Kroonlaan

Verbindt het Raymond Blyckaertsplein met de begraafplaats van Elsene. De laan is recht tot aan de Y die ze vormt met de Generaal Thysstraat, waar ze een bocht maakt tot aan de begraafplaats. Talrijke straten beginnen of eindigen loodrecht op deze lange laan.

Na een eerste ontwerp bij K.B. van 20.02.1861, gewijzigd door dat van 05.08.1862 met betrekking tot de aanleg van een nieuw wijk in het verlengde van de Troonstraat, tussen de Waversesteenweg en de Graystraat, werd de Kroonlaan definitief goedgekeurd bij K.B. van 14.06.1864 dat de rooilijnplannen voor de verlenging van de Troonlaan en de onteigening om reden van openbaar nut van de terreinen noodzakelijk voor hun uitvoering goedkeurde. Deze plannen, getekend door Inspecteur der Wegen Victor Besme, omvatten eveneens de grote viaduct over de Maalbeekvallei. Bij K.B. van 21.10.1871 werd een deel van Troonstraat en haar verlenging tot aan de toekomstige Generaal Jacqueslaan bij de grande voirie ondergebracht. De werken aan deze straten dienden bijgevolg door de Staat te worden voltooid. De Kroonlaan, toen nog de “verlengde Troonstraat” genoemd, werd verlengd tot aan de Houtweg (Arnaud Fraiteurlaan) bij K.B. van 06.10.1873. Het K.B. van 07.06.1890 verordende de verbreding van het deel tussen de viaduct en de Mouterijstraat. Het K.B. van 05.03.1895 schafte het laatste stuk van de laan af voor de aanleg van de latere Generaal Thysstraat. Het laatste stuk volgde toen een gebogen tracé tot aan de begraafplaats van Elsene. De Houtweg, chemin vicinal n°3, werd verbreed. Dit laatste stuk werd nog lichtjes aangepast bij K.B. van 26.05.1900 en uiteindelijk verkaveld bij K.B. van 01.12.1938.


De Kroonlaan, die lange tijd de “verlengde Troonstraat” werd genoemd, kreeg haar huidige naam rond 1880-1885 (HAINAUT, M., BOVY, Ph., Le quartier du Cygne (1), p.15.). De laan begon toen aan het Kroonplein, nu het Raymond Blyckaertsplein, en stond via de Troonstraat rechtstreeks in verbinding met het Koninklijk Paleis. Het deel tussen de Generaal Jacqueslaan en de begraafplaats van Elsene werd aanvankelijk de Diadeemlaan genoemd.

Hoewel tussen 1871 en 1889 al een dertigtal percelen werd bebouwd, was het vanaf 1890 dat de bouwaanvragen de gemeente Elsene begonnen te overspoelen − het archief van stedenbouw bevat er een honderdtal daterend van 1890 tot 1899. Deze toestroom duurde tot in 1914. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was het gedeelte van de laan tussen het R. Blyckaertsplein en de Generaal Jacqueslaan bijna volledig bebouwd. Het ging hoofdzakelijk om burgerhuizen in eclectische stijl die grote huizenrijen vormden (zie nr. 68 tot 90, 83 tot 117, 127 tot 143, 130 tot 170). Nr.170 (n.o.v. architect Franz Tilley, 1903) werd grondig gewijzigd maar heeft toch een interessante benedenverdieping bewaard. Enkele opmerkelijke gebouwen: op nr.12-14, geheel van twee herenhuizen n.o.v. L. De Rycker (1880); op nr.27, een herenhuis van aannemer Edmond Delune (1902); op nr.40, een herenhuis dat gebruikmaakt van de niveauverschillen rond de viaduct (n.o.v. architect Bisschops, 1893); nr. 88 en 90 n.o.v. architect Paul Saintenoy (1899); op nr. 103 en 107, het Institut Sainte Trinité, een school gebouwd in twee fases (1896 en 1909); het geheel van nr.130 tot 134 (1896) en het huis in art-nouveaustijl gebouwd door Franz Tilley i.o.v. ingenieur bij de Administratie van het Mijnwezen Victor Watteyne op nr.206 (1901) (zie deze nummers).


Aan onpare zijde wordt de laan gekenmerkt enerzijds door de site van het oude militaire hospitaal (ingehuldigd in 1888 – zie de desbetreffende notitie), en anderzijds door de rijkswachtkazerne.
Het Militair Hospitaal van Elsene stond leeg vanaf 1974 en werd uiteindelijk gesloopt en vervangen door een groot geheel van woningen en kantoren gebouwd in 1995-2005. In het gebouw aan de kant van de laan bevinden zich kantoren (onder meer die van de federale politie). Van het militair hospitaal blijven enkel de twee hoekpaviljoenen in neo-Vlaamse renaissancestijl over, oorspronkelijk de verblijven van de hoofdgeneesheer en het medisch personeel.
De rijkswachtkazerne van Elsene werd in 1909 aan de Generaal Jacqueslaan gebouwd (zie de desbetreffende notitie). Haar omheiningsmuur en enkele recentere gebouwen (op nr. 229, kantoren van de legerstaf, 1947) liggen langs de Kroonlaan.
Wegens de nabijheid van deze militaire installaties werd de Kroonlaan tijdens de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd. Veel huizen werden vernield en vervangen door appartementsgebouwen. Algemeen gesproken heeft de laan echter een grote homogeniteit behouden.

Voorbij de Generaal Jacqueslaan, aan onpare zijde, werd de laan tijdens de jaren 1930 vooral bebouwd met huizen en appartementsgebouwen (zie nr. 389, ontworpen samen met nr. 383 tot 387, door architect Louis Billen, 1934). Aan pare zijde gaat het voornamelijk om appartementsgebouwen en kantoren uit de jaren 1960.