Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Jorezstraat verbindt de Bergensesteenweg met het kruispunt van de de Fiennesstraat en de Brogniezstraat; ze kruist de Kliniekstraat.
De straat vindt haar oorsprong in een dreef met dubbele bomenrij die vóór 1810 werd aangelegd als toegangsweg vanaf de Bergensesteenweg naar de indiennedrukkerij van J.E.Schavye, gevestigd in een meander van de Middenzenne. Vóór 1850 werd dat complex een wasdoekfabriek geëxploiteerd door een zekere Jorez. In het kader van het ontwerp van een nieuwe residentiële wijk dat wegeninspecteur Victor Besme voor Kuregem had uitgewerkt en dat in 1863 door de gemeenteraad werd goedgekeurd en dan bekrachtigd bij K.B. van 01.05.1872, werd de straat tot veertien meter verbreed en eindigde ze aan de Brogniezstraat. Op sommige plannen stond de straat aangeduid als de Chemin de la Fabrique, maar op het definitieve plan dat Besme in december 1871 en januari 1872 opstelde, droeg ze de naam Jorezlaan, de naam die ze ook officieel kreeg toegewezen ter ere van de industrieel Jorez tijdens de gemeenteraadszitting van 30.03.1874.
De straat werd vanaf ongeveer 1870 en tot in de jaren 1900 bebouwd op terreinen waarvan de meeste waren verkaveld door de Compagnie Immobilière de Belgique aan pare zijde, en door het Vastgoedbedrijf van Kuregem, dat werd belast met de uitvoering van het plan van Besme, aan onpare zijde. In de eerste periode ging het om neoclassicistische huizen, terwijl de huizen die rond de eeuwwisseling werden gebouwd in eclectische stijl waren. Veel ervan werden als geheel ontworpen, zoals nr. 20 tot 24 en 26 tot 34, wellicht uit 1874. Onder de woningen in eclectische stijl vermelden we nr. 9 en 11 (ca. 1903). De meeste hebben een magazijn of atelier achterin. Er waren ook bedrijven aan straatzijde gevestigd, zoals chocoladefabriek Alb.Lecocq & Soeur, die zich rond 1906 vestigde achter een huis in de huidige Sergeant De Bruynestraat (zie nr. 25). De fabriek onderging verscheidene wijzigingen in de loop der jaren, met name in de jaren 1940 (n.o.v. architect A. H. Courtois) en 1950 (n.o.v. architect Pierre F.Petit). Het U-vormige complex (nr. 8a-10a) huisvest thans de Ecole Industrielle Notre-Dame (architectuurbureau Emile Verhaegen, 1990).
Een groot deel van de twee huizenblokken langs het eerste straatdeel, waarin zich diverse industriële gebouwen bevonden die zich tot de aangrenzende straten uitstrekten, werd midden jaren 1980 aan pare zijde en rond 1990 aan onpare zijde gesloopt.
Aan pare zijde, op de plaats van de huidige square, bevond zich onder meer de schrijnwerkerij Damman & Washer, in het zuiden afgebakend door de Kliniekstraat. Op die plaats bevindt zich thans een ingang van metrostation Clemenceau. Op de hoek met de Bergensesteenweg bestaat nog altijd de Ecole Sainte-Marie, die daar in 1874 werd gevestigd (zie Bergensesteenweg nr. 176).
In het onpare straatdeel, dat thans grotendeels opnieuw is bebouwd, bevond zich een gemeentelijke meisjes- en jongensschool die architect Victor Besme in 1874 had ontworpen. Op de hoek met de Kliniekstraat werd een modernistisch gebouw met invloed van de pakketbootstijl, dat een woning combineerde met een drukkerij (zie nr. 21-23), vervangen door magazijnen van schrijnwerkerij Damman & Washer, waarvan de directeurswoning zich aan de overzijde van de Hoedstraat bevond (zie Kliniekstraat nr. 71).
Bronnen
Archieven
GAA/DS 8a-10a: 10717 (09.03.1906), 12367 (29.10.1909), 31204 (25.03.1941), 32228 (13.08.1946), 37631 (27.03.1956), 46991 (20.02.1990); 9, 11: 9087 (10.10.1903); 26 tot 34: 788 (12.11.1874).
ARA, T148, Provinciebestuur van Brabant, Plannen van de Technische Dienst der Gebouwen, inv. nr. 4734-4738 (1874-1879).
SAB/PP 2878 (s. d.).
Publicaties en studies
Anderlecht, ses écoles, ses institutions complémentaires de l’école, ses oeuvres protectrices de l’enfance, Impr. J. De Vroegh, Anderlecht, 1922, pp. 6, 8.
VAN AUDENHOVE, J., Les rues d’Anderlecht, Herdenking van de twintigste verjaardag van de stichting Anderlechtensia, C.A.F.H.A, 1995, pp. 117, 146.
Tijdschriften
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Jorez (rue)”, 1878, 1880, 1899.
Kaarten / plannen
DE WAUTIER, G., Carte de Bruxelles et ses environs, ca. 1810.
JACOWICK, G., Plan routier de la Ville de Bruxelles et ses environs à usage des habitants et des étrangers, 1812.
CRAAN, W. B., Plan géométrique de la Ville de Bruxelles, 1835.
RAES (lithograaf), Plan de la Ville de Bruxelles, 1850.
BESME, V., Plan d’ensemble du Quartier de Cureghem, 01.12.1871 en 30.01.1872.
Société immobilière de Cureghem. Plan de lotissement des terrains à vendre avec facilités de payement, ca. 1872.
ROSSCHAERT, J., Projet d’un nouveau quartier à Cureghem avec bassin pour bains publics, 01.05.1877.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.