Typologie(ën)
woning met kunstenaarsatelier
burgerwoning
burgerwoning
Ontwerper(s)
Ernest DELUNE – architect – 1899
Constantin-Émile MEUNIER – beeldhouwer
Juridisch statuut
Beschermd sinds 16 oktober 1997
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Volkskundig Moeilijk te onderscheiden waarde ten opzichte van de sociale waarde en over het algemeen onvoldoende om selectie (mbt onroerend erfgoed) op zichzelf te rechtvaardigen. Het is wenselijk deze erfgoedwaarde te koppelen aan een immateriële gezien het vaak een plaats van herinnering van een gemeenschap, of van een sociale groep betreft. Het kan ook de materiële uiting zijn van een plek met volkssymboliek, of een plek waar een wijk gegroepeerd of gestructureerd is.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
Onderzoek en redactie
2005-2007
id
Urban : 16333
Beschrijving
Huis in eclectische stijl met kunstenaarsatelier en met asymmetrische gevel, i.o.v. schilder en beeldhouwer Constantin Meunier (1831-1905) n.o.v. arch. Ernest Delune, 1899. Maakt deel uit van een homogene huizenrij van nr. 49 tot 63.
C. Meunier woonde in het huis tot aan zijn dood in 1905. Het werd in 1930 aangekocht door de staat en in 1938 verbouwd tot museum. Het werd op het einde van de jaren 1970 verbonden aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. In 1986 werd het door deze instelling heringericht. Thans zijn in het huis en het atelier talrijke schilderijen, tekeningen en gipsen en bronzen beelden van de kunstenaar tentoongesteld.
Bakstenen gevel met hardstenen elementen. Op hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. van onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. en benedenverdieping, uitgespaarde portiek1. Open galerij of zuilengang waarvan het dak op zuilen of arcades rust; - 2. Classicistische ruimte vóór een toegangsdeur die terugspringt of niet gelijk is met de voorgevel; - 3. Samenstel van twee zuilen onder architraaf die overgang tussen twee ruimtes accentueert. met rechte trap, waarvan bordes1. Verhoogd platform vóór de ingang van een gebouw, bereikbaar via een aantal treden; - 2. Vloertje, boven aan of midden in een trap. deels dak van garage vormt.
Op hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. trapezoïdale erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken., later vervangen door PVC; bekroond door terras met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. voor drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere.. In hoogste bouwlaag van toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. kleine driehoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken., die eveneens zijn vervangen door PVC. In borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. op benedenverdieping replica van relief ‘De industrie' dat Meunier ontwierp voor het ‘Monument van de Arbeid', een van de belangrijkste werken van de kunstenaar. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. van latere datum.
Interieur. Typisch grondplan van burgerwoning van begin 20e eeuw met een enfilade van drie vertrekken naast het trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht..
Kunstenaarsatelier in achterhuis, met het huis verbonden door een galerie, in 1902 gebouwd i.o.v. C. Meunier; daarnaast kleine aangelegde tuin. Atelier voorafgegaan door klein vertrek onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Het atelier is een trapezoïdale ruimte, verlicht door lateraal glazen dak dat doorloopt in de helling van het pannen dak. Zichtbare grote korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken. van het dakgebinte.
Beschermd op 16.10.1997
C. Meunier woonde in het huis tot aan zijn dood in 1905. Het werd in 1930 aangekocht door de staat en in 1938 verbouwd tot museum. Het werd op het einde van de jaren 1970 verbonden aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. In 1986 werd het door deze instelling heringericht. Thans zijn in het huis en het atelier talrijke schilderijen, tekeningen en gipsen en bronzen beelden van de kunstenaar tentoongesteld.
Bakstenen gevel met hardstenen elementen. Op hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. van onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. en benedenverdieping, uitgespaarde portiek1. Open galerij of zuilengang waarvan het dak op zuilen of arcades rust; - 2. Classicistische ruimte vóór een toegangsdeur die terugspringt of niet gelijk is met de voorgevel; - 3. Samenstel van twee zuilen onder architraaf die overgang tussen twee ruimtes accentueert. met rechte trap, waarvan bordes1. Verhoogd platform vóór de ingang van een gebouw, bereikbaar via een aantal treden; - 2. Vloertje, boven aan of midden in een trap. deels dak van garage vormt.
Op hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. trapezoïdale erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken., later vervangen door PVC; bekroond door terras met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. voor drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere.. In hoogste bouwlaag van toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. kleine driehoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken., die eveneens zijn vervangen door PVC. In borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. op benedenverdieping replica van relief ‘De industrie' dat Meunier ontwierp voor het ‘Monument van de Arbeid', een van de belangrijkste werken van de kunstenaar. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. van latere datum.
Interieur. Typisch grondplan van burgerwoning van begin 20e eeuw met een enfilade van drie vertrekken naast het trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht..
Kunstenaarsatelier in achterhuis, met het huis verbonden door een galerie, in 1902 gebouwd i.o.v. C. Meunier; daarnaast kleine aangelegde tuin. Atelier voorafgegaan door klein vertrek onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Het atelier is een trapezoïdale ruimte, verlicht door lateraal glazen dak dat doorloopt in de helling van het pannen dak. Zichtbare grote korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken. van het dakgebinte.
Beschermd op 16.10.1997
Bronnen
Archieven
GAE/DS 1-59.
Publicaties en studies
CHRISTOPHE, L., Musée Constantin Meunier, Brussel, s.d.
GAE/DS 1-59.
Publicaties en studies
CHRISTOPHE, L., Musée Constantin Meunier, Brussel, s.d.
MEUNIER, C., Musée communal d'Ixelles (catalogus), Brussel, 1921.Monument et sites protégés, éd. Mardaga, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1999, p. 123.
Musée Constantin Meunier: catalogue sommaire, Impr. Monnom, Brussel, 1939.
VAN SANTVOORT, L., Het 19de-eeuwse kunstenaarsatelier in Brussel (proefschrift ter verkrijging van een doctoraat in de kunstgeschiedenis en archeologie), VUB, Brussel, 1995-1996.
Tijdschriften
BAUDSON, P., ‘La collection du Musée Constantin Meunier: approche de trois modes d'expression d'un artiste', Bulletin van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, 1-3, 1985-1988, pp. 295-312.
BELMANS, J., ‘Le musée Constantin Meunier', Brabant Toerisme, 5, 1981, pp. 2-9.
