Notelaarstraat

 

Bekijk de weerhouden gebouwenDe Notelaarstraat vormt de grens tussen de gemeente Schaarbeek en de Stad Brussel. Enkel de pare nummers bevinden zich op grondgebied Schaarbeek.

Deze lange laan begint aan de Leuvensesteenweg en eindigt, aan de grens met de gemeente Etterbeek, op het kruispunt gevormd door de Leysstraat, de Ridderschapslaan, de Gerardstraat en de Olmstraat. Deze laatste drie straten liggen helemaal of gedeeltelijk op grondgebied Etterbeek. De Notelaarstraat loopt langs twee Schaarbeekse pleinen, het Ardense Jagersplein en het Jamblinne de Meuxplein. Daarna snijdt ze het Wappersplein middendoor. De straat is overwegend rechtlijnig tot aan de Milcampslaan en volgt dan een lichte bocht.


De Notelaarstraat volgt de bedding van een oude weg, de Notelaer Straet. Vóór de aanhechting van de toekomstige Noordoostwijk door de Stad Brussel in 1853, liep deze straat volledig op de gemeente Schaarbeek, evenwijdig met de grens met wat toen het grondgebied van Sint-Joost-ten-Node was. Aan de kant van de Leuvensesteenweg lag in het zuiden een begraafplaats langs de straat, gebouwd na een bevelschrift van 1874 (zie Notelaarstraat op grondgebied Brussel Uitbreiding Oost).

De benaming Notelaarstraat werd toegekend bij collegebesluit van de Stad Brussel van 16.05.1865. Daar deze weg was toen enkel bestraat tussen de Leuvensesteenweg en de toegang van de begraafplaats, en de Stad besliste hem te verbeteren en te verbreden. Het rechttrekken van haar tracé aan de Brusselse kant, waarvoor de te klein geworden begraafplaats moest worden afgeschaft, werd opgenomen in het plan van aanleg van de Noordoostwijk, goedgekeurd bij K.B. van 20.12.1875. Aan de kant van Schaarbeek vormde het rooilijn- en nivelleringsplan dat werd goedgekeurd tijdens de gemeenteraadszittingen van 18.09.1877 en 24.12.1878, het voorwerp van een K.B. van 26.02.1880, dat de straat tot vijftien meter verbreedde.

De herinrichting van de straat liet echter op zich wachten, als gevolg van langdurige onderhandelingen tussen de Stad en de gemeente, maar ook van vertragingen in het wegruimen van de begraafplaats, wat pas tussen 1890 en 1893 gebeurde. In 1894-1895 werd de straat genivelleerd en verbreed. Het gedeelte tussen de Knapzakstraat en het kruispunt van de Patriottenstraat en de Milcampslaan werd pas in 1905 rechtgetrokken.


Vóór haar herinrichting stonden slechts enkele gebouwen op de straat op grondgebied Schaarbeek, vooral naar de Leuvensesteenweg toe; die zijn nu bijna allemaal verdwenen. Vermelden we toch twee neoclassicistische huizen ontworpen in 1886 op nr. 292-294, alsook nr. 338, een woning met torentje gebouwd in 1893 achter een tuintje. In 1927 werd ze omgebouwd in art-decostijl (n.o.v. architect G. Ligot). De aanpalende huizen, nr. 334 en 336, werden in 1897 ontworpen en werden nog volgens haar rooilijn ingeplant.

Tussen 1895 en 1914 werd de straat bebouwd met eengezinswoningen of opbrengsthuizen met neoclassicistisch karakter of in eclectische stijl, vaak voorzien van een handelspand op de benedenverdieping of een atelier of opslagplaats achteraan. Sommige werden als geheel ontworpen, zoals nr. 220 tot 232-238 (zie deze nummers), of nr. 314 tot 322, vijf analoge huizen uit 1910. Onder de gebouwen in eclectische stijl vermelden we nr. 76 (1914), 330 (ca. 1910) en 346 (n.o.v. architect G. Cochaux, 1905).


De onbebouwd gebleven percelen werden overwegend tijdens het interbellum bebouwd met appartementsgebouwen met art-decokarakter. Aan de achterkant van een grote boomrijk eigendom dat vóór 1870 werd gevestigd op de hoek van het huidige Jamblinne de Meuxplein, ontwierp architect Léon David in 1929 twee huizen in Beaux-Artsstijl (nr. 258 en 260) en het jaar daarop een groot geheel van appartementsgebouwen genaamd ‘Les Pavillons Français' (zie nr. 282-282b). Na de oorlog werden nieuwe appartementsgebouwen opgetrokken, vaak ter vervanging van huizen.

Op nr. 20 staat sinds 2003 een Oud-Syrische orthodoxe kerk (n.o.v. architect Costa Linos). Ze vervangt een gebouw dat in 1895 werd geopend als noodkerk voor de nieuwe Heilig-Hartparochie, waarvan de oprichting het jaar daarop werd goedgekeurd bij K.B. van 27.10.1896. De definitieve kerk, die al in 1875 op het plan van aanleg van de Noordoostwijk stond aangeduid, moest komen op de Margaretasquare, op Brussels grondgebied. Ze werd pas gebouwd in 1909 in een straat nabij de square (zie Corregiostraat 15a-17, 17a-19a). De noodkerk, die achter de rooilijn lag, werd in 1912 omgebouwd tot parochiezaal door architect Gaston Van Woestenbergh. Het gebouw is verscheidene keren verbouwd maar werd in de jaren 1980 buiten gebruik gesteld.