Typologie(ën)
woning met kunstenaarsatelier
Ontwerper(s)
Fernand BODSON – architect – 1930
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Modernisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2007-2009
id
Urban : 18861
Beschrijving
Opmerkelijke kunstenaarsateliers in modernistischeInternationale stijl (vanaf ca. 1920) waarbij het functionele primeert op de vorm. Wordt gekenmerkt door een rationeel grondplan, eenvoudige geometrische vormen, platte daken en het gebruik van moderne materialen zoals gewapend beton. stijl n.o.v. architect Fernand Bodson, 1930.
In 1929 kocht Fernand Bodson in de Kluisstraat (nr. 86) het gebouw en ook een groot terrein, waar tot in 1928 de eerste Decrolyschool gevestigd was. Deze was in 1907 geopend door de gelijknamige dokter. Aanvankelijk wilde Bodson het inspringende gebouw slopen, maar het bleef uiteindelijk bewaard en is thans verborgen achter de nieuwere gebouwen. Op het terrein van de tuin bouwde Bodson twee kunstenaarsateliers. Onder de tuin bevond zich een voormalige ijskelder, waar het ijs werd bewaard dat in de winter van de vijvers van Elsene werd verzameld. Daarom voorzag Bodson betonnen zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd. onder een onbuigzaam betonnen kader om een huis te bouwen. Oorspronkelijk werden de ateliers gebouwd voor een beeldhouwer (eerste verdieping) en een schilder (tweede verdieping).
Drie bouwlagen. Gevel in platte baksteen, terracottaplaten en beton op hardstenen sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel.. Op benedenverdieping twee deuren gescheiden door bakstenen muurdamParement tussen twee muuropeningen (vensters of deuren) in dezelfde bouwlaag., onder luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in grindbeton. Rechts garagepoort met hardstenen postenVerticale zijden van een opening waarop een boog of latei rust.. Boven dubbele inkom vensterregisterDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. in vijf verdeeld door stijlenVerticale zijden van een opening waarop een boog of latei rust. van grindbeton en lichtjes halfcirkelvormig uitspringend. Lage kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). in gewassen beton. Dak met twee doorlopende glazen koepelsBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Op koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. waarvan zijmuren met brikettenBaksteenvormige tegel die op het reeds bestaande gevelvlak wordt aangebracht ter imitatie van een bakstenen gevel. bekleed. Hoge houten kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .
In 1929 kocht Fernand Bodson in de Kluisstraat (nr. 86) het gebouw en ook een groot terrein, waar tot in 1928 de eerste Decrolyschool gevestigd was. Deze was in 1907 geopend door de gelijknamige dokter. Aanvankelijk wilde Bodson het inspringende gebouw slopen, maar het bleef uiteindelijk bewaard en is thans verborgen achter de nieuwere gebouwen. Op het terrein van de tuin bouwde Bodson twee kunstenaarsateliers. Onder de tuin bevond zich een voormalige ijskelder, waar het ijs werd bewaard dat in de winter van de vijvers van Elsene werd verzameld. Daarom voorzag Bodson betonnen zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd. onder een onbuigzaam betonnen kader om een huis te bouwen. Oorspronkelijk werden de ateliers gebouwd voor een beeldhouwer (eerste verdieping) en een schilder (tweede verdieping).
Drie bouwlagen. Gevel in platte baksteen, terracottaplaten en beton op hardstenen sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel.. Op benedenverdieping twee deuren gescheiden door bakstenen muurdamParement tussen twee muuropeningen (vensters of deuren) in dezelfde bouwlaag., onder luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in grindbeton. Rechts garagepoort met hardstenen postenVerticale zijden van een opening waarop een boog of latei rust.. Boven dubbele inkom vensterregisterDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. in vijf verdeeld door stijlenVerticale zijden van een opening waarop een boog of latei rust. van grindbeton en lichtjes halfcirkelvormig uitspringend. Lage kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). in gewassen beton. Dak met twee doorlopende glazen koepelsBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Op koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. waarvan zijmuren met brikettenBaksteenvormige tegel die op het reeds bestaande gevelvlak wordt aangebracht ter imitatie van een bakstenen gevel. bekleed. Hoge houten kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .
Bronnen
Archieven
GAE/DS 248-2-4.
AAM/Fonds Fernand Bodson.
Tijdschriften
CULOT, M., ‘Mon ami Fernand Bodson', Bulletin d'information mensuelle des Archives de l'Architecture Moderne, 9, 1976, pp. 7-20.
DELABY, E., ‘Sur les traces du docteur Decroly', Mémoire d'Ixelles, 19, 1985, s.p.
