Typologie(ën)
woning met kunstenaarsatelier
Ontwerper(s)
Fernand BODSON – architect – 1930
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Modernisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2007-2009
id
Urban : 18861
Beschrijving
Opmerkelijke kunstenaarsateliers in modernistische stijl n.o.v. architect Fernand Bodson, 1930.
In 1929 kocht Fernand Bodson in de Kluisstraat (nr. 86) het gebouw en ook een groot terrein, waar tot in 1928 de eerste Decrolyschool gevestigd was. Deze was in 1907 geopend door de gelijknamige dokter. Aanvankelijk wilde Bodson het inspringende gebouw slopen, maar het bleef uiteindelijk bewaard en is thans verborgen achter de nieuwere gebouwen. Op het terrein van de tuin bouwde Bodson twee kunstenaarsateliers. Onder de tuin bevond zich een voormalige ijskelder, waar het ijs werd bewaard dat in de winter van de vijvers van Elsene werd verzameld. Daarom voorzag Bodson betonnen zuilen onder een onbuigzaam betonnen kader om een huis te bouwen. Oorspronkelijk werden de ateliers gebouwd voor een beeldhouwer (eerste verdieping) en een schilder (tweede verdieping).
Drie bouwlagen. Gevel in platte baksteen, terracottaplaten en beton op hardstenen sokkel. Op benedenverdieping twee deuren gescheiden door bakstenen muurdamParement tussen twee muuropeningen (vensters of deuren) in dezelfde bouwlaag., onder luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in grindbeton. Rechts garagepoort met hardstenen posten. Boven dubbele inkom vensterregisterDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. in vijf verdeeld door stijlen van grindbeton en lichtjes halfcirkelvormig uitspringend. Lage kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). in gewassen beton. Dak met twee doorlopende glazen koepelsBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Op koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. waarvan zijmuren met brikettenBaksteenvormige tegel die op het reeds bestaande gevelvlak wordt aangebracht ter imitatie van een bakstenen gevel. bekleed. Hoge houten kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .
In 1929 kocht Fernand Bodson in de Kluisstraat (nr. 86) het gebouw en ook een groot terrein, waar tot in 1928 de eerste Decrolyschool gevestigd was. Deze was in 1907 geopend door de gelijknamige dokter. Aanvankelijk wilde Bodson het inspringende gebouw slopen, maar het bleef uiteindelijk bewaard en is thans verborgen achter de nieuwere gebouwen. Op het terrein van de tuin bouwde Bodson twee kunstenaarsateliers. Onder de tuin bevond zich een voormalige ijskelder, waar het ijs werd bewaard dat in de winter van de vijvers van Elsene werd verzameld. Daarom voorzag Bodson betonnen zuilen onder een onbuigzaam betonnen kader om een huis te bouwen. Oorspronkelijk werden de ateliers gebouwd voor een beeldhouwer (eerste verdieping) en een schilder (tweede verdieping).
Drie bouwlagen. Gevel in platte baksteen, terracottaplaten en beton op hardstenen sokkel. Op benedenverdieping twee deuren gescheiden door bakstenen muurdamParement tussen twee muuropeningen (vensters of deuren) in dezelfde bouwlaag., onder luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in grindbeton. Rechts garagepoort met hardstenen posten. Boven dubbele inkom vensterregisterDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. in vijf verdeeld door stijlen van grindbeton en lichtjes halfcirkelvormig uitspringend. Lage kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). in gewassen beton. Dak met twee doorlopende glazen koepelsBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Op koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. waarvan zijmuren met brikettenBaksteenvormige tegel die op het reeds bestaande gevelvlak wordt aangebracht ter imitatie van een bakstenen gevel. bekleed. Hoge houten kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .
Bronnen
Archieven
GAE/DS 248-2-4.
AAM/Fonds Fernand Bodson.
Tijdschriften
CULOT, M., ‘Mon ami Fernand Bodson', Bulletin d'information mensuelle des Archives de l'Architecture Moderne, 9, 1976, pp. 7-20.
DELABY, E., ‘Sur les traces du docteur Decroly', Mémoire d'Ixelles, 19, 1985, s.p.
