Voormalig observatorium

Voormalig observatorium, opgetrokken op een uitgestrekt, boomrijk terrein dat tussen het Queteletplein, de Sterrenkundelaan en de Bischoffsheimlaan gelegen is, ter hoogte van de oude stadsversterkingen.

Haar oprichting werd goedgekeurd door het KB van 08.06.1826. Vier jaar later was het gebouw - een ontwerp van arch. Auguste PAYEN - bijna voltooid toen de Septemberrevolutie uitbrak. Nadat de door kogels en kanonballen veroorzaakte schade hersteld was, werden de werken hernomen; in 1832 was het gebouw af.

Adolphe Quetelet (1796-1874), bezieler van het project, werd de eerste directeur. Met de bouw van het nieuwe observatorium in Ukkel (1883-1891) werd dat van Sint-Joost verlaten. Het pand kreeg - na verbouwingen - een administratieve functie. Bij een recente restauratie (1990) zijn de gevels behouden doch het interieur werd volledig vernieuwd.


Aanvankelijk bestond het gebouw uit twee vleugels door een gelijkvloerse gaanderij met mekaar verbonden. Deze gebouwen waren toegankelijk via een dubbele bordes1. Verhoogd platform vóór de ingang van een gebouw, bereikbaar via een aantal treden; - 2. Vloertje, boven aan of midden in een trap. aan de zijgevels.
De zuidkant (aan de huidige Fricksquare) werd voorafgegaan door een gevelbreed terras, toegankelijk via talrijke deurvensters.

Heden situeert de ingang zich aan de noordzijde van de gaanderij die bij de restauratie van 1990 overigens met één verdieping verhoogd werd. Oorspronkelijk was de enige bouwlaag van de galerij bedekt met een zacht hellende metalen bedaking met mobiele panelen die geopend konden worden op het niveau van de meridiaan teneinde de hemel te kunnen observeren.

Elke vleugel bevat twee bouwlagen + souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de noord- en zuidzijde, vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de zijgevels waarvan drie smallere centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Lijstgevel in natuursteen. Begane grond met rondboogvensters ingeschreven onder geprofileerde booglijst en onderling verbonden door doorlopende  imposten. Verdieping verticaal geleed door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op muurdammen waartussen rechthoekige muuropeningen. Arduinen lekdrempels. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met houten roedenverdeling, waaiervormig boven de tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt. van de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de begane grond.

Oorspronkelijk met attiekverdiepingVerdieping (soms halve verdieping), gelegen net boven de kroonlijst of als terugspringende hoogste verdieping van een gebouw.  en onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. bekroond door een torentje met een draaibare bovendeel, bestemd voor de meetinstrumenten en de hemelobservatie. Heden mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. met dakvenstersUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is..


In de tuin, ten noorden van het complex, vierkant paviljoen met één bouwlaag van recentere datum. BepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderde lijstgevel op arduinen plint. Steekboogvensters in platte omlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief.. Rechthoekige beglaasde deur in arduinen geriemde omlijsting. Modern mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. met dakvenstersUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is..

Een smeedijzeren traliewerk - ter vervanging van het houten hek uit 1837 - omheint het hele domein. In 1921 werd de tuin heraangelegd tot openbare square. Vijf jaar later kreeg hij de naam van burgemeester Henri Frick (1850-1930) aan wie ook het monument van beeldhouwer SCROEVENS en arch. E. DHUICQUE werd gewijd.