Typologie(ën)

kantoorgebouw

Ontwerper(s)

Stijlen

Neorenaissance
Modernisme
Modern classicisme

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 30398
lees meer

Beschrijving

Geheel bestaande uit het voormalige Hôtel Central Téléphonique, in neorenaissancestijl, in 1895 ontworpen door architect L. Vander Aa en geleidelijk met verscheidene bijgebouwen uitgebreid vanaf het midden van de 20e eeuw – in 1947, 1954, 1960-1962 en 1979-1980 —thans het complex van de “Regie voor Telegraaf en Telefoon” dat het bouwblok inneemt tussen de Ruisbroekstraat, de Lebeaustraat, de Strostraat en het Gerechtsplein.

Het gehele bouwblok heeft een onmiskenbare landschappelijke en stedenbouwkundige waarde: dit coherente geheel ligt in een belangrijke stedelijke site en is een getuige van het belang dat men vanaf het einde van de 19e eeuw aan de sector communicatie en aan de verdere ontwikkeling ervan hechtte. Het geheel heeft inderdaad ook een historische waarde voor de geschiedenis van de telecommunicatie in België, en die komt tot uitdrukking zowel in het gebouw in neorenaissancestijl als in het geheel dat vanaf 1947 in laat-modernistische stijl werd opgetrokken. De bouwkundige kwaliteit, de samenhang van het geheel, de vlakke kromming aan de Lebeaustraat… het zijn allemaal elementen die tot de waarde van dit complex bijdragen.


Geschiedenis
In 1895 bestemde minister van Spoorwegen, PostVerticale zijden van een opening waarop een boog of latei rust. en Telegraaf Jules Vandenpeereboom een terrein de 200 meter op 50 meter aan de Strostraat en de Ruisbroekstraat voor de bouw van het toekomstige Hôtel Central Téléphonique. Architect L. Vander Aa ontwierp een gebouw in neorenaissancestijl van vier bouwlagen en dertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) belijnd door pilasters.

In 1927 werd het Hôtel Central Téléphonique aan de Strostraat rechts uitgebreid met een gebouw van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met op de begane grond een brede ingang afgesloten door een hek.

Dit gebouw werd in 1947 gesloopt en vervangen door een grotere constructie tot aan de hoek met de Ruisbroekstraat – daarvoor moest ook Hôtel Kleyer van architect Paul Hankar (1898) worden gesloopt. Het nieuwe gebouw werd opgetrokken in de laat-modernistische stijl die kenmerkend was voor de jaren 1940 en had een gevel die door de materiaalkeuze, het continue ritme van de pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en het respect voor het bouwprofiel en de uitlijning van de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., een harmonieuze aansluiting met het gebouw in neorenaissancestijl uit 1895 verzekerde.

In 1954 werd op initiatief van Marc Lambiotte, hoofdingenieur en bestuursdirecteur van de Regie voor Telegraaf en Telefoon (R.T.T.), de bouw van verscheidene uitbreidingen aangevat (de signatuur van de architect is helaas onleesbaar op de plannen). Aanvankelijk ging het om een groot gebouw ter hoogte van de Lebeaustraat – dat de achterzijde van het gebouw van 1895 verbindt – en een kleiner gebouw aan de Ruisbroekstraat, met een nieuwe ingang (thans een nooduitgang). In die periode werd ook gepland om deze twee nieuwe gebouwen met elkaar te verbinden door middel van een derde uitbreiding naar het Gerechtsplein. Dit plan werd in 1960-1962 uitgevoerd, samen met het gebouw dat de hoek vormt tussen de Lebeaustraat en de Strostraat.

In 1956 werd binnen het bouwblok een nieuw gebouw opgetrokken, tegen de achtergevel van het Hôtel Central Téléphonique (1895), waarvan het dak toen ook grondig werd gewijzigd.

Tussen 1960 en 1962 werd de afwerkingsfase aan de Lebeaustraat ondernomen, met de bouw van twee identieke gebouwen met commerciële benedenverdieping: het gebouw op de hoek van de Strostraat, gekenmerkt door een monumentale holronde beglaasde muuropening, en het gebouw op de hoek van de Ruisbroekstraat en de onderzijde van de Lebeaustraat, die de aanzet met verplichte achteruitbouw vormt van de uitbreiding naar het Gerechtsplein. Het gebouw uit 1954 werd ook verhoogd.

Om de samenhang van het geheel te verzekeren, werden op alle gevels dezelfde materialen gebruikt: Euvillesteen en hardsteen voor de gevels aan straatzijde en gevelstenenStenen plaat of blok, aangebracht in of op een gevel, met opschrift. in “lichtgekleurd leer” voor de binnengevels. De strenge en neutrale gevels reflecteren de wat plechtstatige functionalistische soberheid die toen in de mode was voor kantoorgebouwen en openbare voorzieningen.

De laatste uitbreiding betrof de bouw, in 1979-1980, van een technisch gebouw aan het Gerechtsplein, links van de uitbreiding van 1960-1962 die die hoek van de Lebeaustraat en de Ruisbroekstraat vormt. Het wordt doorkruist door een winkelgalerij die tot aan het begin van de Ruisbroekstraat loopt.

Het complex onderging naderhand nog verscheidene renovatie- en verbouwingsfases.


Beknopte beschrijving
Op nr.3-5 Strostraat
, voormalig Hôtel Central Téléphonique, ontworpen in 1895 door architect L.Van der Aa. Wit- en hardstenen gevel in neorenaissancestijl; vier bouwlagen en dertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Symmetrische gevel geritmeerd door de bossageIn oorsprong een gevelbehandeling waarbij ruwgehakte, rechthoekige blokken natuursteen uit de loodlijn steken en de gevel op die manier een fors, rustiek (rustica) karakter verleent; later op gevel vormelijk geïmiteerd door middel van uitspringend al dan niet bepleisterde bakstenen blokken of banden (doorlopende schijnvoegen). op de begane grond, de registeraflijning door middel van entablementenHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. en het “klassieke” hoofdgestel met casementenfries onder gekloste kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Ordonnantie van kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op de eerste twee verdiepingen. Hoekrisalieten van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met smallere zijtraveeën, geaccentueerd door ingediepte pilasterschachten, monogrammen van Leopold II, telefoonemblemen en trigliefenfriezen met de cartouchesOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. “TELEPHOON” op de centrale deurtravee links en “TELEPHONE” op die rechts. Verdiepte rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. en op de bovenste verdieping rondboogvensters tussen Ionische driekwartzuilen onder booglijst op verbonden imposten.
Oorspronkelijk raamwerk vervangen door raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. in pvc maar met behoud van enkele decoratieve delen ter hoogte van de laatste verdieping.
Binnen zijn twee opmerkelijke gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. trappen (hardsteen, gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilen, ijzerwerk) en een spectaculair metalen gebinte bewaard gebleven. In 1956 werd het dak ingrijpend gewijzigd om er nieuwe ruimten te scheppen voor het personeel en de technische dienst.

Strostraat nr.1 – Ruisbroekstraat nr.7, hoekgebouw met kantoren, in laat-modernistische stijl, uit 1947. Opstand van zes bouwlagen en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Strostraat en drie aan de Ruisbroekstraat. Benedenverdieping bekleed met hardsteen, de verdiepingen met Euvillesteen. Brede rechthoekige muuropeningen. Raamwerk oorspronkelijk in staal, vervangen. Op de hoek aan de Ruisbroekstraat, mooi gebeeldhouwd reliëf met een voorstelling van drie gestileerde vliegende duiven, op de voorlaatste verdieping onder een hoge steun voor een vlaggenmast.

Op nr.2-8 Lebeaustraat, administratief gebouw uit 1954, verbonden met en aangebouwd tegen de achtergevel van nr.3-5 Strostraat. In het verlengde ervan, twee analoge industriële en administratieve gebouwen met commerciële benedenverdieping gelegen Lebeaustraat nr.10-16 en Strostraat nr.1-3, uit 1960-1962. Het door de drie gebouwen gevormde geheel heeft langs de Lebeaustraat een monumentale doorlopende gebogen gevel van zes bouwlagen. Op de hoek van de Lebeaustraat en Strostraat vormt een monumentale, bijna volledig beglaasde holronde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) een stedelijk landmark en een opmerkelijk perspectief.

Gerechtsplein en Ruisbroekstraat, doorlopend technisch gebouw uit 1979-1980. Aan het Gerechtsplein, vier bouwlagen gekenmerkt door een asymmetrisch spel van uitspringende balkons en volledig beglaasde verdiepingen (kopergekleurd), lichtjes inspringend. Aan de Ruisbroekstraat, banale en monumentale gevel, onder leistenen dak (drie bouwlagen) en doorkruist door een winkelgalerij.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 18889 (1895), 59517 (1947), 77546 (1954), 82726 (1960).

Publicaties en studies
 SAB Milieu, Etude historique. Ilot formé par les rues de la Paille, Lebeau et de Ruysbroeck à 1000 Bruxelles, Lebeau Sablon S.A., december 2017 (onuitgegeven).
Basyn, J.-M., Complexe R.T.T. rue Lebeau, rue de la Paille, rue de Ruysbroeck, Brussel Stedenbouw en Erfgoed – Directie Cultureel Erfgoed, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2018 (onuitgegeven).
Valcke, S., Analyse patrimoniale de l’ensemble R.T.T. rue Lebeau-rue de la Paille-place de la Justice, Brussel Stedenbouw en Erfgoed – Directie Cultureel Erfgoed, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, september 2018 (onuitgegeven).