Typologie(ën)
appartementsgebouw
historische lift
historische lift
Ontwerper(s)
Jacques SAINTENOY – architect – 1935-1936
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Modernisme
Pakketbootstijl
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Brussel Uitbreiding Zuid (Apeb - 2005-2008)
- Inventaris van de historische liften (Homegrade - DPC)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - plaats van herinnering van een gemeenschap, van een sociale groep (bijvoorbeeld: potale in Sainte-Agathe, het kerkplein in Berhem-Sainte-Agathe, Vieux Tilleuls de Boendael in Elsene) - een plaats met volkssymboliek (b.v. Café La Fleur en Papier Doré in de Alexiensstraat) - een plaats waar een wijk gegroepeerd of gestructureerd is (bv. de Fer à Cheval-gebouwen in de Floréal-woonwijk).
- Technisch Onder de technische waarde van een onroerend goed kan men het vroeg gebruik van een bepaald materiaal of een bepaalde techniek verstaan (> engineering), ook gebouwen met een constructief of technologisch belang, een technisch hoogstandje of een technologische innovatie kunnen in aanmerking komen. Het kan eveneens industrieel-archeologisch waardevol worden begrepen zoals getuigenissen van verouderde bouwmethodes. Vanzelfsprekend dringt een koppeling zich aan mbt een wetenschappelijke waarde.
Onderzoek en redactie
2006-2007
id
Urban : 16127
Beschrijving
Op hoek met Johannalaan, modernistisch gebouw in pakketbootstijlArchitectuurstijl uit interbellum en geïnspireerd op de gestroomlijnde pakketbootesthetiek (boegvormige volumes, patrijspoorten, enz.) n.o.v. arch. Jacques Saintenoy, 1935-1936.
Gebouwd op terrein van gesloopte atelierwoning van schilder Fernand Khnopff (1858-1921), in 1900 ontworpen door arch. Édouard Pelseneer volgens concept van schilder. Vormde één van eerste Belgische voorbeelden van door Wiener SezessionVan 1897 tot ca. 1914, Oostenrijkse strekking binnen de geometrische art nouveau. beïnvloede architectuur. Huis was een tempel gewijd aan het Ik van de kunstenaar. Het was een schrijn voor zijn werk, beantwoordend aan de symbolistische aspiraties van Fernand Khnopff, en decor voor zijn rituelen. Na zijn dood huis verhuurd aan zijn jongere broer Georges Khnopff en licht verbouwd. Deels gesloopt i.o.v. een van erfgenamen van Khnopff, maar uiteindelijk in 1938-1940 volledig gesloopt.
Negen bouwlagen, waarvan drie laatste successief inspringend. Bakstenen gevel (Boom) met simili-elementen. Half verzonken benedenverdieping in hardsteen (gezien niveauverschil tussen F. Rooseveltlaan en Johannalaan), uitgespaarde portiek1. Open galerij of zuilengang waarvan het dak op zuilen of arcades rust; - 2. Classicistische ruimte vóór een toegangsdeur die terugspringt of niet gelijk is met de voorgevel; - 3. Samenstel van twee zuilen onder architraaf die overgang tussen twee ruimtes accentueert. met opengewerkte metalen deur bereikbaar via enkele traptreden. Afgeronde hoekpartij van zes bouwlagen in F. Rooseveltlaan verbonden met balkons richting Johannalaan waar eveneens afgeronde hoekpartij, maar van zeven bouwlagen. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. of vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. met stijlen. Oorspronkelijke metalen deur. Deels oorspronkelijk schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... . Oorspronkelijke voortuin en hekwerk.
Interieur. Hall bekleed met travertijn. Per verdieping groot appartement waar leefruimtes volgens plan in U-vorm georganiseerd rond centraal trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. met twee liftkokers: één voor bewoners, één voor personeel. Duidelijke scheiding tussen leef- en vier slaapkamers van bewoners en met die van huispersoneel die zich aan binnenkant van bouwblok bevinden. Twee hoogste verdiepingen vormen duplex.
Gebouwd op terrein van gesloopte atelierwoning van schilder Fernand Khnopff (1858-1921), in 1900 ontworpen door arch. Édouard Pelseneer volgens concept van schilder. Vormde één van eerste Belgische voorbeelden van door Wiener SezessionVan 1897 tot ca. 1914, Oostenrijkse strekking binnen de geometrische art nouveau. beïnvloede architectuur. Huis was een tempel gewijd aan het Ik van de kunstenaar. Het was een schrijn voor zijn werk, beantwoordend aan de symbolistische aspiraties van Fernand Khnopff, en decor voor zijn rituelen. Na zijn dood huis verhuurd aan zijn jongere broer Georges Khnopff en licht verbouwd. Deels gesloopt i.o.v. een van erfgenamen van Khnopff, maar uiteindelijk in 1938-1940 volledig gesloopt.
Negen bouwlagen, waarvan drie laatste successief inspringend. Bakstenen gevel (Boom) met simili-elementen. Half verzonken benedenverdieping in hardsteen (gezien niveauverschil tussen F. Rooseveltlaan en Johannalaan), uitgespaarde portiek1. Open galerij of zuilengang waarvan het dak op zuilen of arcades rust; - 2. Classicistische ruimte vóór een toegangsdeur die terugspringt of niet gelijk is met de voorgevel; - 3. Samenstel van twee zuilen onder architraaf die overgang tussen twee ruimtes accentueert. met opengewerkte metalen deur bereikbaar via enkele traptreden. Afgeronde hoekpartij van zes bouwlagen in F. Rooseveltlaan verbonden met balkons richting Johannalaan waar eveneens afgeronde hoekpartij, maar van zeven bouwlagen. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. of vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. met stijlen. Oorspronkelijke metalen deur. Deels oorspronkelijk schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... . Oorspronkelijke voortuin en hekwerk.
Interieur. Hall bekleed met travertijn. Per verdieping groot appartement waar leefruimtes volgens plan in U-vorm georganiseerd rond centraal trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. met twee liftkokers: één voor bewoners, één voor personeel. Duidelijke scheiding tussen leef- en vier slaapkamers van bewoners en met die van huispersoneel die zich aan binnenkant van bouwblok bevinden. Twee hoogste verdiepingen vormen duplex.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 9666 (1900); 34: 48809 (1935-1936), 53148 (1938-1940).
Publicaties en studies
BIERMÉ, M., Les artistes de la pensée et du sentiment, Éditions de la Belgique artistique et littéraire, Brussel, 1911, pp. 29-38.
DRAGUET, M., Khnopff, Snoeck-Ducaju & zoon, Gemeentekrediet van België, Gent, Brussel, 1995, pp. 337-348, 419.
MOUTURY, S., CORDEIRO, P., HEYMANS, V., Les quartiers Franklin Roosevelt et Vert Chasseur, Cel Historisch Erfgoed, Stad Brussel, Brussel, 1998, s.p.
VAN DIJK, P., Appartementsgebouwen uit het interbellum, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Directie Monumenten en Landschappen, 2006, pp. 40-43 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis: 43).
Tijdschriften
“Cinq immeubles de rapport à Bruxelles. Architecte: Jacques Saintenoy”, Bâtir, 85, 1939, pp. 510-513.
GRÉGOIRE, C., “Quelques œuvres de l'architecte J. Saintenoy”, Clarté, 6, 1937, pp. V-XXI.
LAILLET, H., “The home of an Artist: M. Fernand Khnopff's Villa at Brussels”, The Studio, LVII, 1912, 237, pp. 201-206.
Opmerkelijke bomen in de nabijheid
