Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwen
De Frontispiesstraat loopt evenwijdig aan de Helihavenlaan en verbindt de
Boudewijnlaan met de Simonsstraat. De Boogstraat, Harmoniestraat,
Voorstadsstraat en Nicolaystraat vertrekken er aan onpare zijde.
De straat lag tot in 1921 op grondgebied Sint-Jans-Molenbeek, in de wijk
genaamd faubourg de Laeken of Klein Molenbeek,
en werd in verscheidene fases aangelegd. Het eerste deel, tot aan de
toekomstige Nicolaystraat, werd aangelegd in 1829. Aan pare zijde liep haar
tweede deel langs het Groendreefstation, dat in 1835 in gebruik werd genomen.
Een verlenging van de straat in rechte lijn tot net vóór de splitsing van de
spoorlijnen van de Groendreef (de huidige Helihavenlaan) kwam voor op de
plannen van aanleg van de voorsteden, opgesteld door wegeninspecteur Charles
Vanderstraeten, goedgekeurd bij K.B. van 02.08.1843. In de jaren 1850 werd de
straat verlengd tot net voorbij de Simonsstraat. Rond 1861 werd de rest van de
verlenging afgeblazen, en het daartoe bestemde perceel langs het huizenblok
gevat tussen de Simonsstraat en het Sint-Rochusvoorplein (de toekomstige Simon
Bolivarlaan) werd ingenomen door de Compagnie
Belge de Matériel de Chemins de fer Ch. Evrard & Cie, een
onderneming die ook al elders aanwezig was in het huizenblok. Tot slot was het
bij K.B. van 29.04.1932 dat de Frontispiesstraat haar huidige lengte kreeg door
de verwijdering van het kleine straatdeel voorbij de Simonsstraat.
De naam van de straat verwijst wellicht naar de gevel van het Groendreefstation,
waarlangs de straat vroeger liep.
De straat werd hoofdzakelijk in de jaren 1840 tot 1870 bebouwd, met
woningen en industriële gebouwen. Als gevolg van het Manhattanplan zijn de
meeste van die gebouwen thans vervangen door appartements- of kantoorgebouwen. Vermelden
we, op nr.15, een vrij goed bewaard hoekhuis
met neoclassicistische inslag.
Aan pare zijde, op nr.6-10, werd
een groot modernistisch gebouw dat als opslagplaats voor de firma Sarma diende (architecten
René Ajoux en Emile De Heu, 1938) in 2009 gerenoveerd; het bevat thans kantoren
en woningen (Montois Partners Architects). De rest van deze zijde van de straat
werd vroeger ingenomen door de gebouwen van het Groendreefstation, met onder
meer lange opslagplaatsen van de Nationale Maatschappij der Belgische
Spoorwegen. Die werden onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog heropgebouwd voor
Sarma, voordat ze vanaf 1974 werden vervangen door de brandweerkazerne op
nr.9-11 Helihavenlaan, ontworpen door de architecten J. Van Doosselaere
en J. Morant (Groupe Structures). Het uiteinde van het huizenblok (nr.15
Helihavenlaan), langs de Simonsstraat, werd pas midden jaren 1990 bebouwd met
een uitbreiding van de kazerne.
Aan onpare zijde werd het huizenblok gevat tussen de Harmoniestraat en
de Voorstadsstraat volledig met de grond gelijkgemaakt en vervangen door een
gebouw met sociale woningen van twaalf verdiepingen – het complex Harmonie – dat
de Stad Brussel al vanaf 1961 voor ogen had maar dat pas tussen 1970 en 1973 werd
gebouwd (architecten Rémy Van Der Looven en Ray. Huyghebaert). Het laatste
straatdeel aan deze zijde wordt sinds 2015 ingenomen door de nieuwe Ecole Fondamentale de l’Héliport (zie nr.9 Nicolaystraat). Vermelden
we tot slot op de hoek met de Nicolaystraat het voormalige depot van brouwerij Le Chevalier Marin, dat thans worden
ingenomen door de Centrale Werkplaats van de Dienst Stedenbouw van de Stad Brussel (zie nr.53-57).
Bronnen
Archieven
ASB/ARCH 429 (1957-1962, 1972-1976).
ASB/Fichier rues.
SAB/OW 31541 (1843-1865), 37009 (1843-1861); 6-10: 59605 (1938), 57806 (1947); 15: archief?; 29-39: 94625 (1970); Helihavenlaan 9-11: 86135 (1974).
Publicaties en studies
DEMEY, Th., Chronique d’une capitale en chantier. 2. De l‘Expo ‘58 au siège de la C.E.E., Paul Legrain, Brussel, 1992, p. 140.
TOELEN, T., De grote en kleine geschiedenis van de Kassei. La grande et petite histoire de la Chaussée, AMVB, Brussel, 2004, pp. 77, 80.
VANDEN EEDE, M., MARTENS, A., Quartier Nord. Le relogement des expulsés, EPO, Brussel, 1994, pp. 27-38.
Tijdschriften
“La façade des nouveaux dépôts de la S.A. “Sarma” à Brussel”, Bâtir, 74, 8e jaargang, januari 1939, pp. 24-25.
Kaarten / plannen
CRAAN, W. B., Plan géométrique de la Ville de Bruxelles, 1835.
VANDERSTRAETEN, Ch., Plan Général d’Alignement et de Nivellement pour la régularisation de la partie des Faubourgs de Bruxelles qui s’étend entre le Canal de Charleroÿ et la Senne en aval de Bruxelles, 1844 (SAB/PP 3858).
Plan de Bruxelles et environs, Etablissement Géographique Ph. Vandermaelen, ca 1865.
POPP, P. C., Plan parcellaire de la commune de Molenbeek-Saint-Jean avec les mutations, 1866.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1893.