Onderzoek en redactie
2018
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Pagodenlaan, die een brede bocht beschrijft, is een lange verkeersweg die begint aan de Vuurkruisenlaan, ter hoogte van de Heembeekstraat, en uitmondt aan de rotonde gevormd met de Meiseselaan, de Rode Kruislaan en de Mutsaardlaan. Ze kruist talrijke verkeerswegen, waarmee ze bijna altijd een rotonde vormt, zoals de Olmkruidlaan, de Braambosjeslaan, de Pronkerwtlaan, de Eslaan, de Papenhoutlaan, de Araucarialaan, de Amarantlaan en de Jean de Bolognelaan. Tot aan de Versailleslaan geeft de laan de grens tussen Laken en Neder-Over-Heembeek aan.
De laan werd in verscheidene fases aangelegd. De eerste twee straatdelen werden geopend aan weerszijden van de Jean de Bolognelaan, volgens een plan dat ingenieur-directeur der Werken Pierre Gillet in 1913 opstelde en dat ook voorzag in de aanleg van de Jean de Bolognelaan, in het verlengde van de Paul Jansonstraat. Dit eerste deel van de weg kreeg de naam Pagodenstraat bij besluit van het Lakense gemeentebestuur van 28.07.1914, verwijzend naar het Chinees Paviljoen en de Japanse Toren. Ze begon aan de De Wandstraat en zou lopen tot aan weg nr. 59, de Kreupelweg, die de grens vormde met Neder-Over-Heembeek (thans het noordelijke gedeelte van de Araucarialaan). De aanleg van de laan liep echter vertraging op door de Eerste Wereldoorlog. Bij besluit van het College van de Stad Brussel van 19.05.1925 werd ze omgedoopt tot “laan”, en haar rooilijn werd vastgelegd bij K.B. van 10.10.1927. Bij besluit van 05.07.1935 verlengde het College de laan tot aan de Tentoonstellingslaan, die kort nadien de naam Vuurkruisenlaan kreeg. Het laatste deel van de weg, waarvan de rooilijn was vastgelegd bij K.B. van 24.09.1931, werd pas rond 1936 geopend. Vermelden we, aan de rotonde met de Jean de Bolognelaan, de aanwezigheid van een schuilkelder uit de Tweede Wereldoorlog die tot transformatorhuisje werd omgebouwd.
Terwijl de eerste twee delen van de toekomstige laan al aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog van een rioleringsnet waren voorzien, werden ze pas vanaf 1924 bebouwd. Onder de woningen uit de jaren 1920, nr. 389 (architect Ed. Parée, 1925), en een huizenrij gevormd door nr.406 tot 414 (zie deze nummers), met invloed van de pittoreske stijl, de Beaux-Artsstijl en/of de art deco. Vermelden we nog, op nr. 435, een halfvrijstaande villa die in 1922 in de De Wandstraat (nr. 4) werd ontworpen en waarvan de tuin aan de zijkant moest verdwijnen ten gunste van de Pagodenlaan. De gevels van de villa werden in 1951 en 1964 verbouwd. In de loop van de jaren 1930 verrezen her en der langs de laan burgerwoningen en kleine appartementsgebouwen, de meeste in art decostijl, waaronder nr. 97 (architect Jules Faes, 1936) en 99 (1939), 343 (architect René Coppens, 1938), op de hoek met de Araucarialaan, 386 (architect Lucien Lemoine, 1939) of nog nr. 231 (architect Robert Kiekens), ontworpen in 1941. Het was echter vooral in de jaren 1950 en 1960 dat de laan werd bebouwd, met huizen van het bel-etagetype of modernistische appartementsgebouwen, waaronder nr. 116 (architecten Baucher, Blondel en Filippone, 1954), 111 (architect H. Mereaux, 1961) of 39 (architect Marcel Winckel, 1962). Het eerste bouwblok van de laan aan onpare zijde werd pas na 1971 bebouwd, met twee complexen met appartementen.
Op nr. 299 tot 305, in het driehoekige bouwblok in het noorden afgebakend door de Versailleslaan, vestigde zich de Groupe Scolaire des Pagodes, de voormalige Lagere School nr. 36. Het hoofdcomplex, met ingang aan de Versailleslaan, werd in 1976 ontworpen door de architecten van de Technische Dienst der Openbare Werken van de Stad.
Bronnen
Archieven
AEB/T 16, dossier 945 (1913).
SAB/AR straten, doos 20-24, cote 20, nr.19 (19.05.1925); cote 24, nr.13 (05.07.1935); doos 72-78, cote 78, nr.25 (28.07.1914).
SAB/NPP Q36.
SAB/PP 3404 (1933), 3525 (1934).
SAB/OW 39: 78514 (1962); 97: 53273 (1936); 99: 51185 (1939); 111: 72048 (1961); 116: 65634 (1954); 231: 71326 (1941); 299 tot 305: 90040 (1977); 343: 68632 (1938); 386: 53274 (1939); 389: 52344 (1925); 435: 49759 (1922), 68675 (1951), 78888 (1964).
Publicaties en studies
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Echos du Lycée Maria Assumpta. La Villa “No Gayole”, onuitgegeven werk, 1983, p. 11.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1589-1590.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Pagodes (avenue des)”, 1936, 1937.