Bekijk de weerhouden gebouwenDe Strijdersgang is een korte voetgangersstraat gelegen tussen het nr. 8 en 10 in de Deschampheleerstraat.
De gemeente Koekelberg telde veel dergelijke gangen (impasses), maar de meeste ervan zijn verdwenen. Toen zich rond 1840 nogal wat fabrieken vestigden in de omgeving, begonnen grondeigenaars te speculeren door arbeiderswoningen te bouwen om hun gronden te laten opbrengen. Sociale woningen waren er in die tijd niet en de arbeiders hadden qua onderdak geen andere keuze. Heel wat van die straatjes waren ongezond, het zonlicht drong nauwelijks in de huizen door, meerdere gezinnen hokten er samen met één wc en zonder toegang tot drinkwater. Epidemieën braken er dan ook snel uit. Vanuit hygiënische reden, halverwege de 19de eeuw, verplichtte de gemeentebesturen de eigenaars ertoe om de huizen te reinigen en te witkalken. Vervolgens zette zij de eigenaars ertoe aan dringend de noodzakelijke herstellingen aan de gebouwen te verrichten in functie van de verbetering van de sanitaire omstandigheden: bestrating, putten, riolering en verluchting. Sommige woningen werden onbewoonbaar verklaard en ontruimd. Ook trachtte men de bouw van gesloten blokken een halt toe te roepen door meerdere eigenaars een bouwvergunning te weigeren of door voorwaarden op te leggen. Op 10.05.1870 legde de gemeenteraad een verharde ruimte met een breedte van acht meter op tussen de huizenrijen, een voetpad van 1,25 breed vóór de huizen, die aan de tuinkant licht moesten krijgen. Er moest per huis een ‘gemak’ zijn, een riolering in het midden van de straat en ten minste twee putten met drinkbaar water voor alle huizen samen. In 1890 liet schepen De Becker de gemeenteraad een wijziging van het bouwreglement goedkeuren, waardoor het verboden werd meerdere afzonderlijke woningen te bouwen die slechts één gemeenschappelijke uitgang naar de openbare weg hadden – en die samen aangeduid werden met de benaming gang.
Vanderborght blijkt de eigenaar te zijn die aan de basis lag van de bouw van de Strijdersgang. Een eerste smal gedeelte kwam er in de jaren 1840. Vervolgens werden meerdere huizen gebouwd in 1867 en in 1870, toen het gemeentebestuur een aantal voorwaarden oplegde: verharding, voetpaden, wc en acht meter afstand tussen de huizenrijen. In 1877, voorafgaand aan rioleringswerken, liet de gemeente een plaatsbeschrijving van de Strijdersgang opstellen, waaruit bleek dat de woningen bouwvallig en onveilig waren. Verbouwingen en heropbouw vonden plaats in de jaren 1900 en 1920. In de loop van de jaren 1960 en 1970, toen de laatste nog bestaande gangen bestemd werden voor de sloop, kocht de gemeente geleidelijk de huizen in de Strijdersgang om daar hetzelfde te doen. Maar in de loop van de jaren 1980 besloot een van de privé-eigenaars (door erfenis), die oog had voor de erfgoedwaarde van deze plek, het geheel van de gemeente af te kopen en met de restauratie ervan te beginnen.
De oorspronkelijk naam was Keizersgang, aansluitend bij de toenmalige naam waarin hij uitkwam. Toen de naam van die straat op het einde van de jaren 1870 in Deschampheleerstraat veranderde, bleef de Keizersgang zijn naam behouden, maar na de wapenstilstand van 11.11.1918 werd dat Strijdersgang.
Bronnen
Publicaties en studies
CULOT, M. (o.l.v.), Koekelberg. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AMA, Brussel, 1980.
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.