Molenbeeksestraat

De Molenbeekstraat is een bochtige verkeersader die de Koninginnelaan en de Stefaniastraat verbindt met de Dieudonné Lefèvrestraat. De straat kruist de Maria-Christinastraat, het Roodhuisplein, de Drootbeekstraat en de de Wautierstraat.

De straat vindt haar oorsprong in een oude weg die al te zien is op het plan van J. van Deventer, opgesteld rond 1550, en die het dorp Laken met het dorp Molenbeek verbond. Die weg heette vroeger de Weg van Laken naar Molenbeek of de Drootbeek Straet en begon aan de huidige Paleizenstraat over de Bruggen. Het eerste straatdeel, dat van de rest van de weg werd afgescheiden door de Koninginnelaan en de spoorlijn Brussel-Gent, werd in 1935 tot Arthur Cosynstraat herdoopt. De straat werd rechtgetrokken en verbreed krachtens de K.B.’s van 26.07.1866 en 15.07.1874. Tijdens de bouw van het station van Tour & Taxis werd het laatste straatdeel, tussen de Dieudonné Lefèvrestraat en het kruispunt van de Samberstraat, de Rotterdamstraat en de Laekenveldstraat, op grondgebied Molenbeek, verwijderd bij beslissing van het College van 07.01.1910.

Tot midden 19e eeuw was de straat amper bebouwd. Onder de bouwwerken bevonden zich landelijke eigendommen, zoals Hof te Drootbeek, op de hoek met de gelijknamige straat, een landhuis dat tot de 14e eeuw terugging en midden 19e eeuw werd verbouwd tot klooster en pensionaat van de zusters Ursulinen, thans onder meer het Collège la Fraternité en de Ecole Sainte-Ursule (zie nr.173, 175). Ertegenover, op de hoek met de de Wautierstraat, zijn nog een oud landhuis van vóór 1830 en zijn bijgebouw bewaard gebleven; ze zijn opgenomen in de bouwlijn van de Molenbeekstraat (zie de Wautierstraat nr.121, 125).

De huizen in de straat dateren hoofdzakelijk uit de jaren 1860 tot de jaren 1900, in overwegend neoclassicistische stijl tijdens de eerste decennia en nadien meestal in eclectische stijl. Vermelden we nr.127 als goed bewaard voorbeeld van de eerste stijl, en nr.110, 112 (ca. 1900) voor de tweede. Op nr.76 leverde een huis met invloed van de art nouveau ontworpen in 1905 door architect Pierre Van Beesen de eigenaar een prijs op in de gevelwedstrijd die de gemeente Laken in 1906 organiseerde; in 1941 werd het met een verdieping verhoogd. De meeste woningen zijn in de loop der jaren grondig gewijzigd of zelfs heropgebouwd.


Zoals de meeste verkeerswegen in de wijk bevonden en bevinden zich in de Molenbeekstraat tal van industriële gebouwen en werkplaatsen binnen de huizenblokken: vermelden we nr.137, een halfopen huis met aan de zijkant een doorgang naar een werkplaats, een magazijn en een achterliggende stal, de laatste twee in 1924 vervangen door een autoremise. Op nr.96 en 98 bevond zich binnen het huizenblok de firma Julien La Brie, gespecialiseerd in “algemene benodigdheden voor de brouwerij”. Op nr.151 bevond zich tijdens het interbellum de Scierie du Bassin Maritime. Ze was gevestigd op het voormalige eigendom van een sigarenfabrikant, die er in 1877 een rustieke chalet had laten bouwen die tot eind jaren 1990 is blijven bestaan. Daarnaast waren in de straat twee belangrijke chocoladefabrieken gevestigd. Chocolaterie Meyers nam een deel van het eerste huizenblok aan onpare zijde in en was toegankelijk via nr.31 en via de Stefaniastraat. Ze was er rond 1882 gevestigd, als opvolger van chocoladefabrikant A. Daviaud, en werd in de loop der jaren herhaaldelijk verbouwd. Na 1953 werd ze gesloopt. Op nr.169a-169b – Steenbakkerijstraat 46, bevindt zich nog een gedeelte van de voormalige Chocolaterie Derbaix Frères, eind jaren 2000 tot woningen. omgebouwd Volgens de Almanach waren de gebroeders Derbaix al minstens vanaf 1878 in de straat aanwezig. De eerste vermelding van een chocoladefabriek verscheen in de Almanach in 1885. In de loop der jaren werd de fabriek geleidelijk vergroot. In 1960 kocht de firma Ziegler het complex over en maakte er magazijnen van. Het nog bewaarde gedeelte strekt zich over een lengte van een honderdtal meters tussen de twee straten uit; de vleugel aan de Molenbeekstraat, met eclectische gevel, gaat terug tot 1906 (n.o.v. architect Groothaert). Vermelden we tot slot nog dat de Compagnie Générale des Eaux Gazeuses zich hier vestigde, het latere S.A. Spontin, in 1923 op nr. 113 tot 119 en een groot deel van het huizenblok innam.


Het laatste huizenblok aan pare zijde werd vroeger door verscheidene bedrijven ingenomen. Een ervan was de firma Brabandt et Compagnie, gespecialiseerd in timmerhout. De fabriek had zich in 1899 op het oude buitengoed Waefelaer gevestigd, een eigendom dat al te zien is op de Ferrariskaart uit 1777. Het bedrijf had in 1909 de oude villa van het eigendom ingenomen en vergroot, voordat hij eind jaren 1980 werd gesloopt. Op nr.198-202 staat nog altijd het voormalige “sociale gebouw” van de maatschappij Sobybel, concessionaris van het merk Violet-Byrrh, waarvan de opslagplaatsen zich vlakbij bevonden (zie Dieudonné Lefèvrestraat nr. 4). Dit modernistische gebouw in pakketbootstijl (n.o.v. architect Jacques Saintenoy, 1946) wordt thans volledig herbestemd tot woningen in het kader van het project Tivoli GreenCity, waarvoor de werken eind 2016 van start gingen. Deze nieuwe duurzame wijk zal het grootste deel innemen van het uitgestrekte huizenblok tussen de Dieudonné Lefèvrestraat, de Claessensstraat, de Tivolistraat en de de Wautierstraat (tijdelijke vereniging ADRIANA – bureaus atlant, CERAU, Atelier 55, YY Architecture, Atelier EOLE paysagistes). Het project omvat bijna 400 woningen, twee crèches en handelszaken rond nieuw aan te leggen verkeerswegen, waaronder een plein.

Naast het al eerder vermelde voormalige pensionaat van de zusters Ursulinen, zijn nog drie andere scholen in de straat aanwezig. Op nr.122-122b bevindt zich de Ecole Notre-Dame de Laeken, het voormalige gelijknamige instituut. De eerste gebouwen, in neogotische stijl, sprongen in t.o.v. de straat en werden in 1909 door architect A. Dankelman ontworpen. In de jaren 1920 tot 1930 werd de school geleidelijk binnen het bouwblok uitgebreid (n.o.v. architect F. Robberechts). Het voorste deel, dat door een bombardement werd getroffen, werd gedeeltelijk heropgebouwd in 1952, maar nu aan straatzijde. De school werd nogmaals vergroot in 1974 en 1982. De twee andere onderwijsinstellingen zijn athenea met hoofdingang aan de Maria-Christinastraat: het Athénée Royal Bruxelles II (zie nr.72, 74 en Maria-Christinastraat 37), en het Athénée Royal Rive Gauche (zie nr.43-45 en Maria-Christinastraat 83).