Onderzoek en redactie

1997-2004

 

Bekijk de weerhouden gebouwen

Van Hallepoort naar Charleroisesteenweg en P. Jansonplein Recht, klimmend tracé.

Belangrijke verkeersader van één km lang volgens noord-west zuid-oost as. Deels aangelegd op tracé van vroegere Chemin de la Fontaine en Chemin du Haut-Pont. Doorkruist Jourdanstraat, Munthofstraat, Parmastraat, Roemeniëstraat en Sint-Bernardusstraat. Vijf secundaire verkeerswegen beginnen of eindigen in deze straat: Spinnerijstraat, Moskoustraat, Metaalstraat, M. Wilmottestraat en Morisstraat. Het kruispunt met Munthofstraat en Metaalstraat wordt doorgaans carrefour des six coins genoemd. Aangelegd volgens rooilijnenplan van 12.09.1876.

Wat de benaming betreft wordt nergens gepreciseerd over welke overwinning het gaat, maar volgens A. Eylenbosch en G. Lebrun, zou de nabijheid van het H. Dumontplein, voordien place Mont-saint-Jean, en P. Jansonplein, voordien place de la Belle Alliance, erop wijzen dat het om de slag van Waterloo gaat.

Eerste constructies dateren van rond XIX d en zijn overwegend burgerhuizen. Daarvoor waren de percelen hoofdzakelijk in het bezit van enkele belangrijke grondeigenaars, waaronder de families Geef, Borre en Van Ysendijck, en, in lager gelegen gedeelte, van de Société de Filature de Lin et d'Étoupe, die de gemeente maar heel moeilijk kon onteigenen.

Rond eeuwwisseling van XX is straat volledig bebouwd, hoofdzakelijk in neoclassicistische stijl, met hier en daar enkele mooie gebouwen in eclectische stijl met polychroom parement die vaak kleine ensembles vormen. Sommige huizen in meer weelderige stijl, zoals herenhuis in art nouveau n.o.v. arch. Joseph Purnelle (zie nr. 71-71a) of het verbazende appartementsgebouw n.o.v. arch. Pierre Verbruggen, 1912, in de geest van de Wiener Sezession (zie nr. 196). Op nr. 192-194, U-vormig complex van zes appartementsgebouwen voor de burgerij, opgetrokken rond een centrale binnenplaats aangelegd als een square, n.o.v. arch. Charles De Wys, 1932.

In de loop van XX wijzigde bebouwing door vervanging van schrijnwerk, slopen van borstweringen of verbouwing van eengezinswoningen tot opbrengsthuizen; ingrijpendste veranderingen vooral door verbouwingen van benedenverdieping. Talrijke interessante winkelpuien verdwenen voor verbouwingen tot woonruimte. Enkele eclectische of huizen in neoclassicistische stijl werden gemoderniseerd. Vooral in de jaren 1960 werden tal van gevels verbouwd, waarvan velen met briketten bekleed. Het grootste deel van de weinige gebouwen opgetrokken na W.O. II, zijn kantoren. Aan pare kant huizenblok vervangen door een groene voetgangerszone, de zgn. Carré des Monnaies. Op deze plaats stond vroeger de bekende Munthof (zie Munthofstraat), gesloopt in 1979.

Om de algemene verloedering van de wijk tegen te gaan werd het wijkcontract Metaal-Munthof (2003-2007) uitgewerkt dat de bestaande woningen moet saneren en het gemengd karakter moet verzekeren door de aanmoediging van artisanale en commerciële activiteiten, de verfraaiing van openbare ruimten en de participatie van de bewoners.

Aannemer Adolphe De Baets, die zeer actief was in Sint-Gillis in het algemeen en in de Overwinningsstraat in het bijzonder, woonde op nr. 195.

Niet geselecteerde nr.: 1: hoekgebouw in neoclassicistische stijl, 1877 (volgens De Keyser, G., 1996). Handelsruimte meermaals verbouwd; 2: huis in neoclassicistische stijl, 1881 (volgens De Keyser, G., 1996); 4: huis in neoclassicistische stijl, 1876, benedenverdieping verbouwd en met briketten bekleed; 5-5a: huis in neoclassicistische stijl n.o.v. arch. Gustave Vanden Bemden, 1903, benedenverdieping verbouwd; 6: huis in neoclassicistische stijl, 1876, meermaals verbouwd; 7: huis in neoclassicistische stijl n.o.v. arch. Hubert De Kock, 1902; 8, 10: ensemble van twee huizen in neoclassicistische stijl met handelsruimte, 1879, meermaals verbouwd; 9: huis met neoclassicistische inslag, 1897, benedenverdieping verbouwd en vermoedelijk met bouwlaag verhoogd; 15a: huis in neoclassicistische stijl, 1874 (volgens De Keyser, G., 1996), benedenverdieping verenigd met dat van naburig huis (zie nr. 13-15) en lijstwerk op verdiepingen verwijderd (1954); 19: huis in neoclassicistische stijl n.o.v. arch. Jean Maelschalck (volgens De Keyser, G., 1996), 1901, op doorlopend perceel met Spinnerijstraat nr. 22; 24-28: appartementsgebouw n.o.v. arch. Carron, 1933, opnieuw bekleed (1965), ter vervanging van huizen van 1883 (nr. 24) en 1898 (nr. 26, 28). Achterhuis gebruikt als confectieatelier (zie Vlasfabriekstraat nr. 11); 29: huis in neoclassicistische stijl, 1879. Handelsruimte n.o.v. arch. C. Van Der Meer, 1928; 31, 39: zie nr. 33, 35, 37; 36-36a: huis in neoclassicistische stijl n.o.v. arch. G. Vanden Bemden, 1898, benedenverdieping verbouwd; 40: huis met neoclassicistische inslag, 1899; 42: appartementsgebouw n.o.v. arch. I. en J. Renchon, 1965, ter vervanging van huis n.o.v. arch. Joseph Dierickx, 1900; 45 en Munthofstraat nr. 84 en 86: drie huizen in neoclassicistische stijl, 1878: Munthofstraat 84 hoekgebouw, nr. 45 benedenverdieping verbouwd (1932) en met briketten bekleed (1953); 46: huis in eclectische stijl, 1899, in dezelfde geest als nr. 44. Borstweringen en schrijnwerk vervangen; 47: huis in neoclassicistische stijl, benedenverdieping verbouwd en met bouwlaag verhoogd (1898); 49: huis, 1879, benedenverdieping verbouwd en op verdiepingen met briketten bekleed; 52: huis in eclectische stijl met polychroom parement, 1898, benedenverdieping verbouwd; 52a-52b en Jourdanstraat nr. 179: hoekhuis van 1888, met briketten bekleed; 53: huis in neoclassicistische stijl, 1891, handelsruimte verbouwd (1956); 54 en Jourdanstraat nr. 164: hoekhuis in neoclassicistische stijl, 1875, met restanten van reclameschildering op blind venster; 56: huis, 1875, oorspronkelijk in neoclassicistische stijl, meermaals verbouwd; 57: huis in neoclassicistische stijl, 1879, verhoogd met verdieping onder mansardedak (1929); 58: huis in neoclassicistische stijl, 1876, meermaals verbouwd; 59: zie nr. 61; 60: huis in neoclassicistische stijl, 1877, benedenverdieping verbouwd; 62: garage (1934); 63: zie nr. 65; 64: huis in neoclassicistische stijl, 1874, benedenverdieping verbouwd; 66: huis in neoclassicistische stijl, 1873, benedenverdieping verbouwd; 67: gebouw n.o.v. arch. J. Dehousse (volgens De Keyser, G., 1996), 1986, ter vervanging van huis van 1909; 68, 70: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1874, nr. 70 verbouwd (arch. François Scheemaekers, 1928); 72: huis in neoclassicistische stijl, 1879; 74: huis, 1877, handelsruimte verbouwd (1931); 76: huis in neoclassicistische stijl, 1876, benedenverdieping verbouwd; 77: huis n.o.v. arch. Hubert De Kock, 1903, radicaal verbouwd (arch. Willy Verstraete, 1971); 78: huis in neoclassicistische stijl, 1872; 79: huis met neoclassicistische inslag, 1882, met briketten bekleed; 80: huis in neoclassicistische stijl, 1875 (volgens De Keyser, G., 1996), met briketten bekleed; 81: huis in neoclassicistische stijl, 1882, met briketten bekleed (1948); 82, 84 en 86: drie huizen in neoclassicistische stijl n.o.v. aannemer Adolphe De Baets, respectievelijk van 1872, 1866, 1868 (volgens De Keyser G., 1996); 85: huis met neoclassicistische inslag, 1882; 87: huis in eclectische stijl met polychroom parement n.o.v. aannemer Pierre Vuy, 1887 (volgens De Keyser G., 1996); 89: huis in neoclassicistische stijl, 1879, met briketten bekleed; 90, 92, 94: drie huizen met neoclassicistische inslag, 1876, nr. 94 met briketten bekleed. Vervangt magazijn van houthandelaar Brabandt et Cie; 91: huis in eclectische stijl met polychroom parement, bepleisterde benedenverdieping met bossage, 1889; 95: huis in eclectische stijl met polychroom parement, 1884; 98: huis in neoclassicistische stijl, 1878, met verdieping verhoogd (1938) en met briketten bekleed (1953); 100: huis in neoclassicistische stijl, 1873, benedenverdieping verbouwd; 102: huis in neoclassicistische stijl, 1875, met briketten bekleed; 104: huis in neoclassicistische stijl, 1876. Centrale erker van latere datum; 105: huis n.o.v. arch. François Timmermans (volgens De Keyser, G., 1996), 1896, met briketten bekleed; 106: huis in neoclassicistische stijl, 1875; 110: huis in neoclassicistische stijl, 1880; 112: hoekgebouw, 1899, in W.O. II deels verwoest en heropgebouwd door arch. A. Van Meulecom, 1952; 114: hoekgebouw in neoclassicistische stijl n.o.v. arch. J. Grandmaison, 1876. Samen ontworpen met Parmastraat nr. 38; 116: huis in neoclassicistische stijl, 1878, benedenverdieping verbouwd en bouwlaag toegevoegd; 118: huis in eclectische stijl, 1900; 121: huis in neoclassicistische stijl, 1901, verhoogd en met briketten bekleed; 123: huis in neoclassicistische stijl, grondig benedenverdieping verbouwd en op verdiepingen met briketten bekleed; 125: huis in neoclassicistische stijl, 1880, met briketten bekleed; 127: huis met neoclassicistische inslag, 1879, mansardedak van latere datum. Op benedenverdieping meermaals verbouwd; 129: hoekhuis met neoclassicistische inslag n.o.v. arch. Gilion Wittebort, 1885, ensemble met Roemeniëstraat nr. 13; 130: huis met neoclassicistische inslag n.o.v. arch. Émile Lambele, 1877; 135: huis in neoclassicistische stijl, 1877. Handelsruimte (1907); 136, 138: twee huizen met neoclassicistische inslag n.o.v. arch. H. Schoeps (volgens De Keyser, G., 1996), 1894. Nr. 138 met bouwlaag verhoogd (1992); 139: huis in eclectische stijl met polychroom parement n.o.v. aannemer Pierre Vuy, 1877, nu beschilderd; 144: hoekhuis in neoclassicistische stijl; 145-147: appartementsgebouw n.o.v. arch. René Brewaeys, 1964, ter vervanging van twee huizen, respectievelijk 1864 en 1876 (volgens De Keyser, G., 1996); 148: huis in eclectische stijl, 1900. Benedenverdieping grondig gewijzigd na meerdere verbouwingen; 150: huis in neoclassicistische stijl, 1879, met bouwlaag verhoogd; 152: appartementsgebouw n.o.v. ingenieur Robert Pluys, 1975, ter vervanging van huis van 1874; 156: huis vroeger in neoclassicistische stijl, 1888, grondig verbouwd (arch. Wery en Servais, 1952); 158: huis met neoclassicistische inslag, 1889, benedenverdieping verbouwd en bouwlaag toegevoegd; 160: huis met neoclassicistische inslag n.o.v. arch. Alphonse Billen (volgens De Keyser, G., 1996), 1875, benedenverdieping verbouwd (1965); 169, 171: twee verschillende huizen, respectievelijk met neoclassicistische inslag en in eclectische stijl n.o.v. aannemer Jean-Baptiste Mortiaux, 1889 (volgens De Keyser, G., 1996). Gemeenschappelijke handelsruimte (arch. André Simon, 1962); 172, 174 en Sint-Bernardusstraat nr. 99, 101 en 103: ensemble van vier huizen met neoclassicistische inslag, 1885 (volgens De Keyser, G., 1996). Hoek gevormd door nr. 174 en Sint-Bernardusstraat nr. 103: gedecapeerd en op benedenverdieping bekleed met keramische tegels. Nr. 172 benedenverdieping verbouwd. Sint-Bernardusstraat nr. 101 gedecapeerd; 176: hoekgebouw n.o.v. arch. Van Pottelbergh, 1947, ter vervanging van huis van 1888; 178: huis in eclectische stijl, 1899, benedenverdieping verbouwd; 180, 186: twee woningen opgetrokken na herverkaveling van ensemble van vier huizen met neoclassicistische inslag, 1879 (volgens De Keyser, G., 1996); 187: zie nr. 183, 185; 188: braakliggend stuk grond, vroeger bebouwd met huis n.o.v. arch. van Ysendijk (volgens De Keyser, G., 1996), 1899; 189-191 en 193-195: twee appartementsgebouwen n.o.v. arch. Pol L. Henry en Jean van Dosselaere, aannemer H. Ruttiens, respectievelijk van 1965 en 1968, onder meer ter vervanging van twee huizen n.o.v. aannemer Adolphe De Baets, 1875 (nr. 189) en 1904 (nr. 191); 214: huis met neoclassicistische inslag n.o.v. aannemer Adolphe De Baets, 1879. Benedenverdieping gewijzigd (1995); 219, 221, 223, 225: zie nr. 217; 226: huis met neoclassicistische inslag n.o.v. arch. G. Lacroix, 1877; 228-230: groot gebouw in 1936 opgetrokken na herverkaveling en renovatie van twee huizen met neoclassicistische inslag, 1880; 232: hoekhuis in neoclassicistische stijl, 1877, een ensemble vormend met Charleroisesteenweg nr. 209, 211. Benedenverdieping verbouwd.

Bronnen

Archieven
GASG/OW. (niet geklasseerde fondsen)

Publicaties en studies
DEMETER, S., GOOSSENS, O., JACQMIN, Y., et al., Architectuur in Sint-Gillis, Dienst Monumenten en landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 1999, pp. 21-23.

Tijdschriften
La vie économique à Saint-Gilles, des origines à demain, Syndicat d’initiative, Sint-Gillis, 1993, pp. 145-146.

Andere
Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, Etterbeek, Archives d'Architecture Moderne, Brussel, 1980-1982, fiche 67.
Verzameling postkaarten Dexia Bank.

Archieven van de niet geselecteerde nr.
GASG/DS 4: 3542 (1876); 5-5a: 187 (1903); 6: 3702 (1876); 7: 367 (1902); 8, 10: 6140 (1879); 9: 937 (1897); 15a: 36 (1954); 19: 69 (1901); 24: 79 (1883); 26: 1138 (1898); 24-28: 261 (1933), 85 (1965); 29: 6168 (1879); 506 (1928); 36-36a: 1408 (1898); 40: 1740 (1899); 42: 2049 (1900), 142 (1965); 45: 2688 (1878), 4 (1932), 49 (1953); 46: 1596 (1899); 47: 1329 (1898); 49: 6161 (1879); 52: 1230 (1898); 53: 3810 (1891), 97 (1956); 54: zie Jourdanstraat nr. 164: 3076 (1875); 56: 3112 (1875); 57: 6342 (1879), 424 (1929); 58: 3663 (1876); 60: 4270 (1877); 62: 280 (1934); 64: 2229 (1874); 66: 2086 (1873); 67: 361 (1909); 68, 70: 2217 (1874), 485 (1928); 72: 6127 (1879); 74: 4641 (1877), 348 (1931); 76: 4064 (1876); 77: 103 (1903), 39 (1971); 78: 1734 (1872); 79: 462 (1882); 82: 1611 (1872); 81: 459 (1882), 67 (1948); 85: 84 (1882); 87: 1968 (1887); 89: 6141 (1879); 90, 92, 94: 3914 (1876); 91: 798 (1889); 95: 547 (1884); 98: 4917 (1878), 234 (1938), 150 (1953); 100: 2102 (1873); 102: 3140 (1875); 104: 4029 (1876); 106: 3029 (1875); 110: 6632 (1880); 112: 1718 (1899), 74 (1952); 114: 3438 (1876); 116: 5029 (1878); 118: 2160 (1900); 121: 73 (1901); 123: 1520 (1898); 125: 6754 (1880); 127: 6294 (1879); 129: 789 (1889); 130: 3858 (1877); 135: 4304 (1877), 87 (1907); 136, 138: 3674 (1894); 138: 42 (1992); 139: 4725 (1877); 145-147: 24 (1964); 148: 2099 (1900); 150: 4847 (1879); 152: 2975 (1874), 5 (1975); 156: 1987 (1888), 56 (1952); 158: 229 (1889); 160: 3178 (1875), 117 (1965); 169, 171: 86 (1962); 176: – (1888), 41 (1947); 178: – (1899); 189: 2780 (1875); 189-191: 94 (1965); 191: 126 (1904); 193-195: 46(1968); 214: 5063 (1879), 120 (1995); 226: 4155 (1877); 228-230: 6704 (1880), 96 (1936); 232: zie Charleroisesteenweg nr. 209, 211: 4370, 3778 (1877).