Helihavenlaan

De Helihavenlaan, een lange verkeersweg met een gebogen uiteinde, verbindt de Boudewijnlaan met het Gaucheretplein. Ze kruist onder meer de Simon Bolivarlaan en de Antwerpsesteenweg. De laan ligt op het grondgebied van de Stad Brussel, met uitzondering van het laatste straatdeel, tussen de Koning Albert II-laan en het Gaucheretplein, dat van de gemeente Schaarbeek afhangt.

De Helihavenlaan loopt op de bedding van de oude verbindingssporen van het Groendreefstation, dat in 1835 werd geopend en in 1954 buiten gebruik werd gesteld. Een plan dat op 23.10 van dat jaar werd opgesteld, legde het tracé van de laan vast tussen het huidige begin van de Groendreef en het Gaucheretplein. De definitieve rooilijn van het eerste straatdeel werd in 1961 vastgelegd.

De weg kreeg de naam Helihavenstraat bij besluit van het College van 25.03.1958, gewijzigd in Helihavenlaan door het besluit van 04.09 van datzelfde jaar. Deze naam verwijst naar de helihaven waarlangs de laan liep toen ze werd aangelegd. Deze helihaven was in 1953 gebouwd op de plaats van het gedempte deel van het Kanaal van Willebroek (de huidige Willebroekkaai), waarlangs de Groendreef liep. Ze werd beheerd door Sabena en werd in 1957 uitgerust met een L-vormig luchthavengebouw (n.o.v. architect Robert Schuiten). De helihaven draaide op volle toeren voor de passagiersvluchten tijdens Expo 58. Ze bleek echter onrendabel en werd eind 1966 afgeschaft.

Slechts enkele van de gebouwen die langs de oude spoorlijnen stonden zijn bewaard gebleven; de meeste andere huizen werden gesloopt na de goedkeuring, in 1967, van het Manhattanplan dat de Groupe Structures uitwerkte voor de heraanleg van de Noordwijk. Vermelden we twee tegenover elkaar liggende complexen in de bocht van de laan: de voormalige firma Paul Devis (zie nr.15, 43, 43b Masuistraat), ijzer- en metaalhandelaar, en een voormalig depot van de MIVB (zie nr. 39), dat in 2006 tot polyvalent complex werd herbestemd.

Het eerste deel van de laan aan pare zijde vormt een uitgestrekt huizenblok dat verrees op de plaats van een deel van de voormalige helihaven. Aan de laan bouwde de maatschappij Amelinckx vier imposante woonblokken tijdens de eerste helft van de jaren 1970. Ten zuiden en ten westen van dit complex strekt zich een eerste deel van het Maximiliaanpark uit, een geheel van groene ruimten van zes à zeven hectare dat zijn naam kreeg bij besluit van het College van de Stad van 06.11.1987. Het omvat de Boerderij van het Maximiliaanpark (nr.2 Schipperijkaai), een pedagogische boerderij die in 1988 werd opgericht en waarvan een van de gebouwen is herbouwd op het de plaats van het oorspronkelijke paviljoen (1953) van de helihaven (nr.21 Willebroekkaai). Aan de noordzijde van het huizenblok ligt de in de jaren 1970 gebouwde Ecole Libre de Saint-Roch (nr.46).

In het eerste deel aan onpare zijde bevonden zich oorspronkelijk de gebouwen van het Groendreefstation, onder meer de lange depots van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. Deze werden kort na de Tweede Wereldoorlog heropgebouwd, voor Sarma, voordat ze werden vervangen door de brandweerkazerne van Brussel (nr.9 tot 15). Dit complex verving dat van het Vossenplein, dat eind jaren 1950 te klein was geworden. Het werd al in 1962 ontworpen door de architecten J. Van Doosselaere en J. Morant (Groupe Structures) maar pas vanaf 1974 gebouwd (nr.9-11); in 1994 werd het uitgebreid tot aan de Simonsstraat (nr.15). Naast een 29 meter hoge oefentoren omvat dit uitgestrekte complex ook garages, werkplaatsen, magazijnen, laboratoria, slaapzalen, refters, conferentie- en gymnastiekzalen, alsook een appartementsgebouw voor de officieren en de technici.

Ten noorden van de Simon Bolivarlaan worden de twee zijden van de laan afgeboord door de rest van het Maximiliaanpark. Aan pare zijde begint de Groendreef, die daar een gebogen tracé volgt. Tussen de Groendreef en de Helihavenlaan vestigde zich de school Klavertjevier nr.52 Helihavenlaan – 16 Groendreef), die in 2005 werd ingehuldigd (AAC architecture) maar waarvan de eerste gebouwen al tot de jaren 1970 teruggaan. Aan onpare zijde bevat een uitgestrekt huizenblok op één esplanade de zes sociale woningblokken van de Lakense Haard (zie nr.31 tot 35), die via een loopbrug over de Willem de Molstraat met de hoger gelegen gedeelten van het Maximiliaanpark worden verbonden. Dit deel van het park ligt op een van de eerste terreinen die met de grond gelijk werden gemaakt in het kader van het Manhattanplan en dat bestond uit vier huizenblokken doorkruist door de Herrystraat en de rue Louise [Louizastraat] (het huidige tweede deel van de Willem de Molstraat). Er moest een monumentaal Centre International d’Information pour la Construction komen, dat in 1968 werd ontworpen en uit twee tandwielvormige torens zou bestaan.