Onderzoek en redactie
2016-2019
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Fontaine Vanderstraetenlaan kruist de Globelaan en verbindt de Victor Rousseaulaan met de Domeinlaan; ze volgt een bochtig tracé. De Roosendaelstraat, de Fustendreef en de Trosdreef beginnen er.
De laan werd geopend bij K.B. van 02.07.1879 om het station “Vorst-Stalle” (thans Vorst-Oost) te verbinden met de nieuwe begraafplaats (zie Beukenberg). Ze werd toen Kerkhoflaan genoemd. Haar eerste straatdelen werden later opgenomen in het tracé van de Victor Rousseaulaan. De Fontaine Vanderstraetenlaan werd nadien verlengd tot aan de Domeinlaan in het kader van het Plan général d’alignement pour l’ouverture de rues dans le quartier de l’Est (dit de la Montagne), vastgelegd bij K.B. van 05.10.1900. Dit plan omvatte tevens de aanleg van andere straten en straatdelen: de Zamanlaan, de Monte-Carlolaan, de Denayerlaan, de De Haveskerckelaan en de d’Huartlaan (nooit uitgevoerd en vervangen door de kortere d'Huartstraat).
![Kasteel van het domein [i]Wijngaard[/i], s.d, Collectie Belfius Bank – Académie royale de Belgique ARB-urban.brussels.](/medias/streets/11900080_W04.jpg)
De naam van de laan is een eerbetoon aan de familie die eigenaar was van domein Wijngaard, dat op de locatie van de huidige Messidorwijk lag. De terreinen van de Wijngaardberg behoorden toe aan de abdij van Vorst en werden door een wijngaard ingenomen. In 1796 werden de gronden en gebouwen van de abdij verkocht. Nicolas Rouppe, toekomstig burgemeester van Brussel, kocht dit lot. Hij breidde het domein uit en verkocht het nadien aan een Fransman, een zekere Passy, die het in 1816 op zijn beurt verkocht aan generaal graaf Jean-Baptiste Dumonceau (zie Generaal Dumonceaulaan). Na diens overlijden in 1821 bleven zijn echtgenote en kinderen op het domein wonen. In 1850 liet procureur-generaal Charles-Victor de Bavay (1801-1875), schoonzoon van generaal Dumonceau, er een kasteel in neo-Vlaamse renaissancestijl bouwen, volgens de plannen van architect Jean-Pierre Cluysenaar. In 1861 werd mej. Lucas er de eigenares van. Ze verkocht het in 1886 aan de heer Fontaine (en zijn echtgenote Marie Vanderstraeten). Die vergrootte het domein aanzienlijk, tot aan Vossegat, een gehucht dat ongeveer op de kruising van de Biezenlaan en de Bamboestraat lag, schrijlings op de gemeenten Vorst en Ukkel. Hij liet zijn landgoed afsluiten door een lange, zwart geteerde muur. Op een later tijdstip verkocht de familie de terreinen aan de gemeente voor de aanleg van straten en van het burgerlijk ziekenhuis in de Zamanlaan (1901, thans een school, zie Zamanlaan 55-57-59). Daarom werd begin 20e eeuw een laan naar hen vernoemd. Na het overlijden van de heer Fontaine, bleven zijn vier dochters in onverdeeldheid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel door de Duitsers bezet, en na de Bevrijding werd het door de Geallieerden ingenomen, toen ook een groot deel van het domein werd ontbost. Begin jaren 1950 werd er, op initiatief van een hoge functionaris van het ministerie van Financiën, Jean Gaillard, een wijk met eengezinswoningen met lage huur aangelegd, voornamelijk ten behoeve van de werknemers van het ministerie. Het kasteel werd in 1953 gesloopt, toen de eerste huizen van de Messidorwijk verrezen. Er blijven nog enkele resten van de geteerde muur over in de Fontaine Vanderstraetenlaan, de Biezenlaan en de Denayerlaan. De straatnamen in de wijk herinneren allemaal aan het domein Wijngaard en aan de oude wijngaard van de abdij: Anjoudreef, Trosdreef, Wijnoogstdreef, Fustendreef, Wijnpersdreef, Tastevindreef, Champagnedreef en Bacchantensquare (zie deze wegen).
De Fontaine Vanderstraetenlaan is betrekkelijk schaars bebouwd. De pare zijde wordt hoofdzakelijk gevormd door de achtergevels van de gebouwen aan de Globelaan, waaronder het gebouw van de Koninklijke Belgische Wielrijdersbond, dat toegankelijk is via zowel de Globelaan als de Fontaine Vanderstraetenlaan (zie Fontaine Vanderstraetenlaan 8 – Globelaan 49).
De onpare zijde vertoont een uiteenlopender bebouwing: huizen uit het einde van de 19e eeuw en het interbellum, naast appartementsgebouwen uit de jaren 1960-1970. Op nr.11-13 bevindt zich het Institut Saint-Vincent de Paul. Begin jaren 1990 vestigde deze school zich in de gebouwen van de voormalige Fabrique belge de pansements antiseptiques Vandenbroeck & Cie (oorspronkelijke fabriek gebouwd in 1902, gesloopt), gevolgd door de Société Anonyme Tannerie de Forest (vanaf de jaren 1920).
Aan onpare zijde, tussen de kruising van de Fontaine Vanderstraetenlaan, de Trosdreef en de Globelaan, blijft nog een lang stuk over van de muur die vroeger het park van het kasteel afsloot. De muur is thans met graffiti bedekt en door planten overwoekerd.
Bronnen
Archieven
GAV/OW 28, 31.
GAV/DS 11-13: 3146 (1902), 7769 (1923), 21166 (1990).
Publicaties en studies
HUSTACHE, A., Forest, CFC-Editions, Brussel, 2001 (coll. Guide des communes de la Région bruxelloise).
VERNIERS, L., Histoire de Forest-lez-Bruxelles, A. De Boeck, Brussel, 1949.
Tijdschriften
“Le château Fontaine-Vanden Straeten (sic) – Kasteel Fontaine Vanden Straeten (sic)”, Forest Info Vorst, 2010, p. 15.