Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwen
De Koningstraat verbindt het Koningsplein, op grondgebied Brussel, met het Koninginneplein, op grondgebied Schaarbeek, via de gemeente Sint-Joost-ten-Node. Enkel haar laatste straatgedeelte ligt op grondgebied Schaarbeek.
De Koningstraat is een van de vertakkingen van het zogenaamde koninklijk tracé, een traject van ongeveer zeven kilometer tussen het Koninklijk Paleis van Brussel en het kasteel van Laken. Het plan voor dit tracé – dat hoofdzakelijk de Koningstraat, het Koninginneplein, de Paleizenstraat en de Koninginnelaan omvat – was al geopperd in de jaren 1820, tijdens het Hollands bewind. De eerste fase bestond in de verlenging van de Koningstraat op grondgebied Sint-Joost-ten-Node en Schaarbeek, tot aan het toekomstige Koninginneplein. De Stad Brussel nam de werken voor haar rekening: in 1827 kocht ze de bijna alle terreinen die nodig waren voor het aanleggen van de weg, en bij K.B. van 31.03.1828 verkreeg ze de onteigening van de terreinen die ze niet had kunnen verwerven. Deze verlenging droeg voorheen de naam “Rue Royale Extérieure”.
Het Schaarbeekse gedeelte van de weg werd hoofdzakelijk tussen 1827 en 1835 bebouwd, met burger- en herenhuizen in neoclassicistische stijl. Graaf Cornet de Grez bezat aan beide zijden van de straat een groot aantal terreinen die hij vanaf 1827 te koop aanbood, waaronder die gelegen tussen de Cornet de Grezstraat en de de Beughemstraat, die allebei op zijn eigendommen werden aangelegd. Verscheidene woningen werden in de tweede helft van de 19e eeuw of begin 20e eeuw gerenoveerd, andere werden in de jaren 1890, 1900 of 1910 gesloopt en heropgebouwd (zie nr. 271 en 273, 328 en 330, 344); enkele werden in de jaren 1980 en 1990 door grote gebouwen vervangen. Vermelden we drie homogene huizenrijen, gevormd door nr. 253 tot 265, 269 tot 273 en 326 tot 332 (zie deze nummers). Het geheel van vijf huizen op de hoek met de Cornet de Grezstraat (zie nr. 253 tot 261) werd tussen 1867 en 1876 gebouwd op de plaats van een oude markt voor eetwaren en granen. Deze markt, die in 1834 in de overdekte galerijen van marmerfabriek Leclercq werd geopend (zie Cornet de Grezstraat nr. 7-9, 11-13), werd vanaf 1850 buiten gebruik gesteld en ca. 1860 gesloopt en vervangen door de Sinte-Mariamarkt (zie nr. 22a, 22b Koninklijke Sinte-Mariastraat). Vermelden we nog dat de beeldhouwer Charles-Auguste Fraikin in een van de huizen aan de pare zijde van de straat woonde.
Bronnen
Publicaties en studies
BOUVIER, J., VAN DER KAA, M.-H., VAN DEN HAUTE, R., Het Gemeentehuis van Schaarbeek. 1887-1987. Een gemeentehuis, een aandenken, Brussel, Gemeentekrediet, 1987, p. 7.
CULOT, M. [ed.], Schaerbeek. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1982, fiche 141.
DENHAENE, G., L'expansion de Bruxelles au XIXe siècle. Naissance du Faubourg de Schaerbeek: histoire et images, vzw PatriS, Brussel, 2002, pp. 28-30, 62.
DE SAEGHER, E., BARTHOLEYNS, E., Histoire populaire de Schaarbeek, Henri Mommens drukker-uitgever, Schaarbeek, 1887, pp. 55, 87, 145-146.
WAUTERS, A., Histoire des environs de Bruxelles, dl. 3, Brussel, 1855, pp. 40, 47.
Kaarten / plannen
DE CRAAN, W. B., Plan géométrique de la Ville de Bruxelles, 1835.
VANDERMAELEN, Ph., Plan parcellaire de la commune de Schaerbeek avec les mutations jusqu'en 1836.
POPP, P. C., Atlas du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Schaerbeek, ca. 1858.
Plan de la commune de Schaerbeek 1876, Nationaal Geografisch Instituut.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1893.
Plan de la commune de Schaerbeek 1899.