Voormalige sigarettenfabriek Odon Warland
Henri Werriestraat 12-14-16-18
Adolphe Vandenschrieckstraat 94-94a-102
Typologie(ën)
fabriek
Ontwerper(s)
Joseph BYTEBIER – architect – 1921-1928
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Het monumentale erfgoed van België. Jette - historische kern (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2022-2023
id
Urban : 41768
Beschrijving
Industrieel complex ontstaan in 1921 en meermaals
voorzien van nieuwe gebouwen naar ontwerp van architect Joseph Bijtebier (1921,
1925 en 1928).
Geschiedenis
Industrieel Odon Warland (1890 Gouvy – 1954) richtte in 1921 de Manufacture nationale belge de cigarette op in de Henri Werriestraat waarbij hij twee percelen met bestaande woning, bureau en achterliggend industrieel gebouw verbouwde. Verschillende uitbreidingswerken werden in de jaren 1920 uitgevoerd die de fabriek aanzienlijk vergrootte langs de Henri Werriestraat, binnen het bouwblok en langs de Adolphe Vandenschrieckstraat. De architect Joseph Bijtebier ontwierp deze gebouwen die bestonden uit burelen, magazijnen, fabrieksgebouwen en een réfectoire. Het gebouw langs de Henri Werriestraat 12-14 werd versierd met verschillende glas-in-loodramen van meester-glazenier Frans D.F. Crickx (1893 Brussel/Sint-Gillis – 1979 Brussel/Jette) waaronder een glasraam dat de abdij van Dielegem voorstelde.
De sigaretten Boule Nationale werden hier vervaardigd en kenden kort na de Eerste Wereldoorlog een groot succes waardoor Odon Warland in 1928 de Manufacture de tabacs AJJA (André J. Jacobs Aîné) in de Kanaalwijk in Molenbeek aankocht (zie Vandermaelenstraat nr. 5-7).
In 1950 werden alle industriële activiteiten geconcentreerd in Molenbeek (zie De Koninckstraat 40 – Charles Mailisstraat 46, 50). De gemeente Jette kocht het complex en nam het in gebruik als administratief centrum van de gemeente. Deze functie bleef in gebruik tot 2004-2005 waarna het geheel sterke renovatiewerken onderging om het om te bouwen tot appartementen.
Beschrijving
Gebouwen in geelgekleurde baksteen met hardstenen elementen. Grotendeels drie bouwlagen. Rechthoekige muuropeningen, vaak met ijzeren latei.
Hoofdvolume in Henri Werriestraat van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de verdiepingen, geheel onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de benedenverdieping voorzien van stenen stijlen.
In Adolphe Vandenschrieckstraat gebouw van negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder plat dak. Drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) voorzien van één brede inrijpoort onder ijzeren latei.
Geschiedenis
Industrieel Odon Warland (1890 Gouvy – 1954) richtte in 1921 de Manufacture nationale belge de cigarette op in de Henri Werriestraat waarbij hij twee percelen met bestaande woning, bureau en achterliggend industrieel gebouw verbouwde. Verschillende uitbreidingswerken werden in de jaren 1920 uitgevoerd die de fabriek aanzienlijk vergrootte langs de Henri Werriestraat, binnen het bouwblok en langs de Adolphe Vandenschrieckstraat. De architect Joseph Bijtebier ontwierp deze gebouwen die bestonden uit burelen, magazijnen, fabrieksgebouwen en een réfectoire. Het gebouw langs de Henri Werriestraat 12-14 werd versierd met verschillende glas-in-loodramen van meester-glazenier Frans D.F. Crickx (1893 Brussel/Sint-Gillis – 1979 Brussel/Jette) waaronder een glasraam dat de abdij van Dielegem voorstelde.
De sigaretten Boule Nationale werden hier vervaardigd en kenden kort na de Eerste Wereldoorlog een groot succes waardoor Odon Warland in 1928 de Manufacture de tabacs AJJA (André J. Jacobs Aîné) in de Kanaalwijk in Molenbeek aankocht (zie Vandermaelenstraat nr. 5-7).
In 1950 werden alle industriële activiteiten geconcentreerd in Molenbeek (zie De Koninckstraat 40 – Charles Mailisstraat 46, 50). De gemeente Jette kocht het complex en nam het in gebruik als administratief centrum van de gemeente. Deze functie bleef in gebruik tot 2004-2005 waarna het geheel sterke renovatiewerken onderging om het om te bouwen tot appartementen.
Beschrijving
Gebouwen in geelgekleurde baksteen met hardstenen elementen. Grotendeels drie bouwlagen. Rechthoekige muuropeningen, vaak met ijzeren latei.
Hoofdvolume in Henri Werriestraat van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de verdiepingen, geheel onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de benedenverdieping voorzien van stenen stijlen.
In Adolphe Vandenschrieckstraat gebouw van negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder plat dak. Drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) voorzien van één brede inrijpoort onder ijzeren latei.
Bronnen
Archieven
GAJ/OW 3404 (1918), 3564 (1921), 3793 (1923), 4238 (1928), 4413 (1925), 4414 (1925).
Publicaties en studies
PAULUS, G., Jette, Guides des communes de la Région Bruxelloise, CFC-éditions, Bruxelles, 2000, p. 59.
MONTEYNE, A.. De straatnamen van Jette. Henri Werriestraat en Philippe Werrieplein in Gazet van Jette. Gemeenschapsblad GC Essegem, 4, 2013, p. 7.
PAULUS, G., Jette, Guides des communes de la Région Bruxelloise, CFC-éditions, Bruxelles, 2000, p. 59.
MONTEYNE, A.. De straatnamen van Jette. Henri Werriestraat en Philippe Werrieplein in Gazet van Jette. Gemeenschapsblad GC Essegem, 4, 2013, p. 7.
