Typologie(ën)

kinderbewaarplaats

Ontwerper(s)

Stijlen

Neoclassicisme

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016-2017

id

Urban : 37738
lees meer

Beschrijving

Groot gebouw dat een crèche huisvest, met een gevel in neoclassicistische stijl, ontworpen vanaf 1866 en herhaaldelijk vergroot en verbouwd tussen 1900 en 1963.

Geschiedenis

In 1866 liet Pierre Gavand, eigenaar van een terrein met een breedte die overeenstemde met de zes laatste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van het huidige gebouw, een huis bouwen op de rechterhelft van het terrein. Opstand van twee bouwlagen en drie gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met neoclassicistische gevel met een deur op de linkertravee en een centraal balkon. In 1872 werd de rest van het terrein met een muur afgesloten. In 1873 liet Gavand de blote eigendom van zijn huis bij testament na aan de gemeente Laken, opdat het, bij het overlijden van de vruchtgebruikster, een crèche of kleuterschool zou worden.

In 1883 werd, onder de auspiciën van de gemeente, een private crèche gesticht die was bestemd voor de kinderen uit de Lakense arbeidersklassen. Ze kreeg de naam Crèche Clémentine, als eerbetoon aan de dochter van koning Leopold II. De instelling werd toen gevestigd op nr.2 van de Sint-Jorisstraat (de huidige Hubert Stiernetstraat). In 1889, vijf jaar na het overlijden van de vruchtgebruikster, verhuisde de crèche naar nr.38 van de Molenbeekstraat.

In 1900 verlengde architect Ernest Wargnies het gebouw met drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), naar oorspronkelijk ontwerp, op de linkerhelft van het eigendom. Tussen 1901 en 1904 werd de instelling uitgebreid met een kleuterafdeling. Tijdens het interbellum werd het gebouw nogmaals vergroot, door architect Victor Van Haelen. In 1932 werd links een nieuwe uitbreiding met vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) naar oorspronkelijk ontwerp uitgevoerd, op een terrein dat de gemeente had gekocht. Deze vleugel had een tweede verdieping onder afgeplat zadeldakDak met twee hellende dakvlakken., behandeld als mansarde met dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. aan straatzijde. Wellicht ook dan werden het onderschild en een deel van het bovenschild over de rest van het gebouw verlengd, met behoud van de top van het oude zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Tussen 1927 en 1937 werd op de verdieping aan de achtergevel een galerij-solarium met een betonnen structuur gebouwd. In 1937 werd de deur uit 1866 vervangen door een model in art-decostijl.

Tussen 1958 en 1960 werd de crèche vernoemd naar Ernest Salu, een Lakens beeldhouwer die lid was van haar raad van bestuur van 1883 tot aan zijn overlijden in 1923. Tussen 1961 en 1963 werd het gebouw gemoderniseerd. Twee nieuwe betonnen trappen vervingen de oorspronkelijke houten trap, terwijl de trap op de eerste verdieping tegen de rechter gemene muur werd aangebouwd. Tegelijkertijd werd de ingangsdeur uit 1937 naar de voorlaatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) verplaatst.

Beschrijving

Gevel in neoclassicistische stijl van twee bouwlagen onder mansarde, en tien gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Op de negende traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), balkon met gietijzeren borstwering. Op de achtste, vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. geplaatst in 1963 ter vervanging van de ingangsdeur, die naar rechts werd verplaatst. Onderschild uit 1932, opengewerkt met negen houten dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. onder boogvormige kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)..
Gevel versierd met twaalf gedenkplaten in wit marmer, met daarop de namen van weldoeners en van leden van de raad van bestuur. Links van de ingang, granieten plaat uit 1963 met een bronzen medaillonRonde of ovale cartouche. dat het moederschap voorstelt, een gift van de beeldhouwer Ernest Salu.
Beglaasde smeedijzeren deur uit 1937. Oorspronkelijk houten raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. met metalen roedeverdeling, de meeste ruiten onderaan in reliëf. De venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. in de zes laatste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de benedenverdieping waren oorspronkelijk voorzien van luiken.


Bronnen

Archieven
SAB/ARCH 982 (1961-1962), 983-986 (1963), 981 (1973).
SAB/OW Laken 2379 (1866), Laken 2740 (1872), 67129 (1900-1910), 53243 (1927), 41370 (1932), 48425 (1937).

Publicaties en studies
COSYN, A., Laeken Ancien & Moderne, Imprimerie scientifique Charles Bulens, Brussel, 1904, p. 151.

Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Molenbeek (rue de)”, 1958, 1960.
VAN DER ELST, W., “De crèche Clémentine”, LACA Tijdingen, 1, jaargang 24, januari-februari-maart 2013, pp. 26-36.
VAN DER ELST, W., “Nogmaals de crèche Clémentine”, LACA Tijdingen, 2, jaargang 24, april-mei-juni 2013, pp. 9-14.