Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenRecht tracé van de Mérodestraat naar Guillaume Van Haelenlaan. Doorkruist de Montenegrostraat en de Wielemans Ceuppenslaan.
De straat werd vastgelegd in het project van het Zuidpark en zijn villawijk getekend door Victor Besme in 1875 en bekrachtigd bij K.B. van 15.03.1876. Het project voorzag de aanleg van een nieuwe wijk bestaande uit het openbaar park van Sint-Gillis – Vorst, de omliggende straten en de verbinding naar het Zuidstation. Zo ontstonden gelijktijdig met de Berthelotstraat ook de Guillaume van Haelenlaan, de Canadastraat, het zuidelijk deel van de de Mérodestraat en de overige straten binnenin deze zone.
Het duurde echter nog tot kort na 1900 vooraleer de straat met zijn grondwerken, voetpaden en asfaltering werd aangelegd. Zijn oorspronkelijke naam Wijkenstraat, werd tijdens de gemeenteraadszitting van 19.04.1906 vervangen door Berthelotstraat, verwijzend naar de Franse scheikundige en politicoloog Marcellin Berthelot (Parijs 1827 – Parijs 1907).
De bebouwing vanaf het begin van de straat tot aan de Wielemans Ceuppenslaan vindt hoofdzakelijk plaats tussen 1905 en 1914 en kenmerkt zich door sobere gevels in wit-of roodgekleurde bakstenen in eclectische stijl. Het merendeel bestaat uit opbrengstwoningen van vier bouwlagen zoals deze op nr. 19-21-23 en 25-27-29 gebouwd in 1907-1908 (architect Emile Coffé voor nr. 19-21-23) en het nr. 73 (1914 architect Frans Van Dooren). Enkele kleine ondernemers investeerden in de straat en bouwden volgens een standaardmodel: zo werden twee identieke gehelen met spiegelbeeldschema gebouwd op nr. 51, 53 en 67, 69 in opdracht van en naar ontwerp van de ondernemer architect J.L. Pauwels. Op nr. 17 bevindt zich een burgerwoning van 1907. Op het einde van de straat bevinden zich enkele industriële panden zoals het nr. 131-133 met lasfabriek (1912).
Het laatste bouwblok dateert van de interbellumperiode en bestaat naast opbrengstwoningen vooral uit industriële gebouwen. De algemene aannemer Debremacker, die zeer actief was in de wijk, vestigde zich op nr. 117, achteraan het perceel bevindt zich een atelier (1922). De fabrieksgebouwen op nr. 150, 152-154 en 164 dateren respectievelijk van 1921, 1920 en 1928 maar werden meermaals vergroot en verbouwd waarbij de volledige percelen benut werden en ze hun oorspronkelijk karakter verloren. Ze getuigen echter nog van de omvangrijke industriële activiteiten die hier plaatsvonden: in dit geval een schildersbedrijf, een houtzagerij en een polijstbedrijf.
Andere grootschalige industriële gebouwen in de straat die gelijkaardige verbouwingen ondergingen, zijn de schoenfabriek op nr. 50, 52-54 (1936 architect Maurice Van Nieuwenhuyze) en de papierwarenfabriek op nr. 106-108 (1947 architect K. Van Riel).
Vermelden we tot slot ook de voormalige Baden van Vorst (zie nr. 34). Het zwemcomplex in art decostijl maakt deel uit van een monumentaal ensemble binnenin het bouwblok met de Montenegrostraat en de Berthelostraat waarbij ook de gemeentelijke scholen nr. 9 en 10 deel uitmaken. Het werd gebouwd tussen 1930-1938 door de architect Charles Rifflart.
Bronnen
Archieven
GAV/OW
45, AR 08.02.1912.
GAV/DS 17:
4397 (1907), 5910 (1912), 13744 (1938), 21443 (1992), 24675 (2010); 19-21-23: 4517 (1908), 13209 (1936),
24842 (2013), 25649 (2014); 25-27-29-31:
4237 (1907), 15592 (1952); 50, 52-54: 6100 (1913), 7449 (1922), 11731 (1932),
11780 (1932), 13125 (1936), 22338 (1999), 24955 (2012), 25377 (2014), 25768
(2013); 51, 53: 6064 (1912); 67, 69: 6350 (1913); 73: 6614 (1914); 106-108: 14937 (1947), 15679 (1951), 16389 (1954), 17468 (1959),
21167 (1990), 23204 (2004); 117:
7577 (1922); 131-133: 5901 (1912),
6231 (1913), 6627 (1914), 6853 (1919), 6846 , 6882 , 21930 (1996); 150: 7004 (1920), 7092 (1920), 7133
(1921), 9544 (1927), 9720 (1928), 14220 (1942), 14842 (1947); 152-154: 7093 (1920), 7127 (1921),
18201 (1962), 24971 (2012); 164:
9645 (1928), 11226 (1931), 13411 (1937), 14237 (1942), 14312 (1943), 19535
(1970), 20609 , 20645 , 20835 .
Publicaties en studies
Culot, M. [dir.], Forest. Inventaire visuel
de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, fiche
1, 66, 67, 68.
Van
Lil, A., Wegwijs te Vorst, Brussel,
1981, pp. 20-21.