Troonstraat

 

Bekijk de weerhouden gebouwenRechtlijnige straat die vertrekt op het grondgebied van Brussel (nr. 1 en nr. 2 tot 32) en van de Marnixlaan naar het Raymond Blyckaertsplein loopt. De Kroonlaan ligt in haar verlengde. Ze vormt een van de belangrijkste noord-zuidassen van de gemeente Elsene, waar ze doorkruist wordt door de Parijsstraat, de Waversesteenweg en de Viaductstraat. De Carolystraat, Idaliestraat en Scepterstraat nemen hier een aanvang.

Het eerste straatgedeelte van de Troonstraat – tussen de Marnixlaan en de Waversesteenweg – maakte deel uit van het Plan général du Quartier Léopold, ontworpen door architect T.F. Suys en goedgekeurd bij K.B. van 01.10.1838. Het K.B van 07.07.1847 bekrachtigde zijn verlenging tot aan het Blyckaertsplein. Enkele jaren later bekrachtigde het K.B. van 05.08.1862 de vestiging van een nieuwe wijk langs dit laatste straatgedeelte en bij K.B. van 11.05.1864 werd de verbreding goedgekeurd. Het K.B. van 21.10.1871 ten slotte keurde de verlenging van de Troonstraat goed tot aan de ‘geplande laan tussen de weg van Brussel naar Waver en van Brussel naar Charleroi' – deze verlenging zou de Kroonlaan worden – en benoemde ze tot grande voirie [grote weg]. Daarom werden de werken op kosten van de Staat voltooid.

De Troonstraat werd vroeger de Parijsstraat en later Paleisstraat genoemd. Haar definitieve naam verwijst vermoedelijk naar het Troonplein, dat werd ingericht aan haar beginpunt op het grondgebied van Brussel.

De Troonstraat werd in twee verschillende fasen bebouwd. Tijdens de eerste fase, van 1839 tot ongeveer 1865, werd het eerste straatgedeelte tot aan het kruispunt met de Waversesteenweg bebouwd. Tijdens de tweede fase, van 1865 tot 1880, werd het gedeelte tot aan het Blyckaertsplein bebouwd.


Van de oorspronkelijke bebouwing van het eerste straatgedeelte rest alleen nog de onpare kant, die echter ook sterk is gewijzigd. De pare kant werd volledig gesloopt om plaats te maken voor een gebouw van de Europese Commissie (directoraat-generaal onderzoek) en voor kantoor- en appartementsgebouwen. De grote oppervlakte van de huizenblokken aan deze kant van de straat, trok talrijke projectontwikkelaars aan. De oorspronkelijke bebouwing bestond uit huizenrijen van burgerwoningen in eenvoudige neoclassicistische stijl met symmetrische compositie. Daarvan zijn nog enkele voorbeelden bewaard: de huizenrij in neoclassicistische stijl van nr. 43 tot nr. 47, van nr. 53 tot nr. 65 en van nr. 87 tot nr. 91 (zie deze nr.) Een groot aantal van deze gebouwen werd gewijzigd om een handelsruimte op de benedenverdieping in te richten of om ze te vergroten (verhoging, dakkapellen). Na 1850 werden, eveneens in neoclassicistische stijl, herenhuizen gebouwd, waarvan er in dit straatgedeelte slechts twee zijn bewaard gebleven: de nr. 117 en 119 van 1860 (zie deze nr.) In de Troonstraat is slechts één gebouw beschermd. Het betreft een voormalige vishandel van de Leopoldswijk, met een uitzonderlijke winkelpui in art nouveau (1905).

Het tweede straatgedeelte, waarvan de aanleg werd goedgekeurd in 1847 maar waarvan het rooilijnenplan pas in 1964 definitief werd goedgekeurd, kende een intensieve bouwfase in de jaren 1866 tot 1868 (er zijn meer dan dertig bouwaanvragen bewaard in het gemeentearchief). Het betreft nog grotendeels burgerwoningen in neoclassicistische stijl, maar ze hebben een rijkelijk decor met doorlopende schijnvoegen, zuilen, guirlandes en frontons. Van deze bouwfase zijn lange huizenrijen bewaard: van nr. 151 tot nr. 161, van nr. 213 tot nr. 225 en van nr. 188 tot nr. 206 (zie deze nr.). Een ander geheel vinden we op de hoek met de Viaductstraat, namelijk nr. 176-178, dat heden sterk is verbouwd, maar deels haar schrijnwerk en gietijzeren vensterleuningen heeft bewaard. Er verschenen ook meerdere herenhuizen: het nr. 152-154 (1874), waarvan de benedenverdieping helaas sterk is gewijzigd, het nr. 160 van architect Eugène Flanneau (zie dit nr.), het nr. 205 naar ontwerp van architect Marquet (zie dit nr.) en de nr. 216 en 218 ontworpen door architect Louis De Curte (zie dit nr.). Deze twee laatste vormden oorspronkelijk samen met de nr. 214 (in 1936 verhoogd om het te verbouwen tot appartementsgebouw) en 220 (eveneens verhoogd met dezelfde bedoeling in1932) een rij van herenhuizen gebouwd in 1868. Het uitzicht van dit straatgedeelte moet heel anders geweest zijn dan dat van het eerste straatgedeelte. Het was rijker en geornamenteerder dan het begin van de straat in sober neoclassicisme.


Vanaf de jaren 1880 werden meerdere gebouwen gesloopt en vervangen – onder meer het opbrengsthuis van nr. 51 (zie dit nr.). Dit proces ging verder in de 20e eeuw. Op de nr. 141 (1954) en 211 (1958) verschenen modernistische appartementsgebouwen met handelsruimte op de benedenverdieping. Nr. 141 valt op door haar vensterregisters en door het verschil in materiaalgebruik voor de handelsruimte en de woomruimte.