François Gaystraat

 

Bekijk de weerhouden gebouwenOnderdeel van een oude en lange verkeersader die van het dorp van Etterbeek naar het dorp van Sint-Pieters-Woluwe liep. Het gedeelte van deze weg gelegen tussen de Louis Griboumontlaan en de Donkerstraat wordt sinds 1918 François Gaystraat genoemd, ter nagedachtenis van een in WO I gesneuvelde soldaat. Het deel tussen Brand Whitlocklaan en Louis Griboumontlaan heeft nog steeds zijn oorspronkelijk toponiem, nl. Hertogstraat.

Tot einde XIX was straat minder dan 5 m breed, had lichtjes kronkelend tracé en was grotendeels onbebouwd. De Gemeente-atlas van 1808 vermeldt slechts één gebouw waarin een schuur en stalling zijn ondergebracht; verbouwd tot woning (1911) en vervangen door hoekgebouw van De Troozlaan nr 89 (1989). De Gemeente-atlas van 1842 vermeldt nog twee andere, vandaag verdwenen gebouwen, ter hoogte van huidige nr 40 en 42. Eind XIX is straat bebouwd met vijf woningen, waaronder huidige nr 94 en 96 (zie deze nr).

Verbreding tot 12 m en rooilijnenplan goedgekeurd door Gemeenteraad van 31.05.1902, bekrachtigd door KB van 02.10.1905. Tussen Louis Gribaumontlaan en Pater Damiaanlaan, wordt tracé lichtjes verlegd om straat recht te trekken. Oude weg bleef enige tijd naast nieuw tracé voortbestaan en erlangs werden zelfs nog huizen opgetrokken (zie nr 314, 316 en 318). De ruimte tussen het oude en nieuwe tracé werd aangelegd als langwerpig driehoekig plein, tegenover nr 308 tot 320.

Nieuw tracé aan oostelijke en pare zijde bebouwd met een vijftiental arbeiderswoningen gelegen tussen het oude dorp en huidige Paul Lancsweertstraat. Achter nr 6 tot 10 groot gebouw van 1949: voormalig atelier van marmerslijper Crombé, opgetrokken ter vervanging van meerdere, vanaf 1924 i.o.v. zelfde marmerslijper gebouwde houten ateliers; heden verbouwd tot garagebedrijf (1982).

In zelfde periode, westelijke zijde van straat bebouwd met een twintigtal huizen in eclectische stijl, hoofdzakelijk in omtrek van Gribaumontlaan en Jean-Gérard Eggerickxstraat. Op nr 271 tot 275 en J.-G. Eggerickxstraat nr 2 en 6, ensemble van vijf huizen n.o.v. arch. Fernand Conard, 1912. Nr 312 vroeger klein gebouw met toren in Engelse cottagestijl, gebruikt als garage en woning voor tuinman (arch. Adolphe Firenne, 1907), en behorend bij “Villa Élise”, Tervurenlaan nr 256; klein gebouw vervangen door groot appartementsgebouw (1987).

Grootste deel bebouwd tijdens interbellum met huizen met bakstenen gevel, trouw blijvend aan eclectische stijl of met art-deco-elementen. Gevels vaak met bepleisterde elementen en erker op verdieping.
In deze periode telde de straat talrijke industriële en ambachtelijke ateliers, o.m. schrijnwerkerijen zoals op nr 91 het atelier van de firma Valcke (1929), en garages en hangars van heden vaak verdwenen ondernemingen. Achter nr 163 vroeger steenbakkerij Berdoux, met o.m. paardenstal (1907) en garage (1922).

Na WO II tal van bel-etagewoningen, zoals nr 31 tot 61 die deel uitmaken van groot ensemble voortlopend in aanpalende Louis Ceusterslaan en Vijf Bunderlaan, in zijn geheel n.o.v. arch. Raymond Decorte, 1957-1961. Verder enkele grote appartementsgebouwen uit jaren 1970 en 1980.