Typologie(ën)
kapel
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1400
INCONNU - ONBEKEND – 1625
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Laken - Koninklijk Domein (DPC - DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Landschappelijk Een landschap is een gebied, zoals waargenomen door de mens, waarvan het karakter het resultaat is van ondernomen actie en interactie van natuurlijke en/of menselijke factoren. Het is een schaalbegrip bestaande uit verschillende (erfgoed)componenten, die elk, al of niet hun intrinsieke waarde hebben, maar alles samen tot een groter meerwaardegeheel verheffen én dat dit ook zo word gepercipieerd vanop een bepaalde afstand. Wijde stadspanorama’s zijn het landschap bij uitstek, denken we bijvoorbeeld het zicht over de benedenstad van Brussel vanop het Koningsplein, maar ook op kleinere schaal kunnen dergelijke uit verschillende samengestelde componenten landschappen voorkomen.
Onderzoek en redactie
id
Beschrijving
De Sint-Annakapel
De Sint-Annakapel staat in het Koninklijk Park van Laken, nabij de kruising van de Sint-Annadreef en de Abelenlaan. Ze werd wellicht in de 14e eeuw gebouwd, dicht bij een wonderbaarlijke bron, de Fontein van de Vijf Wonden van Christus. Deze bron ontsprong aan de voet van een eik waaraan een beeld van de heilige Anna, de moeder van de Maagd Maria, was bevestigd.
In 1312 werd de bron denBorrekene genoemd (“de kleine bron”). De reputatie van het bronwater gaat tot de 14e of 15e eeuw terug.
Tijdens het ancien régime was de kapel een drukbezocht bedevaartsoord.
In 1973 werd de kapel ter beschikking gesteld van de Russische Kerk en werd ze na restauratie als eredienstruimte ingericht. Ze werd tot de rang van kerk van de orthodoxe Sint-Annaparochie verheven en op 10.02.1974 ingewijd.
Klein eredienstgebouw met bakstenen gevels en witstenen elementen, thans gewit, onder een leistenen zadeldak met torentje. PuntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. met centraal een steekboogdeur onder een rondboogvenster. De deur wordt bekroond door een barokke cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. versierd met het hoofd van een putto. Ankers.
De Sint-Annafontein
De Sint-Annafontein ligt in het Park van Laken, aan het uiteinde van de Sint-Annadreef en nabij de gelijknamige kapel. Ze werd in 1625 gebouwd op verzoek van broeder André A. Soto en op initiatief van aartshertogin Isabella, die door het drinken van het bronwater van koorts was genezen. Deze wonderbaarlijke bron, de Fontein van de Vijf Wonden van Christus, ontsprong aan de voet van een eik waaraan een beeld van de heilige Anna, de moeder van de Maagd Maria, was bevestigd.
In 1312 werd de bron denBorrekene genoemd (“de kleine bron”). De reputatie van het bronwater gaat tot de 14e of 15e eeuw terug.
Fontein in barokstijl, aan de achterzijde van een halfrond bekken afgeboord door een gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. balustradeHekwerk van spijlen of balusters. uit 1869 (Cosyn, 1904, pp.72-76), 1625. Gerestaureerd in 1841.
De hardstenen fontein is via een trap bereikbaar. Ze bestaat uit een rozet van gebeeldhouwde acanthus- en laurierbladeren omringd door een lijst en bekroond door een gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer. die op twee pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. rusten. Het water loopt uit het rozet via vijf openingen, een verwijzing naar de Vijf Wonden van Christus. Het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. is versierd met twee bloemenmotieven rond een marmeren gedenkplaat met het opschrift: “Fontem hunc divae matri annae sacrum, jam dudum febricitantibus salutarem, ne ultra inglorius per terram serperet, serna Isabella Clara Eugenia, Hispaniarum infans, ex desiderio R.P. Andrea a Soto, alveo ornamentisque donavit, anno MDCXXX” (Opdat deze bron, toegewijd aan de heilige moeder Anna, sinds lang weldadig voor koortsigen, niet meer glorieloos op aarde stroomt, heeft Hare Doorluchtigheid Isabelle-Claire-Eugénie, infante van Spanje, naar de wens van E.H. Andres de Soto, dit versierde reservoir geschonken in het jaar 1625).
Het water belandt in een schelpvormig bekken met een overloop naar de vijvers van het Koninklijk Domein. In de kuip van het waterbekken, stenen banken in twee niveaus.
Bronnen
Publicaties en studies
Duerloo, L., “Le pèlerinage de l’infante Isabelle à Laeken”, Duerloo, L., Thomas, W., Albrecht et Isabelle, 1598-1621, s.l.,
p. 284.
Cosyn, A., Laeken
ancien et moderne, Imprimerie scientifique Charles Bulens, Brussel, 1904,
pp.72-76.
Demey, Th., Het koninklijk domein van Laken, Ministerie
van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 2004 (verz. Brussel, Stad van
Kunst en Geschiedenis, 37), p. 41.
Guillaume, A., Meganck,
M., Atlas van de archeologische ondergrond
van het Gewest Brussel: 24 Brussel – Laken, Brussels Hoofdstedelijk
Gewest, Brussel, 2012.
Inventaire
des oeuvres d’art plastique en voiries régionales bruxelloises, Archives
d’architecture Moderne, Brussel, 1992, fiche 23/01.
Tijdschriften
Bernard, H., “De
Ste-Annadreef, -fontein en -kapel te Laken”, Brabant, 10e jaargang, nr. 8-9, 1958, p. 7.