Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenBochtige laan langs het west-en zuidelijk gedeelte van het park van Vorst en enkel langs één zijde bebouwd. Het eerste deel van de laan loopt van het Rochefortplein naar de Lainésquare, van hieruit in neerwaartse richting en kronkelend naar de Besmelaan.
De laan werd vastgelegd in project van het Zuidpark en de villawijk getekend door Victor Besme in 1875 en bekrachtigd bij KB van 15 maart 1876. Het project voorzag de aanleg van een nieuwe wijk bestaande uit het openbaar park van Sint-Gillis – Vorst, de omliggende straten en de verbinding naar het Zuidstation. De Compagnie Immobilière de Belgique, en nadien haar dochterfiliaal de Compagnie du Parc de Saint-Gilles, stond in voor de indeling en verkoop van de percelen.
De laan werd genaamd ter ere van de tweede Koningin van België en vrouw van Leopold II, Maria Hendrika (1836-1902). De Clementinelaan aan de noordoostelijke zijde van het park, verwijst naar de dochter van het echtpaar.
Het initieel parkproject voorzag prestigieuze villa’s met grote tuinen en afsluitingen in natuurlijke heggen of ijzeren hekken. Deze architectuur werd enkel verwezenlijkt in het tweede deel van de laan waar zich nog villa’s bevinden voornamelijk gebouwd voor 1914 en getuigen van een uiteenlopende waaier aan stijlen, zoals de in 1978 afgebroken dubbelvilla in neogotiek op het huidige nr. 123-124. Deze bebouwing kent vervolg tijdens het interbellum met enkele mooie voorbeelden in art deco met ofwel cottage-invloeden zoals op nr. 110 n.o.v. François Van Meulecom uit 1923 (zie dit nr.) ofwel met modernistische invloeden zoals op nr. 113 n.o.v. van het architectenduo Lamotte – Devaster uit 1930 (zie dit nr.).
Het eerste bouwblok van de laan wordt gedomineerd door een homogene huizenrij van burgerwoningen gebouwd tussen 1911 en 1913 (zie nrs. 11 tot 35). Zij staat in de schaduw van de appartementsgebouwen n.o.v. architecten Roger Dejeneffe en Joseph Thomas, gebouwd in twee fazen uit respectievelijk 1953 en 1955. De naam van deze residenties – Résidence du Parc- verwijst naar de afgebroken villa Chalet du Parc uit 1895, en zijn stilistisch te vergelijken met het geheel van appartementen aan de overkant van het park, op de Jupiterlaan nrs. 91, 131 en 139, gebouwd tussen 1948 en 1952 (zie deze nrs.).
Daarnaast bevinden zich enkele kleine appartementsgebouwen uit het interbellum zoals op het nr. 39-41 in laat-eclectische stijl n.o.v. architect Léon Janlet, 1925.
Op de hoek van de Koningin Maria Hendrikalaan met de Massenetlaan werd in 1959 het Koninklijk lyceum (vandaag Athénée Royal Andrée Thomas) gebouwd door L.H. Kuypers (nr. 43-45-47).
Bronnen
Archieven
GAV/OW dossier 49, KB 15.03.1876.
GAV/OW 45, KB 08.02.1912.
GAV/DS 1: 715 (1895), 16188 (1953), 16307 (1955); 39-41: 7736 (1923), 8543 (1925), 18074 (1961); 43-45-47: 17563 (1959), 20417 (1979), 20330 (1979), 23059 (2003); 120: 5155 (1910), 6583 (1914), 6796 (1916), 8039 (1924), 8344 (1924), 8623 (1925), 8938 (1926), 13884 (1939, 13982 (1939), 15621 (1950), 18891 (1966); 123-124: 5786 (1912), 7407 (1922), 13220 (1937), 17970 (1961), 20134 (1978), 22788 (1996), 23725 (2006).
Geschied-en patrimoniumkring van Vorst, ‘Rues Quartiers Avenues de Forest: Avenue Reine Marie-Henriette.
Publicaties en studies
CABUY, Y., DEMETER, S., LEUXE, F., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel, 4, Vorst, MRBC – MRAH, Brussel, 1993.
FRANCIS J., La chanson des rues de Forest, Louis Musin éditeur, 1976: p.41.
PIRLOT, A.-M., De Hoogte Honderdwijk, GOB, Brussel 2014 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis, 53), pp. 14-15
VERNIERS, L., Histoire de Forest-lez-Bruxelles, Brussel, 1949: pp. 199-200.
VOKAER, J.P., Par les rues de Forest, étude sur la toponymie locale, Brussel, 1954: pp.78, 86.