Baljuwstraat

 

Bekijk de weerhouden gebouwenVan Louizalaan naar Drievuldigheidsvoorplein. Hoofdverkeersader van de Tenboschwijk. Op grondgebied van Brussel en Elsene (nr. 33 tot 97 en nr. 36 tot 104). Op Elsene doorkruist door Faiderstraat en Simonisstraat. De Drievuldigheidskerk in het verlengde van de straat werd tussen 1894 en 1908 gebouwd (zie Drievuldigheidsvoorplein).

Het tracé werd grotendeels vastgelegd bij K.B. van 20.02.1864 waarmee het Plan général d'alignement pour l'ouverture de rues et places sur le territoire compris entre l'avenue de la Cambre et les chaussées de Waterloo et de Charleroi, of het plan van de zogenaamde Tenboschwijk, werd goedgekeurd. De bouw van de Drievuldigheidskerk, die in 1894 begon, leidde tot een stedenbouwkundige heraanleg die bij K.B. van 10.02.1897 voorzag in ‘le prolongement de la rue du Bailli, entre les rues Simonis et de l'Amazone, la création d'un parvis circulaire devant l'église de la Sainte-Trinité et l'ouverture d'une rue latérale (côté est)' [De verlenging van de Baljuwstraat tussen de Simonisstraat en de Amazonestraat, de aanleg van een rond voorplein voor de Drievuldigheidskerk en van een zijstraat (oostkant)].

Net als die van de Kasteleinsstraat, Edelknaapstraat, Provooststraat, Notarisstraat en Wethouderstraat, herinnert de naam van de Baljuwtraat aan de periode dat Elsene een kastelenij was (gebied onder jurisdictie van een kastelein). De baljuw was een agent van de hertog belast met administratieve en juridische zaken.

Bebouwd tussen 1889 en 1901 met hoofdzakelijk gebouwen in eclectische stijl of met neoclassicistische inslag. Dit laatste geldt vooral voor de hoekgebouwen (zie nr. 77, dat bijna identiek is aan de gebouwen op de andere hoeken van het kruispunt (nr. 79 en 84), alle van ca. 1890). De straat heeft grotendeels haar oorspronkelijk straatbeeld behouden met voornamelijk huizen met symmetrische compositie. Daaronder nr. 38, ca. 1900, nr. 58 (1889), nr. 63 (1892), nr. 78 ( 1889), nr. 86 (1891). Daartussen staan kleinere huizen van twee bouwlagen en twee traveeën, onder meer nr. 48, 59, 76, 92. Er staan ook grotere huizen met vijf traveeën en een koetspoort (zie nr. 52; nr. 62 van 1894). De vrij homogene huizenrijen worden doorbroken door twee appartementsgebouwen uit het interbellum: het ene in art deco naar ontwerp van architect Lagache (zie nr. 29), het andere in modernistische stijl, naar ontwerp van architect Jacques Saintenoy (nr. 44, 1936).

Van in het begin was dit een handelsstraat, wat nog versterkt werd in de jaren 1930, toen talrijke benedenverdiepingen werden verbouwd tot handelspand. Hoewel de meeste winkelpuien vaak werden verbouwd, zijn er nog enkele oude bewaard gebleven, o.m. die van nr. 49, 51 (1894), 61 (1896), 63 (1892), 75 (zie dit nr.) 93 (1909), 95 (zie dit nr.) en nr. 102 (ca. 1890) waarvan het uitstalraam dateert van 1925.
Tevens opmerkelijk is de huizenrij in eclectische stijl van nr. 33 (zie dit nr.) tot nr. 43, met een geheel van drie gelijkaardige huizen naar ontwerp van de aannemer Gilion Wittebort van Sint-Gillis (nr. 35 tot nr. 39, 1890). Aan onpare kant eindigt de straat in een mooie rij opbrengsthuizen in eclectische stijl: nr. 91 (ca. 1890); nr. 95 (zie dit nr.); nr. 97 (1909) dat de overgang vormt met de typologie van de gebouwen op het Drievuldigheidsvoorplein.

In 1910 werd achter nr. 66-68 de bioscoopzaal ‘Idéal' geopend. In 1928 werd haar naam gewijzigd in ‘Théâtre du Film' en werd ze vergroot en voorzien van een balkon. Thans is ze meer verborgen en aan de rechterkant toegankelijk via de huidige drogisterij. Na de Tweede Wereldoorlog werd de zaal herdoopt in ‘Le Mogador'. Ze werd in 1971 gesloten.

Tussen de Amazonestraat en de Simonisstraat bevond zich de manege van de Brusselse trammaatschappij. Het grootste deel van dit grote complex werd in 1881 ontworpen voor de ‘Compagnie des petites Voitures de Place'. Ca. 1900, bij de aanleg van het Drievuldigheidsvoorplein, werd een groot deel van het gebouw aan de kant van de Baljuwstraat gesloopt. Van het oorspronkelijke complex blijven slechts enkele gebouwen over in de Amazonestraat (zie Inventaris van het bouwkundig erfgoed van Sint-Gillis, Amazonestraat nr. 35-51).