Typologie(ën)

(atoom)schuilkelder

Ontwerper(s)

Statut juridique

Beschermd sinds 28 juni 2018

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Historisch
  • Sociaal
  • Technisch

Onderzoek en redactie

2018

id

Urban : 38534
lees meer

Beschrijving

Aan de rand van het Vossenplein, onder de kasseien, tussen de kerk Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt en de Zuinigheidsstraat, bevindt zich een schuilkelder van de passieve luchtbescherming die een rechthoek van ongeveer 35 meter lang en 5 meter breed inneemt. Vermoedelijk daterend uit 1942.

De toegang gebeurde eertijds langs twee ingangen aan de beide uiteinden van de kelder, dichtbij de uiteinden, aan het noordwesten en het zuidoosten. Een daarvan is momenteel afgesloten en de andere verzegeld door een gietijzeren plaat.

De schuilkelder heeft een functioneel plan, karakteristiek voor dit type constructies die opgericht werden soms voor en in het algemeen tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Passieve luchtbescherming (PLB) in de voornaamste steden van België. De toegang gebeurde langs trappen in open lucht, beschermd door borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. of zandzakken. Deze trappen bestaan uit twee delen die haaks ten opzichte van elkaar staan, met als doel te beschermen. De toegangen van de schuilkelder zijn gedicht in de jaren 1960. De toegang is aan de rand voorzien van een laterale muur die een beschermingssas vormt. Het interieur van de schuilkelder is groot. Hij bestaat uit verschillende zalen die door muren in zigzag gecompartimenteerd zijn, een dispositief dat schokken tegenhoudt en een schervenscherm vormt. Sommigen dragen Franstalige en Nederlandstalige geschilderde inscripties (“verboden te wateren” – “verboden te spuwen”). Aan de twee uiteinden van de kelder bevindt zich het sanitair (mannen en vrouwen). De laterale muren worden gevormd door een opeenvolging van nissen met bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. die houten banken bevatten, waarvan sommigen nog bewaard zijn. Het plafond wordt gevormd door een grote getoogde boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden..
De structuur van de schuilkelder werd in beton opgetrokken (laterale en loodrechte muren, arcaden, trappen, plafond, vloer in betonplaten). Sommige scheidingsmuren en niet-dragende gedeelten van muren zijn in baksteen. De horizontale plafonds zijn in gewapend beton. Boringen, gerealiseerd in januari 2017, laten toe te besluiten dat de verticale wanden van de schuilkelder en zijn boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. in, hoogstwaarschijnlijk niet-gewapend, beton zijn. Op gelijkmatige afstand van elkaar bevinden zich inkepingen met haakjes in het gebogen plafond. Dit raster diende waarschijnlijk voor het bevestigen van panelen, misschien panelen in “Cellulit” zoals aangeduid op het plan van 1942 voor een schuilkelderproject.


Bronnen

Archieven
SAB/Fonds luchtbescherming/NPP 017 (plans d’abris 1941-1944)

Publicaties en studies

ABEELS G. Le Vieux marché, Cercle d’histoire et d’archéologie Les Marolles, Brussel, 1989.
D'OSTA J. Le dictionnaire historique et anecdotique des rues de Bruxelles, Paul Legrain éd, Bruxelles, 1989.
LEBOUC G. Bruxelles occupée, 180°éditions, 2014.
Rapport sur la structure de l’abri sous la place du jeu de Balle
- Laboratoire de Génie Civil (Ecole Polytechnique - Service BATir) de l’ULB, Ir M. Provost.

Tijdschriften
ABEELS G. "Nos abris anti aériens", in Les Marolles, trimestrieel tijdschrift n°50, december 1995.