Onderzoek en redactie
De Steenbakkerijstraat is een gebogen straat die de Gravin Van Vlaanderenstraat verbindt met de Moorsledestraat; ze kruist de François Lesninostraat.
De straat vond haar oorsprong in de korte chemin de la Briqueterie [Steenbakkerijweg], die rond 1881 werd aangelegd, loodrecht op de Gravin Van Vlaanderenstraat en evenwijdig met de Drootbeekstraat, en die overging in een gewoon pad tussen de velden. De weg werd tot twaalf meter verbreed en volgens zijn huidige tracé verlengd bij K.B. van 09.07.1900, dat tegelijk het definitieve tracé van de François Lesninostraat vastlegde. Het duurde evenwel tot begin jaren 1930 voordat de straat daadwerkelijk werd ingericht.
De naam verwijst hoogstwaarschijnlijk naar een steenbakkerij die in de omgeving was gevestigd, maar algemener ook naar de fabrieken voor de winning van zand en zandsteen die zich vroeger in de Molenbeekvallei bevonden.
De straat telde vroeger verscheidene bedrijven. Een ervan was dat van houthandelaar D’Haeyere, dat vóór de Eerste Wereldoorlog aan het begin van de straat aan pare zijde werd gevestigd en waarvan de opslagterreinen zich nog tot begin jaren 1930 uitstrekten tot rond de Lesninostraat. In 1920 vestigde zich op nr. 15, op een perceel dat uitmondde op nr. 32 van de François Lesninostraat, de fabriek van metalen verpakkingen en industrieel blikwerk François Leemans, die operationeel bleef tot de tweede helft van de jaren 1960 en vóór 2012 werd vervangen door een woninggebouw. Vermelden we ook nog, op nr. 46 – Molenbeekstraat 169a-169b, het lange gebouw van de voormalige chocoladefabriek Derbaix Frères, dat eind jaren 2000 tot woningen werd verbouwd (zie Molenbeekstraat).
Naast de bescheiden huizen die begin jaren 1880 op de eerste nummers aan onpare zijde werden opgetrokken, en enkele huizen in eclectische stijl uit de jaren 1900 aan de overzijde, werd de rest van de straat pas vanaf de jaren 1930 met woningen bebouwd, met name burgerhuizen of opbrengsthuizen met invloed van de art deco. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de bouwactiviteit opnieuw volop op gang, met huizen en appartementsgebouwen, en dit gedurende twee decennia. Van de jaren 1970 tot de jaren 1990 werd de straat nog met enkele woninggebouwen aangevuld.
Bronnen
Archieven
SAB/PP 3879 (1886), 3469 (1898).
SAB/OW Laken 3383 (1881), 57116 (1907-1933), 76121 (1924-1938), 76181 (1933-1944), 77554 (1905-1913); 15: Laken PV Reg. 172 (09.01.1920), Laken 5304 (1920), 74177 (1966).
Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v.], Bruxelles Hors Pentagone. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 25.
COSYN, A., Laeken Ancien & Moderne, Imprimerie scientifique Charles Bulens, Brussel, 1904, p. 139.
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, p. 1749.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Briqueterie (chemin de la)”, 1881.
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Briqueterie (rue de la)”, 1914, 1920, 1965.
Kaarten / plannen
Nouveau plan de Bruxelles, Etablissements généraux d’imprimerie, 1907.
Websites
www.laken-ingezoomd.be