Onderzoek en redactie
1989-1994
Bekijk de weerhouden gebouwenVan Koudenberg naar Warandeberg.
Brede straat, in een wijde boog afdalend naar het kruispunt Kantersteen, Kardinaal Mercierstraat en Koloniënstraat. De aanleg, gepaard met verbreding van het resterende gedeelte van de Twaalfapostelenstraat, doortrekken van de Warandeberg en aansluiting op de verruimde Houtmarkt, werd in 1911-1913 gerealiseerd. Het tracé werd reeds in 1876 ontworpen door architect Henri Maquet als verbindingsas tussen de boven- en de benedenstad, en vervolgens in de verschillende stadia van het Hofberg-project weerhouden. Hierbij leidde een eveneens curvilineair tweede straatgedeelte vanaf de Houtmarkt naar de kruising Grasmarkt/Bergstraat. De uiteindelijke aanleg van de Ravensteinstraat vormde de tweede fase in de volledige herstructurering van het gebied tussen de Sint-Michielskathedraal, de Koningsstraat, Koudenberg, Magdalenasteenweg en Bergstraat, waartoe werd besloten in 1903, voor de inplanting van het toekomstige Centraal Station in de Putterijwijk (zie Europakruispunt). Tijdens deze fase verdween de historische bebouwing van de Isabella- en Terarkenwijk - de vroegere Isabellastraat, Terarkenstraat, Twaalfapostelenstraat, Blindenberg, Financiënstraat en Houtmarkt - met onder meer de “Grote Gulden Hof” en kruisboogschuttershuizen, de “Synagoog”, het Teniershuis, het Terarkengodshuis en het Clutincksteen, in een later stadium gevolgd door een resterend blok van de Stuiversstraat met onder meer de Salazar- en Heilige Sacramentskapel, het Granvellepaleis en de Université Libre de Bruxelles, en de “Grote Pollepel”. Het voornoemde tweede straatgedeelte kwam later alsnog tot stand door de aanleg van de Kardinaal Mercierstraat in 1928-1933. Het tracé van de Ravensteinstraat volgt een sterk verhoogde bedding op een overwelfde betonnen substructuur met pijlers en schoolmuren, als viaduct over de Terarkenstraat en vandaar ook toegankelijk. De samenkomst met de Twaalfapostelenstraat wordt gemarkeerd door een driehoekig plantsoen met hardstenen balustrade en monumentale witmarmeren beeldengroep “Maturiteit” door beeldhouwer V. Rousseau van 1922.
Ten dele behouden tracé van de vroegere Ravensteinstraat, via vernieuwde trappen afdalend naar de Terarkenstraat, palend aan het Ravensteinhof. Tweede van de vier zogenaamde “Jodentrappen”, in 12e-13e eeuw door de joden in de noordflank van de Koudenberg uitgegraven en door hen bewoond tot de vervolgingen van 1370. Later ingenomen door adellijke families (zie ook Villa Hermosastraat). Eertijds zogenaamd Meldert straetken (14e-15e eeuw) naar het vroegere gelijknamige hof, later Sint-Laurensstraat (17e eeuw) naar een vroegere herberg; Ravensteinstraat sinds 1851.
Bebouwing gespreid over meerdere fasen, beginnend met de uitbreidingen van de Generale Maatschappij van België in de jaren 1910 en het Paleis voor Schone Kunsten in de jaren 1920 aan de oostzijde. Opeenvolgende projecten voor het westbouwblok met Kantersteen en Stuiversstraat. Project Cité Commerciale Montagne du Pare, naar ontwerp van architect J.M. van Hardeveld van 1927, in opdracht van de Société Immobilière Centrale de Belgique : een handels- en kantoorcomplex in art deco met hoekrotonde en torengebouw van 90 m hoog. Project naar ontwerp van architect Victor Horta van 1928-1929, in opdracht van Municipal Developments Limited (Londen): een gelijkaardig complex met torengebouw, galerij en school. Invulling met de kantoorgebouwen Shell en Trieste in de jaren 1930 en de Ravensteingalerij in de jaren 1950 (zie aldaar), als geheel met elementen ontleend aan beide hogervermelde projecten. Ruim bemeten architectuur met monumentale hoekoplossingen, en bij erfdienstbaarheid voorgeschreven hoogtebeperking ter vrijwaring van het panorama vanaf het Paleizenplein, in stijl evoluerend van Beaux-Arts-stijl naar art deco en Nieuwe Zakelijkheid. Opgelegd gebruik van natuur- en hardsteen of marmer; begane grond voorbehouden voor handelsfunctie. Gebouw van de Generale Bank (nr. 29), naar ontwerp van architecten H. Van Kuyck, P. Guillissen, C. Housiaux en J. Polak van 1965 en volgende, in twee fasen opgetrokken in 1968-1980, tussen Baron Hortastraat en Warandeberg, alweer afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Voorheen gebouwencomplex met als kern de classicistische refuge van Averbode (1779-1781, architect Barnabé Guimard), sinds 1823 zetel van de Generale Maatschappij. In meerdere fasen uitgebouwd door de architecten A. Trappeniers, G. Ghysels en J. Van Mansfeld, en G. Deru, in de loop van 19e en 20e eeuw, in kopiërende en Beaux-Arts-stijl.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 31486 en 56466 (1922), 41244 (1927), 41336-41342 (1928-1929); AA, 1911, rep. 8143; NPP, H 1.
Publicaties en studies
DES MAREZ G., Le Quartier Isabelle et Terarken, Brussel, 1927.