Onderzoek en redactie
2020-2022
Bekijk de weerhouden gebouwenHet Eugène Simonisplein ligt voor de ingang van het Elisabethpark, in het verlengde van de Leopold II-laan. Hier vertrekken de Vrijheidslaan en de Jetselaan.
Het plein behoort tot de Koekelbergse Koningswijk. In het kader van zijn projecten ter verfraaiing van Brussel nam koning Leopold II zich voor het plateau van Koekelberg te verstedelijken. Al in 1862 stelde Victor Besme, wegeninspecteur van de Brusselse buitenwijken, voor de Antwerpselaan door te trekken in de richting van het plateau van Koekelberg. Het koninklijk besluit van 10.08.1864 keurde de realisatie van het project dat de Leopold II-laan zou worden goed. Het doortrekken van de laan was de basis voor een uitgebreid stedenbouwkundig plan om een nieuwe wijk aan te leggen op het plateau van Koekelberg. Voor de aanleg van de Koningswijk in Koekelberg zouden ettelijke ontwerpen worden gemaakt. Het nieuwe plan van aanleg voor het plateau van Koekelberg, uitgewerkt door Victor Besme, werd uiteindelijk op 28.07.1880 goedgekeurd. Het omvatte een uitgestrekt park in het verlengde van de Leopold II-laan, met als blikvanger een nationaal pantheon op het hoogste punt. Rond het park lopen mooie gebogen lanen met bebouwing aan één kant; symmetrisch aan weerszijden van het park vormen kaarsrechte straten een visgraatpatroon; in de as van de Leopold II-laan, voor de ingang van het park, ligt een plein. Het geheel strekt zich uit over vier gemeenten: Koekelberg, Sint-Jans-Molenbeek, Jette en Ganshoren. De gemeentegrenzen tussen Koekelberg en Sint-Jans-Molenbeek moesten hertekend worden en werden op 03.03.1890 vastgelegd. Omdat er aanvankelijk geen brug was, bleef het plein door de spoorlijn afgesneden van de Leopold II-laan. De in 1871 ingehuldigde perrons van de halte waren slechts bereikbaar via een voetgangersbrug. Pas in 1901 werd de beslissing genomen om de laan door te trekken met een brug die de verbinding met het Eugène Simonisplein zou vormen. In 1904 werd de brug even breed gemaakt als de laan, om onbelemmerd uitzicht op het Eugène Simonisplein en het park mogelijk te maken.
In 1882 kreeg het plein zijn naam, bij wijze van eerbetoon aan beeldhouwer Eugène Simonis (Luik, 1810 – Koekelberg, 1882), wiens eigendom zich niet ver daarvandaan bevond langsheen de Jetsesteenweg (zie bij die straat). Om verwarring te vermijden met een straat in Elsene en Sint-Gillis werd de naam in 1915 verduidelijkt tot Eugène Simonisplein.
Het gebouw van het station van Koekelberg werd in 1873 voltooid. Dankzij het succes van de tram viel het reizigersverkeer in het station van Koekelberg weg. Het gebouw werd in 1920 buiten gebruik gesteld en in de jaren 1930 gesloopt. In 1982 werd het metrostation Simonis ingehuldigd (samen met de negen andere stations van het westelijk metronet). Precies honderd jaar voordien was Eugène Simonis overleden. In 2009 werd het reizigersverkeer op spoorlijn 28 hernomen en kreeg de halte in Koekelberg de naam "Station Simonis". Station Simonis is een multimodaal knooppunt waar men trein, metro, tram en bus kan nemen.
In 2007 werd een bronzen borstbeeld van Eugène Simonis aangebracht op het verkeerseiland van het plein en in de verf gezet met een monumentale creatie van beeldhouwster Annie Jungers. In juni 2017 werd De Boon ingehuldigd, de fontein die het sluitstuk vormt van de in 2011 aangevatte renovatiewerken aan het plein. Hij heeft de vorm van een (reusachtige) cacaoboon en verwijst naar de vlakbij gelegen voormalige fabriek Victoria (zie De Neckstraat en Wapenstilstandstraat).
Het Eugène Simonisplein werd tussen 1896 en 1898 voor het merendeel bebouwd met opbrengsthuizen met handelsgelijkvoers, in eclectische stijl; voorbeelden zijn nr. 1 (zie aldaar), 6 (1896), 16 (1896) en 22 (1897). In 1914 werd voor Antoine Pelsmaekers een geheel van huizen gebouwd (zie nr. 15-21) op de percelen voor een nijverheidsgebouw waarvan hij waarschijnlijk eveneens eigenaar was. Op nr. 18 bevond zich vanaf 1911 een bioscoopzaal, aanvankelijk Le Bioscope en later Cinéma Elisabeth genaamd, waar tot in 1933 films werden vertoond. Daarna werd het gebouw verbouwd tot feestzaal en taverne. Nadien werd op het plein een aantal gebouwen gesloopt en heropgebouwd.
Bronnen
Archieven
GAK/DS 6: 54 (1896); 16: 40 (1896); 18: 5 (1897), 801-19 (1911); 22: 55 (1897).
Publicaties en studies
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.