Onderzoek en redactie
2018, 2022
Bekijk de weerhouden gebouwen
De
de Smet de Naeyerlaan is een lange, bochtige verkeersas bestaande uit twee
rijstroken met een centrale middenberm. Ze start in het verlengde van de
Lakense laan op grondgebied Jette en eindigt aan de Jan Sobieskilaan op
grondgebied Laken. Tal van straten beginnen er zoals de Firmin Lecharlierlaan
en de Charles Woestelaan, terwijl andere straten worden doorkruist zoals de
Leopold I straat, de Ferdinand Lenoirstraat, de Jules Lahayestraat en de Houba
de Strooperlaan. Ook de spoorlijn Brussel – Dendermonde doorkruist de laan. Enkel
het einde van de laan bevindt zich op grondgebied Laken, vanaf het kruispunt
gevormd door de Ernest Salustraat en de Jean Laumansstraat (vanaf nr. 523 en
nr. 498).
De laan werd verordend bij K.B. van 28.11.1895, op initiatief van koning Leopold II, en vormt het eerste uitgevoerde gedeelte van de grote ringlaan die het westelijke deel van de hoofdstad doorkruist en waarvan de oorsprong teruggaat tot hetPlan d’ensemble pour l’extension et l’embellissement de l’Agglomération bruxelloisedat wegeninspecteur Victor Besme in 1866 had voorgesteld.De laan verbindt het Elisabethpark, in Koekelberg, met het park van Laken.
Haar oorspronkelijke benaming Militaire laan, werd op vraag van de koning gewijzigd en vernoemd naar graaf Paul de Smet de Naeyer (Gent, 1843 – Brussel, 1913), minister van Openbare Werken van 1899 tot 1907 en een groot medestander van de koning en diens plannen om imposante verkeersassen rond Brussel aan te leggen. De rooilijn van de laan aan onpare zijde werd herzien bij K.B. van 07.12.1906 en omvat een achteruitbouwstrook, behalve in het laatste straatdeel, waar de Witte-Acacialaan begint. De aanleg van de laan werd in 1909 voltooid in Laken en het jaar daarop in Jette. De laan heeft een centraal plantsoen beplant met een bomenrij en afgeboord door tramsporen.
De spoorwegbrug tussen de nrs. 380 en 398 dateert van de aanleg van de de Smet de Naeyerlaan en bestaat uit een bakstenen brug met hardstenen boog en balusterborstwering.
Ter hoogte van het kruispunt met de Secrétinlaan en de spoorweglijn bevindt zich het kerkhof van Jette dat op het einde van de 19e eeuw werd opgericht. De hoofdingang van het kerkhof bevindt zich langs het rond punt van de laan en de Secrétinlaan en bestaat uit vier hardstenen kolommen waarvan de twee centrale bekroond door obelisken. Gescheiden door de spoorweg situeert het Jeugdpark zich ten noorden van het kerkhof. Het park ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog met de aanleg van verschillende faciliteiten waaronder een minigolf en sportterrein. Onder de kruising met de Houba de Strooperlaan ligt metrostation Stuyvenbergh, dat een kunstwerk bevat dat in 1985 door Yves Bosquet werd ontworpen. Het bestaat uit verscheidene groepen beelden in geëmailleerde terracotta die onder meer koningin Elisabeth en de koninklijke familie voorstellen.
De bebouwing van de laan kan onderverdeeld worden in drie grote bouwfases waarvan de eerste plaatsvond tussen 1905 en 1914 en voornamelijk bestond uit burgerwoningen in eclectische stijl met een polychroom parement en gemiddeld twee verdiepingen. Voorbeelden hiervan bevinden zich op nrs. 206, 208, 210 (1908), 207 (1910), 584 (1913) en 522 (1909 en verbouwd in 1964). De woning nr. 214, met sterk verbouwde benedenverdieping, vertoont art nouveau tendensen. Andere gebouwen betreffen prestigieuze herenwoningen met koetsdoorgang zoals deze op nr. 209 (1913).
Tijdens het interbellum bleef de typologie van burgerwoningen en kleine appartementsgebouwen ongewijzigd, maar de stijl evolueerde. De meeste gebouwen behouden een eclectische stijl zoals de nrs. 34 (1924), 174 (1925), 582(1921),587(1923),621en623(1925)of de woning met gelijkvloerse handelszaak op nr. 192, maar ook andere stijlinvloeden komen voor in deze periode zoals de neorenaissance-stijl op nrs; 22 en 24 (1905), de stijl van de Amsterdamse School of de art decostijl op nrs. 6, 153 (1924), 494 (arch. Julie Roggen, 1932), nr.555(1934),619(arch. Losange, 1937) of607 (arch. Pierre Netels, 1932) en de modernistische stijl op nrs. 182 (1931) en 232 (zie nummer).
Na de oorlog verrezen nog verscheidene kleine appartementsgebouwen in modernistische stijl, weliswaar met hogere afmetingen tot vier a vijf verdiepingen, zoals nrs.269 (n.o.v. architect Roger Moreau, 1962), 547(n.o.v. architect Jo.F. Draps, 1970), 571(n.o.v. architect G. Franqui, 1962) en580(n.o.v. architect Henri Van Mingeroet, 1968). Andere gebouwen uit deze periode bestonden uit grotere en bredere appartementsblokken, waaronder nrs. 383 op de hoek met de Guillaume de Greeflaan (n.o.v. architect Jacques Cuisinier, 1961) en 154 (1969, zie nummer). Anderzijds werden twee pompstations opgericht langs de laan op nrs. 102 (1955) en 293 (1956) en ontstond op nr. 145-147 het Centre Culturel Armillaire of Franstalig cultureel centrum van de gemeente Jette, opgericht in 1981 na verbouwingswerken (architect Jacques Cuisinier) van bestaande gebouwen en de constructie van een nieuw gebouw in postmodernistische stijl (architectuurbureau Atelier Arcane, 1992) (zie nr).
De laan werd verordend bij K.B. van 28.11.1895, op initiatief van koning Leopold II, en vormt het eerste uitgevoerde gedeelte van de grote ringlaan die het westelijke deel van de hoofdstad doorkruist en waarvan de oorsprong teruggaat tot hetPlan d’ensemble pour l’extension et l’embellissement de l’Agglomération bruxelloisedat wegeninspecteur Victor Besme in 1866 had voorgesteld.De laan verbindt het Elisabethpark, in Koekelberg, met het park van Laken.
Haar oorspronkelijke benaming Militaire laan, werd op vraag van de koning gewijzigd en vernoemd naar graaf Paul de Smet de Naeyer (Gent, 1843 – Brussel, 1913), minister van Openbare Werken van 1899 tot 1907 en een groot medestander van de koning en diens plannen om imposante verkeersassen rond Brussel aan te leggen. De rooilijn van de laan aan onpare zijde werd herzien bij K.B. van 07.12.1906 en omvat een achteruitbouwstrook, behalve in het laatste straatdeel, waar de Witte-Acacialaan begint. De aanleg van de laan werd in 1909 voltooid in Laken en het jaar daarop in Jette. De laan heeft een centraal plantsoen beplant met een bomenrij en afgeboord door tramsporen.
De spoorwegbrug tussen de nrs. 380 en 398 dateert van de aanleg van de de Smet de Naeyerlaan en bestaat uit een bakstenen brug met hardstenen boog en balusterborstwering.
Ter hoogte van het kruispunt met de Secrétinlaan en de spoorweglijn bevindt zich het kerkhof van Jette dat op het einde van de 19e eeuw werd opgericht. De hoofdingang van het kerkhof bevindt zich langs het rond punt van de laan en de Secrétinlaan en bestaat uit vier hardstenen kolommen waarvan de twee centrale bekroond door obelisken. Gescheiden door de spoorweg situeert het Jeugdpark zich ten noorden van het kerkhof. Het park ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog met de aanleg van verschillende faciliteiten waaronder een minigolf en sportterrein. Onder de kruising met de Houba de Strooperlaan ligt metrostation Stuyvenbergh, dat een kunstwerk bevat dat in 1985 door Yves Bosquet werd ontworpen. Het bestaat uit verscheidene groepen beelden in geëmailleerde terracotta die onder meer koningin Elisabeth en de koninklijke familie voorstellen.
De bebouwing van de laan kan onderverdeeld worden in drie grote bouwfases waarvan de eerste plaatsvond tussen 1905 en 1914 en voornamelijk bestond uit burgerwoningen in eclectische stijl met een polychroom parement en gemiddeld twee verdiepingen. Voorbeelden hiervan bevinden zich op nrs. 206, 208, 210 (1908), 207 (1910), 584 (1913) en 522 (1909 en verbouwd in 1964). De woning nr. 214, met sterk verbouwde benedenverdieping, vertoont art nouveau tendensen. Andere gebouwen betreffen prestigieuze herenwoningen met koetsdoorgang zoals deze op nr. 209 (1913).
Tijdens het interbellum bleef de typologie van burgerwoningen en kleine appartementsgebouwen ongewijzigd, maar de stijl evolueerde. De meeste gebouwen behouden een eclectische stijl zoals de nrs. 34 (1924), 174 (1925), 582(1921),587(1923),621en623(1925)of de woning met gelijkvloerse handelszaak op nr. 192, maar ook andere stijlinvloeden komen voor in deze periode zoals de neorenaissance-stijl op nrs; 22 en 24 (1905), de stijl van de Amsterdamse School of de art decostijl op nrs. 6, 153 (1924), 494 (arch. Julie Roggen, 1932), nr.555(1934),619(arch. Losange, 1937) of607 (arch. Pierre Netels, 1932) en de modernistische stijl op nrs. 182 (1931) en 232 (zie nummer).
Na de oorlog verrezen nog verscheidene kleine appartementsgebouwen in modernistische stijl, weliswaar met hogere afmetingen tot vier a vijf verdiepingen, zoals nrs.269 (n.o.v. architect Roger Moreau, 1962), 547(n.o.v. architect Jo.F. Draps, 1970), 571(n.o.v. architect G. Franqui, 1962) en580(n.o.v. architect Henri Van Mingeroet, 1968). Andere gebouwen uit deze periode bestonden uit grotere en bredere appartementsblokken, waaronder nrs. 383 op de hoek met de Guillaume de Greeflaan (n.o.v. architect Jacques Cuisinier, 1961) en 154 (1969, zie nummer). Anderzijds werden twee pompstations opgericht langs de laan op nrs. 102 (1955) en 293 (1956) en ontstond op nr. 145-147 het Centre Culturel Armillaire of Franstalig cultureel centrum van de gemeente Jette, opgericht in 1981 na verbouwingswerken (architect Jacques Cuisinier) van bestaande gebouwen en de constructie van een nieuw gebouw in postmodernistische stijl (architectuurbureau Atelier Arcane, 1992) (zie nr).
Bronnen
Archieven
SAB/PP 3470 (1913).
GAJ/DS 34: 4161 (1924); 102: J1841 (1955); 153: 7472 (1924); 174: 4223 (1925); 182: 6152 (1931); 207: 1672 (1910); 209: 1660 (1913); 210: 1665 (1908); 232: 7872 (1935); 269: J3361 (1962); 293: J2264 (1956); 383: J3057 (1961); 494: 6491 (1932).
SAB/DS 57110 (1903-1904),57133 (1910-1922);522: Laken 4021 (1909), 81865 (1964);547: 84065 (1970);555: 43040 (1934);571: 84018 (1962);580: 82523 (1968);582: 42305 (1921);584: Laken 1689 (1913);587:49476 (1923);607: 40249 (1932);619: 51504 (1937);621, 623: 53703 (1925).
Publicaties en studies
PAULUS, G., Jette, Guides des communes de la Région Bruxelloise, CFC-éditions, Brussel, 2000: p. 64.
RANIERI, L.,Leopold II urbaniste, Hayez, Brussel, 1973, p. 73.
VAN KRIEKINGE, D.,Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P.,Toponymie van Laken(doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, p. 693.
Tijdschriften
VAN DEN HAUTE, R., ‘Quand la voie ferrée atteignit Jette et Ganshoren’, Graafschap Jette, 13, 1977-1978: pp. 8-14.
Kaarten / plannen
BESME, V.,Plan d’ensemble pour l’extension et l’embellissement de l’Agglomération bruxelloise,1866.