Typologie(ën)
kerk/kathedraal/basiliek
Ontwerper(s)
Haik MARDIKIAN – architect – 1985-1990
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Postmodernisme
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2005-2007
id
Urban : 16686
Beschrijving
Gebouwd i.o.v. Fondation pour l'Église arménienne de Belgique [Stichting voor de Armeense kerk in België] en n.o.v. Armeense arch. Haik Mardikian (1938) en ingenieur Jacques Kupélian.
De kerk met postmodernistische elementen is gebaseerd op de oude Armeense kerk van het Heilig Kruis van de 10e eeuw op het eiland Akdamar, thans in Turkije. De bouwvergunning dateert van 1985. De eerste steen werd gelegd in november 1986 en de kerk werd ingewijd op 6 mei 1990 in aanwezigheid van de Catholicos van alle Armeniërs, de opperste patriarch Vasken I. Deze kerk is het eerste en enige religieuze gebouw van de Armeniërs in België.
Plan
De traditionele vorm van de Armeense kerken evolueerden nauwelijks in de loop van de geschiedenis en de kerk in Brussel is hierop gebaseerd: (Grieks) kruisvormig grondplan met centrale koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Noordoostelijk (inkom) – zuidoostelijk (altaar) georiënteerd. De koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. rust op een achthoekige tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust., ingeschreven in een vierkant. De rechthoekige structuur rust op vier monumentale betonnen bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden.. Op de kruising van de bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. bevindt zich een kleine vijfhoekige kapel. Elke arm van het Grieks kruis is overdekt met een gebroken tongewelf.
Gevel
Bijzonder abstracte en gladde gevel. Inspringend ten opzichte van de rooilijn, zodat een klein voorplein ontstaat dat zorgt voor de nodige afstand om de geometrisch zuivere vormen nog beter te doen uitkomen. Twee bouwlagen met afwisselend witte en roze banden in Bourgondische steen. Rondboogvensters. Gevels vrijwel identiek onder topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. met rechte aandaken. In eerste bouwlaag langwerpig vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. in de hoogte met daarvoor overhoeks pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op 45°, die het buitenlicht filtert. Tussen deze venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. ofwel een deur, ofwel een klein vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. In Kindermansstraat hoofdingang met vrijwel vierkante deur in afzelia; bekroond met boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. waarin timpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. met Armeens kruis; inscriptie in het Armeens te vertalen als ‘Ik ben het licht van de wereld'; brede rechthoekige omlijsting met lofwerkVersiering van beeld- en houtsnijwerk in de vorm van bladeren.. In elk zijvlak van de achthoekige tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust. een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. KoepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. onder koperen conisch dak.
Interieur
Resoluut geïnspireerd door traditioneel model van Armeense kerken. Bijzonder sober. BlindeZonder opening; blind venster, schijnopening. halfronde koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. bedekt met bladgoud op tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust. met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. De grote boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. van de koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. rust op gemouleerde betonnen zuilen met marmerbeschildering en gemouleerd antiquiserend kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.. Muren bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. in sienakleur. Vloer in witte en grijze marmeren tegels. Centraal verhoogd hoofdaltaar in wit marmer; benadrukt door betonnen abside, geritmeerd door kleine bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. in afwisselend wit en grijs marmer. Kleine zijkapellen met respectievelijk de doopvont (zuiden) en het orgel (westen, orgelbouwer Patrick Collon van Laeken, 1991) en een kleine trap naar het souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping. (noorden). In souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping. grote vergaderzaal, sanitair en kantoor.
De kerk met postmodernistische elementen is gebaseerd op de oude Armeense kerk van het Heilig Kruis van de 10e eeuw op het eiland Akdamar, thans in Turkije. De bouwvergunning dateert van 1985. De eerste steen werd gelegd in november 1986 en de kerk werd ingewijd op 6 mei 1990 in aanwezigheid van de Catholicos van alle Armeniërs, de opperste patriarch Vasken I. Deze kerk is het eerste en enige religieuze gebouw van de Armeniërs in België.
Plan
De traditionele vorm van de Armeense kerken evolueerden nauwelijks in de loop van de geschiedenis en de kerk in Brussel is hierop gebaseerd: (Grieks) kruisvormig grondplan met centrale koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Noordoostelijk (inkom) – zuidoostelijk (altaar) georiënteerd. De koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. rust op een achthoekige tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust., ingeschreven in een vierkant. De rechthoekige structuur rust op vier monumentale betonnen bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden.. Op de kruising van de bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. bevindt zich een kleine vijfhoekige kapel. Elke arm van het Grieks kruis is overdekt met een gebroken tongewelf.
Gevel
Bijzonder abstracte en gladde gevel. Inspringend ten opzichte van de rooilijn, zodat een klein voorplein ontstaat dat zorgt voor de nodige afstand om de geometrisch zuivere vormen nog beter te doen uitkomen. Twee bouwlagen met afwisselend witte en roze banden in Bourgondische steen. Rondboogvensters. Gevels vrijwel identiek onder topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. met rechte aandaken. In eerste bouwlaag langwerpig vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. in de hoogte met daarvoor overhoeks pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op 45°, die het buitenlicht filtert. Tussen deze venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. ofwel een deur, ofwel een klein vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. In Kindermansstraat hoofdingang met vrijwel vierkante deur in afzelia; bekroond met boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. waarin timpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. met Armeens kruis; inscriptie in het Armeens te vertalen als ‘Ik ben het licht van de wereld'; brede rechthoekige omlijsting met lofwerkVersiering van beeld- en houtsnijwerk in de vorm van bladeren.. In elk zijvlak van de achthoekige tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust. een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. KoepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. onder koperen conisch dak.
Interieur
Resoluut geïnspireerd door traditioneel model van Armeense kerken. Bijzonder sober. BlindeZonder opening; blind venster, schijnopening. halfronde koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. bedekt met bladgoud op tamboerTrommel; ringvormige of polygonale onderbouw waarop een koepel rust. met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. De grote boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. van de koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. rust op gemouleerde betonnen zuilen met marmerbeschildering en gemouleerd antiquiserend kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.. Muren bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. in sienakleur. Vloer in witte en grijze marmeren tegels. Centraal verhoogd hoofdaltaar in wit marmer; benadrukt door betonnen abside, geritmeerd door kleine bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. in afwisselend wit en grijs marmer. Kleine zijkapellen met respectievelijk de doopvont (zuiden) en het orgel (westen, orgelbouwer Patrick Collon van Laeken, 1991) en een kleine trap naar het souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping. (noorden). In souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping. grote vergaderzaal, sanitair en kantoor.
Bronnen
Archieven
GAE/DS 187-1a.
Publicaties en studies
Inventaire exhaustif des orgues en région bruxelloise, La Renaissance de l'Orgue, Brussel, 1992, p. 91.
Persartikels
‘La visite de sa sainteté Vasken I en Belgique', in La Libre Belgique, 14 mei 1990, p. 2.
GAE/DS 187-1a.
Publicaties en studies
Inventaire exhaustif des orgues en région bruxelloise, La Renaissance de l'Orgue, Brussel, 1992, p. 91.
Persartikels
‘La visite de sa sainteté Vasken I en Belgique', in La Libre Belgique, 14 mei 1990, p. 2.
