Inventaris(sen)
- Inventaris van koloniale sporen (DPC-DCE 2024-2025)
Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwen
De Sergeant De Bruynestraat verbindt de
Bergensesteenweg met de de Fiennesstraat; ze kruist de Kliniekstraat en de
Brogniezstraat.
Net als de Kliniekstraat werd deze straat aangelegd bij besluit van 03.05.1864.
Oorspronkelijk, in de tweede helft van de jaren 1860, liep ze maar tot aan de
Kliniekstraat. Ze werd tot aan de Brogniezstraat verlengd in het kader van het
plan voor de nieuwe wijk dat wegeninspecteur Victor Besme voor Kuregem opstelde
en dat werd bekrachtigd bij K.B. van 01.05.1872. Het straatdeel dat aan de de
Fiennesstraat uitmondt was niet voorzien volgens dit plan en werd rond 1880
aangelegd.
De straat heette aanvankelijk Rue (de la) Tête de Mouton,
verwijzend naar de gelijknamige herberg die een beetje meer oostwaarts lag, op
de hoek met de Bergensesteenweg en de huidige Clemenceaulaan. Deze herberg, die
tot de 18e eeuw terugging, werd rond 1910 gesloopt. De straat kreeg haar
huidige naam op 30.06.1922, als eerbetoon aan Henri-Auguste De Bruyne (Blankenberge, 1868 – Kasongo, 1892). De Bruyne vervoegde als militair de
Onafhankelijke Congostaat in 1889. Hij stierf tijdens de oorlog tegen de Swahili-arabieren
(Bantoe-moslims) die de Europeanen voorafgingen in de bezetting van het gebied
en de lokale bevolking tot slaaf maakten. Luitenant Lippens en zijn adjudant,
sergeant De Bruyne, werden gedood als vergelding voor een slag die door de
Belgische troepen werd gewonnen.
Op verzoek van de bewoners werd de straatnaam in 1922 veranderd. Zij wilden dat
hun straat een "weldoener van de mensheid" zou herdenken, en kozen
voor sergeant De Bruyne. Het naambord noemt de sergeant als "gestorven als
held in Belgisch Congo voor de beschaving". Bij het overlijden van de
sergeant in 1892 bestond Belgisch Congo nog niet. Het was de Onafhankelijke Congostaat,
eigendom van Leopold II. De termen op het bord behoren tot de koloniale
propaganda van het interbellum, waarbij het anti-slavernijvoorwendsel werd
benadrukt om de kolonisatie te rechtvaardigen.
De twaalf meter brede straat werd vanaf 1868 en tot in de
jaren 1880 bebouwd, op terreinen waarvan de meeste in 1892 door de Compagnie Immobilière de Belgique waren
verkaveld. Het ging overwegend om neoclassicistische huizen, sommige
als geheel ontworpen, sommige met commerciële benedenverdieping. De
meeste hebben een magazijn of atelier achterin, zoals nr. 24-26 (1877), met een winkel links en een magazijn en stallingen
aan de achterzijde van het perceel. Op nr. 74
(1885) werd een klein magazijn in eclectische stijl ontworpen dat een geheel vormt
met drie neoclassicistische woningen in de Kliniekstraat (nr. 106 tot 110).
Bronnen
Archieven
GAA/DS 24-26: 1479 (04.08.1877); 74: 3327 (20.11.1885).
SAB/PP 2878 (s.d.), 2879 (ca. 1865).
Publicaties en studies
VAN AUDENHOVE, J., Les rues d’Anderlecht, Herdenking van de twintigste verjaardag van de oprichting van Anderlechtensia, C.A.F.H.A, 1995, pp. 90, 236.
VANTHEMSCHE, G., La Belgique et le Congo. L’impact de la
colonie sur la métropole 1885-1980, Brussel, Le Cri, 2010 (Nouvelle
histoire de Belgique, 4).
Tijdschriften
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Tête de Mouton (rue)”, 1868, 1880, 1881.
Kaarten / plannen
POPP, P. C., Plan parcellaire de la commune de Anderlecht. Développement du village et des Hameaux de Cureghem, de Vee Weide et het Eiland, begin jaren 1860.
Plan de Bruxelles et environs, Etablissement Géographique Ph. Vandermaelen, ca. 1865.
BESME, V., Plan d’ensemble du Quartier de Cureghem, 01.12.1871 en 30.01.1872.
ROSSCHAERT, J., Projet d’un nouveau quartier à Cureghem avec bassin pour bains publics, 01.05.1877.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.
Websites
Mémoire coloniale - Recherche Anderlecht
Anderlecht - bewustmakingsactiviteit
Biographie Coloniale Belge, 1951