Onderzoek en redactie
2016-2019
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Zamanlaan verlengt de Van Volxemlaan en verbindt de Brusselse Steenweg met de Victor Rousseaulaan. De Globelaan en de Prosper Matthysstraat en de d’Huartstraat beginnen er.
De Zamanlaan werd gecreëerd in het kader van het Plan général d’alignement pour l’ouverture de rues dans le quartier de l’Est (dit de la Montagne), vastgelegd bij K.B. van 05.10.1900. Dit plan omvatte tevens de aanleg van andere straten en straatdelen: de Monte-Carlolaan, de Fontaine Vanderstraetenlaan, de Denayerlaan, de De Haveskerckelaan en de d’Huartlaan. Die laatste werd nooit uitgevoerd en werd vervangen door de kortere d’Huartstraat.
Het gedeelte van de Zamanlaan tussen de Van Volxemlaan en de d’Huartstraat werd gewijzigd bij K.B. van 05.10.1919. De laan werd nadien verbreed in het kader van het Projet de prolongement de l’avenue Van Volxem et d’avenue reliant le quartier du haut à la place Saint-Denis, vastgelegd bij K.B. van 05.10.1919. Dit plan voorzag in de verlenging van de Van Volxemlaan (Globelaan) en de verbreding en de verlenging van oude wegen (Zamanlaan, Domeinlaan, de Boergondiëstraat, de Mysteriestraat, de Jean-Baptiste Vanpéstraat en de Beukenberg). De verlenging van de d’Huartstraat werd ook gepland maar nooit uitgevoerd.
De laan is vernoemd naar Joseph-Emmanuel Zaman (1812-1894), eigenaar van het domein gelegen tussen de Domeinlaan en de Boergondiëstraat. De stichter van het domein was François-Jean ridder Wyns de Raucour (1779-1857), advocaat en liberaal politicus die ook Brussels burgemeester was. Na de Omwenteling van 1830 vestigde hij zich op terreinen die vroeger aan de abdij toebehoorden. Medio 19e eeuw werd het domein eigendom van Joseph-Emmanuel Zaman, zijn neef, echtgenoot van gravin Cécile Dumonceau (1819-1905), kleindochter van generaal Jean-Baptiste Dumonceau. Deze zakenman was actief in de industrie (groeven van Quenast), de metallurgie (spoorwegen, bouw en herstel van locomotieven) en de suikerindustrie (raffinaderij van Ambresin, die later werd overgekocht door de Tiense suikerfabriek); hij breidde het domein uit tot aan de Kruijsweg (de huidige Mysteriestraat), die de grens met eigendom Duden aangaf (zie Dudenpark). Baron d’Huart, Zamans schoonzoon, hielp het domein ook beheren. Het “kasteel”, een imposant landhuis in neoclassicistische stijl, was toegankelijk via een dreef, de Kasteelstraat (de huidige Minervalaan). In 1884, na een financiële crach, verloor de familie Zaman haar hele fortuin, en het kasteel, het park en de aanhorigheden werden gekocht door een Anderlechts industrieel, een zekere Vimenet. Tot aan de Eerste Wereldoorlog bleef het domein intact, nadien werd het verminkt door de verlenging van de Victor Rousseaulaan. Toen het nieuwe gemeentehuis werd gebouwd, huisvestte het kasteel de gemeentediensten, van 1934 tot 1938. In 1948 werd het gesloopt en vervangen door het sportcomplex “Forest Domaine”.
Kort vóór 1900 werd de Zamanlaan heel geleidelijk bebouwd met enkele huizen in neoclassicistische of eclectische stijl, zoals nr.41, 43 en 45 (gebouwd in 1897) en nr.39, 53 en 69 (zie deze nummers). In 1901 werd in de Zamanlaan het burgerlijk ziekenhuis van Vorst opgetrokken op terreinen die de familie Fontaine aan de gemeente Vorst had afgestaan. Vóór de Eerste Wereldoorlog werden nog enkele andere huizen gebouwd. De weinig coherente bebouwing van rest van de laan dateert van de jaren 1920 en 1960. Heel recent vulden gebouwen de onbebouwd gebleven percelen aan pare zijde op, waarbij toen ook de weg volledig werd heraangelegd.
Bronnen
Archieven
GAV/OW 31, 64.
GAV/DS 41, 43 en 45: 1203 (1897).
Publicaties en studies
VERNIERS, L., Histoire de Forest-lez-Bruxelles, A. De Boeck, Brussel, 1949.
Tijdschriften
“Le Kasteel Zaman – Het kasteel Zaman”, Forest Info Vorst, 2010, p. 15.