Stevinstraat

Lange straat van de Spastraat naar de Kortenberglaan. Ze kruist achtereenvolgens de Filips de Goedestraat, de Livingstonelaan, de Willem de Zwijgerstraat, de Sint-Quentinstraat, de Karel de Grotelaan en de Archimedesstraat.

De aanleg werd goedgekeurd bij collegiaal besluit van de stad Brussel van 31.12.1859 (Bulletin communal, 1859, dl. II, pp. 383-384). De Stevinstraat eindigde toen aan de Etterbeeksesteenweg – vandaag deels overeenkomend met de Livingstonelaan –, die langs de westelijke oever van de grote vijver van Sint-Joost-ten-Node liep.


Net als dat van de Filips de Goedestraat, was de aanleg van deze eerste twee straatgedeelten het gevolg van een vraag van eigenaren die grond bezaten tussen de Jozef II-straat, de Spastraat en de Etterbeeksesteenweg. Zij verzetten zich tegen wat voor deze zone voorzien was in het plan voor de Leopoldswijk dat in 1838 was ontworpen door architect Tilman François Suys (SAB/PP 1511-1512). Dit plan voorzag inderdaad twee straten en niet één – de Filips de Goedestraat – parallel aan de Spastraat. Bovendien was tussen de Spastraat en de Etterbeeksesteenweg geen enkele straat parallel aan de Jozef II-straat – zoals de Stevinstraat – voorzien.

De twee eerste straatgedeelten werden vooral bebouwd tussen 1863 en 1872 met neoclassicistische huizen, waarvan een meerderheid met symmetrische compositie. In de jaren 1880 en 1890 werden de laatste vrije percelen bebouwd.

Het door architect Gédéon Bordiau ontworpen rooilijnenplan voor de Noord-Oostwijk werd goedgekeurd bij K.B. van 20.12.1875. Dit voorzag onder meer in de drooglegging van de grote vijver en de verlenging van de Stevinstraat tot aan de Kortenberglaan. Het behoud van de naam van de straat die verwijst naar Simon Stevin (1548-1620), een Vlaams wiskundige en uitvinder, werd goedgekeurd door de collegiale besluiten van de stad Brussel van 14.04.1877 en 15.05.1877.


Op het in 1881 door het Institut cartographique militaire opgestelde plan van Brussel, is het straatgedeelte voorbij de Livingstonelaan al getekend, maar nog onbebouwd. In de loop van de jaren 1880 en 1890 werd ook dit straatgedeelte bebouwd met huizen met neoclassicistische inslag of in eclectische stijl.

Ter hoogte van de Karel de Grotelaan, vormde de Stevinstraat aanvankelijk een brug over de spoorweg die in een geul langs de laan passeerde. De spoorlijn loopt thans ondergronds en de brug maakte plaats voor een rotonde.

Meerdere huizen in de straat werden ontworpen door architecten die erg actief waren in deze buurt. Zo ontwierp Édouard Elle het nr. 76 (zie de Willem de Zwijgerstraat nr. 50 tot 56), 65 en 190 (zie deze nr.), Édouard Ramaekers de nr. 80-82, 84-86 (zie deze nr.), Henri Van Massenhove de nr. 136, 167 tot 175-177 (gesloopt), 194, 196 (zie deze nr.) en 198. Jules Barth ontwierp het nr. 130 (zie dit nr.).

Naast een aantal handelsruimten op de benedenverdieping van hoekgebouwen, bevonden zich hier vroeger ook meerdere op de straat uitgevende ateliers en opslagruimten. Ze werden later vervangen door woningen of verhuisden naar de achterkant van de percelen.

Door haar ligging aan de rand van de Europese wijk, werden talrijke gebouwen gesloopt en vervangen door nieuwe.

Aan pare kant bevindt zich op nr. 8 een appartementsgebouw van 1966 (architect H. Coppejans), het International Press Center (1972) op de hoek met de Karel de Grotelaan (zie nr. 142-142a-144), en ook een gebouw met appartementen, kantoren en parkings dat in 1990 werd ontworpen door het architectenbureau Schilling, op de hoek met de Kortenberglaan, waar het nr. 52 draagt. Voor dit gebouw werden de nr. 224 (architect Franz D'Ours, 1899) en 226 (1896) in de Stevinstraat gesloopt. Het in 1987 ontworpen restaurant op nr. 134 (architect R. Lechat) vervangt de bijgebouwen van nr. 136, ontworpen door Van Massenhove.


Aan onpare kant werd nog massaler gesloopt. Op twee huizen na is de oorspronkelijke bebouwing van het eerste straatgedeelte volledig vervangen door appartements- en kantoorgebouwen. De nr. 1 tot 23 werden in de jaren 1970 tot 1990 geleidelijk gesloopt. Het is vermeldenswaard dat nr. 1, op de hoek met de Spastraat, al in 1932 was vervangen door een appartementsgebouw met vijf bouwlagen. In de westelijke twee derden van het huizenblok, volgden sloop en nieuwbouw elkaar op, tot in 1995 een groot kantorencomplex (architect Marc Lacour, Les Ateliers de Bruxelles) werd gebouwd met de nr. 1-11 in de Stevinstraat en nr. 68-80 in de Jozef II-straat. Voor hetzelfde project, maar deze keer in opdracht van de SA Résidences du Quartier Européen, werden achter de bestaande gevels drie wooneenheden gebouwd op het oostelijke derde deel van het huizenblok: de nr. 82-86 van de Jozef II-straat, de nr. 6-10 van de Filips de Goedestraat (zie dit nr.) en nr. 19-23 van de Stevinstraat (zie dit nr.). In dit laatste geval betrof het twee heropgebouwde gevels van thans gesloopte, in 1896 ontworpen huizen op de nr. 60 en 62 in de Kortenberglaan.


Het tweede straatgedeelte is thans bebouwd met twee complexen die het hele blok in beslag nemen. Aan de kant van de Livingstonelaan bevindt zich de indrukwekkende zetel van de Volksverzekering (DVV) die in 1974 werd ontworpen door de architecten Raoul J. Brunswyck en Odon Wathelet (Livingstonelaan nr. 6-10 en Stevinstraat nr. 41-47). Aan de kant van de Filips de Goedestraat bevindt zich een bijgebouw van deze verzekeringsmaatschappij, dat in 1989-1990 werd ontworpen door de Groep Planning; in dit gebouw zijn aan de kant van de Stevinstraat tevens woningen geïntegreerd (Filips de Goedestraat nr. 1 tot 9 en Stevinstraat nr. 33-37).


Op de plaats van het complex van Brunswyck en Wathelet bevonden zich vroeger de gebouwen van de brouwerij Saint-Joseph. Deze werd vóór 1866 gebouwd op de hoek van de Jozef II-straat en strekte zich uit tot de hoek van de Stevinstraat. In 1910 moesten de gebouwen op deze hoek wijken voor een geheel van drie huizen; het hoekhuis bezat een torentje, ontworpen door architect Henri Godsdeel. Het complex van de Groep Planning vervangt twee huizen in de Stevinstraat en een garage die in 1925 een opslagplaats had vervangen die gebouwd was op een terrein tussen de Stevinstraat en de Jozef II-straat.


De nr. 99 tot 113 verderop, werden, net als de aanpalende nr. 15 en 17 van de Sint-Quentinstraat, gesloopt en opnieuw gebouwd volgens plannen van 1995 (ingenieur-architect Rik Liekens, Architeam). Het enige wat overblijft van nr. 105, dat in 1884 werd ontworpen door architect G. Almain-De Hase, is een stenen structuur tussen twee balkons. De gevels van nr. 111 en 113 (zie deze nummers) bleven bewaard en werden geïntegreerd in het nieuwe gebouw.


Tussen de Karel de Grotelaan en de Archimedesstraat ligt het indrukwekkende Berlaymontgebouw, een in 1959-1960 door de architecten Lucien De Vestel, Jean Gilson, André en Jean Polak ontworpen kantoorcomplex op het terrein van het gelijknamige klooster, langs de tuin waarvan de Stevinstraat liep (Wetstraat 200).


De bebouwing van het laatste straatgedeelte is thans volledig hernieuwd. Op nr. 133 en in de Archimedesstraat 21-29 bevinden zich kantoorgebouwen van 1964 (architect Jacques Cuisinier), die in 2007 werden vernieuwd en op het nr. 135 bevindt zich een appartementsgebouw van 1958 (architecten E. Sadin en L. S. Jacobo). Het nr. 137 werd in 1968 ontworpen (architect J. Marchand met medewerking van J.-C. Herpain) voor de Algemene Farmaceutische Bond die vanaf 1949 in hetzelfde huizenblok gevestigd was op het nr. 9-13 van de Archimedesstraat.


De kantoren van het postgebouw Brussel IV op de nr. 139-145 en Kortenberglaan 12-16, werden in 1988 ontworpen door het architectenbureau M. Jaspers en tussen 1992 en 1997 gebouwd. Dit complex volgde na talrijke uitbreidingsplannen die vanaf de jaren 1960 voor het oorspronkelijke postgebouw in de Kortenberglaan van 1937 werden gemaakt.


Op de hoek met de Kortenberglaan werd in 1992 een kantoorgebouw ontworpen met het nr. 30-36 in de laan (architectenbureau Stapels sprl). Het vervangt meerdere huizen waarvan zeven tussen 1898 en 1900 voor eigen rekening ontworpen door Henri Van Massenhove, op geknikte percelen tussen de Stevinstraat en de Kortenberglaan.


Naast de hoger vermelde gevels van nr. 111 en 113, ontsnapten nog andere gevels aan de sloop. Dat geldt voor nr. 51 (zie dit nummer), waarvan omstreeks 2000 alleen de gevel werd bewaard tegelijk met het geheel van het eerste straatgedeelte van de Livingstonelaan aan onpare kant; dat geldt ook voor nr. 97 (zie dit nummer), een mooie door Jules Barbier ontworpen gevel die thans geïntegreerd is in een gebouw van 2001.