Waterkrachtstraat

Van Liefdadigheidstraat naar Tweekerkenstraat.

Eén van de oudste straten van de gemeente. Vormde oorspronkelijk één smalle en onregelmatige weg met de Speerhaakstraat. Op de kaart van Van Deventer (ca 1565) is de straat al gedeeltelijk bebouwd. Vanaf 1822 wordt het straatbeeld opgevuld met huizen "reeksen". In 1846 wordt de straat verlengd (KB 14.08.1846), in de jaren 1860 wordt ze verbreed en genivelleerd (KB 14.09.1857, 10.11.1869 en 25.09.1872 voor de straatuiteinden).

Vóór de verstevigingswerken einde XVII vormde ze een rechte verlenging van de Leuvensestraat, parallel lopend met de ondergrondse leidingen die het hoger gelegen deel van Sint-Joost van water voorzagen. Het water, afkomstig van de beek de "Broebelaar" in Etterbeek, werd opgevangen in een groot waterbekken dat op de hoek van de Pacificatiestraat en de Spastraat gelegen was. Vandaar werd het, via een hydralische machine met vier door een rad aangedreven perspompen verdergeleid naar een watertoren, gesitueerd op de kruising van de Hertogstraat en de Regentlaan. Het rad, aangedreven door de Maalbeek, was een voormalige omgebouwde molen uit XIV, de zgn. "Fonteyn Molen". De in 1601 door Georges Muller geconstrueerde hydraulische machine werd tot 1854 in gebruik genomen. Ze zou als model dienen voor die van Versailles.

Het straatbeeld wordt gevormd door panden van neoclassicistische inslag, het merendeel van XIX B; de oudste huizen dateren van omstreeks 1840. Kenmerkend zijn de bepleisterde lijstgevels, meestal met drie in de hoogte afnemende bouwlagen en drie traveeën. Het eerste straatgedeelte wordt gedomineerd door patriciërswoningen met brede bepleisterde gevels op hoge arduinen sokkels onder een zadel- of mansardedak. De begane grond heeft schijnvoegen, de muuropeningen zijn in een geriemde omlijsting, de borstweringen zijn voorzien van panelen en de bel-etage wordt gedomineerd door een centraal balkon op bewerkte consoles (Nr. 7). De meeste van deze woningen werden later omgebouwd tot appartementen, enkele gevels werden gecementeerd of kregen een parement in baksteen, zie Nr. 7 en 9.
Het interieur ontplooit zich volgens een klassiek plan met opeenvolgende ruimtes, soms met originele stucplafonds, marmeren schouwen, lambrisering of houtwerk, zie Nr. 3.
Het lager gelegen deel van de straat kent over het algemeen een eenvoudigere gevelopstand en -decoratie, zie Nr. 16, 28, 29, 30, 43 en 45. Daarnaast enkele hoekpanden met een afgeschuinde hoektravee die op de eerste verdieping voorzien is van een balkon of een erker; zie Nr. 23, 27 en 36. Op de hoek met de Liefdadigheidstraat, aan oneven zijde, pand met parement in baksteen van 1968 met parkeerfunctie; aan even zijde, op de hoek met de Maria-Theresiastraat, een appartementsgebouw van 1954 van vier bouwlagen met een parement in baksteen op een arduinen onderbouw.