![Jan Jacobsplein 17. Voormalige woning Vanderborght: portretmedaillon van Jan Jacobs, detail hoek Waterloolaan, [s.d.]](https://monument.heritage.brussels/medias/buildings/10001046/10001046_0017_M02.jpg)
Typologie(ën)
burgerwoning
Ontwerper(s)
Jules BRUNFAUT – architect – 1894
Juridisch statuut
Beschermd sinds 27 mei 1999
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 30210
Beschrijving
Op
hoek met Waterloolaan, ruime burgerwoning in eclectischeVeel voorkomende stijl (ca. 1850-1914) die inspiratie put uit verschillende architectuurstijlen uit het verleden. Komt door de combinatie van enerzijds verschillende stijlelementen en anderzijds nieuwe technieken en materialen tot een unieke eigentijdse creatie.
stijl naar een ontwerp van de architect Jules Brunfaut, 1894.
Enkelhuisopstand met souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., drie bouwlagen en respectievelijk twee en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Witstenen gevel met hardstenen elementen; klassieke, horizontaal gelede opbouw. Benedenverdieping belijnd door de geprofileerde plintHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel., platte banden en puilijst. Bel-etage gemarkeerd door venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. in geprofileerde omlijsting met pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., entablement en gebroken frontonFronton waarvan het middendeel is doorbroken., en een twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) breed centraal balkon met balustradeHekwerk van spijlen of balusters. langs de Waterloolaan; twee Franse balkonsBorstwering tussen de dagkanten van een naar binnen openslaand venster dat tot de vloer doorloopt. erboven. Rechthoekige muuropeningen, voorts met waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen. en lekdrempel op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.. Markante schouwen, één overhoeks, met flankeerzuilen en medaillonsRonde of ovale cartouche. met respectievelijk monogram VB van bouwheer A.Vanderborght, en bouwjaar mdcccxcv (1895).
Monument Jan Jacobs op de hoek, gelijktijdig met het huis ontworpen en aangebracht, uitgevoerd door beeldhouwer-ornamentist Georges Houtstont. Hardstenen cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. met guirlandesGehouwen of gesneden slinger van bloemen, bladen of vruchten. Als festoen, vaak met linten en opgehangen aan strikken met neerhangende uiteinden. en leeuwenkop, waarin een portretmedaillon van Jan Jacobs omringd door een keten met medaillonsRonde of ovale cartouche., wapens en emblemen, bekroond door een Sint-Michielsbeeld.
Enkelhuisopstand met souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., drie bouwlagen en respectievelijk twee en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Witstenen gevel met hardstenen elementen; klassieke, horizontaal gelede opbouw. Benedenverdieping belijnd door de geprofileerde plintHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel., platte banden en puilijst. Bel-etage gemarkeerd door venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. in geprofileerde omlijsting met pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., entablement en gebroken frontonFronton waarvan het middendeel is doorbroken., en een twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) breed centraal balkon met balustradeHekwerk van spijlen of balusters. langs de Waterloolaan; twee Franse balkonsBorstwering tussen de dagkanten van een naar binnen openslaand venster dat tot de vloer doorloopt. erboven. Rechthoekige muuropeningen, voorts met waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen. en lekdrempel op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.. Markante schouwen, één overhoeks, met flankeerzuilen en medaillonsRonde of ovale cartouche. met respectievelijk monogram VB van bouwheer A.Vanderborght, en bouwjaar mdcccxcv (1895).
Monument Jan Jacobs op de hoek, gelijktijdig met het huis ontworpen en aangebracht, uitgevoerd door beeldhouwer-ornamentist Georges Houtstont. Hardstenen cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. met guirlandesGehouwen of gesneden slinger van bloemen, bladen of vruchten. Als festoen, vaak met linten en opgehangen aan strikken met neerhangende uiteinden. en leeuwenkop, waarin een portretmedaillon van Jan Jacobs omringd door een keten met medaillonsRonde of ovale cartouche., wapens en emblemen, bekroond door een Sint-Michielsbeeld.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 24929 (1894); S.K., 43.
