Koninglaan

 

Bekijk de weerhouden gebouwen De Koninglaan vormt een recht, hellend tracé tussen de Fonsnylaan en het Rochefortplein. Zo verbindt ze de wijk van het Zuidstation met deze van het park van Vorst. Dubbele rijbaan gescheiden door middenstrook met twee bomenrijen. De woningen in het begin van de laan bevinden zich op het grondgebied van Sint-Gillis (nr. 1-79 en 2-106), verder in de straat zijn ze gelegen op het grondgebied van Vorst. De laan doorkruist de Belgrado-, de Mérode, E. Féron- en Serviëstraat in de gemeente Sint-Gillis en de F. Bernier- en Montenegrostraat in de gemeente Vorst.

Op historische plannen uit de 18^de en 19^de eeuw wordt deze zone aangeduid als het Sint-Annaveld en de Sint-Annaweide die tot aan de Franse Revolutie toebehoorde aan de abdij van Vorst en werd geëxploiteerd voor schapenteelt.

De laan werd vastgelegd volgens het K.B. van 15.03.1876 en maakt deel uit van het project van het Zuidpark en zijn villawijk, getekend door wegeninspecteur Victor Besme, dat als doel had een nieuwe woonwijk te creëren als verbinding tussen het Zuidstation en het nieuwe park van Vorst. Gelijktijdig met de Koninglaan ontstonden ook de Guillaume van Haelenlaan en de Canadalaan, evenals de straten in dambordpatroon ten noorden van de de Mérodestraat.

De Koninglaan verwijst naar de koning-bouwheer Leopold II die mede instond voor de creatie van het Parkenproject.

De laan behield nog lang na zijn ontstaansperiode een agrarisch karakter. Het is pas tijdens het laatste decennium van de 19^de eeuw dat de eerste gebouwen werden opgericht. Deze woningen bevinden zich in de eerste helft van de straat en bestaan uit bescheiden burgerwoningen met neoclassicistische inslag. Het ensemble van twee huizen op nr. 18, 20 (1894) en de woning nr. 49 (1897) zijn hier voorbeelden van zowel als het gebouw op nr. 61 (1899) met bewaarde winkelpui geflankeerd door pilasters. Vanaf 1900 ontstaan prestigieuzere heren- en opbrengstwoningen in eclectische stijl, met elementen in neoclassicisme, Beaux-Arts en art nouveau. Een voorbeeld hiervan is de huizenrij van nr. 79 tot 121 gebouwd tussen 1901 en 1909 (m.u.v. nr. 109 van 1928). Gelijkaardige huizenrijen aan de pare zijde van de laan bevinden zich van nr. 138 tot 142 en van nr. 156 tot 162. De hoeken van de straten werden vaak voorzien van commerciële benedenverdiepingen met winkel of café. Andere woningen hebben een bescheiden industriële activiteit in een atelier of magazijn aan de achterzijde van het perceel. Zo diende nr. 111 als biermagazijn, stallen en kuiperij (1911) (zie dit nr.). Ook de woning op nr. 176-178, die opvalt door zijn bredere gevel met neoclassicistische elementen, heeft achteraan het perceel een atelier (1912).

In het begin van de straat bevindt zich het Dépot des Tramways bruxellois, in 1900 gebouwd n.o.v. Jean en Pierre Carsoel (zie nr. 19).

Tijdens het interbellum ontstond een tweede bouwgolf en werden de laatste vrije percelen in de straat bebouwd. Ook hier met herenwoningen of appartementsgebouwen. Verschillend zijn de verdiepingen die tot zes bouwlagen reiken en de decoratieve elementen in art deco of modernistische stijl. Voorbeelden zijn de woning met art deco-elementen op nr. 139 (arch. Remy Leysen, 1927) en de meer pittoreske woning op nr. 191 (arch. J. Van Neck, 1924). Twee gebouwen die opvallen in het straatbeeld door hun hoogstaande architectuur in art deco zijn de woningen met achterliggende ateliers naar ontwerp van architect François Van Meulecom op nr. 202 en 210-212 (beiden 1921) (zie nr. 202 en 210-212). Wat betreft de appartementsgebouwen citeren we het geheel op nr. 125 en 127 in 1934 gebouwd door Antoine Leroy, een zeer actieve aannemer-investeerder in de wijk. Andere appartementsgebouwen bestaan uit grotere gehelen. Dit is bijvoorbeeld het gebouw met strak baksteenmetselwerk, lange vensterregisters en zijdelingse balkons dat herinnert aan de pakketbootstijl op nr. 169 (arch. Fernand Badoux, 1937). Ook het appartementsgebouw nr. 213 op de hoek met het Rochefortplein en n.o.v. architect A. Sauvage (1928), valt op door zijn afmetingen (zie nr. 213).

Op nr. 157 bevindt zich een monumentaal industrieel gebouw. Het perceel diende vanaf 1910 als garage voor de Compagnie Générale des Autobus en werd in 1928 voorzien van het huidige sterk verbouwde fabrieksgebouw voor het farmaceutisch bedrijf Produit Roche. Vandaag functioneert het als bejaardentehuis.