Onderzoek en redactie

2006-2008

 

Bekijk de weerhouden gebouwen
Van Keizer Karelstraat naar Notelaarsstraat. De Calvijnstraat en Troonsafstandsstraat komen er op uit.

Aangelegd volgens het rooilijnenplan van de Noord-Oostwijk ontworpen door architect Gédéon Bordiau en goedgekeurd bij K.B. van 20.12.1875. Net als dat van de aanpalende straten, liep dit tracé door het terrein van het toen nog in gebruik zijnde kerkhof van de Leopoldswijk, dat zich uitstrekt van de Notelaarsstraat tot de Keizer Karelstraat. Hoewel er sinds 1877 geen begrafenissen meer plaatsvonden, werd het kerkhof pas ontruimd tussen 1890 en 1893, periode waarin tevens de graafwerken voor de nieuwe straten begonnen.

Het voormalige kerkhof van de Leopoldswijk , detail van het plan [i]Bruxelles et ses environs[/i], Institut cartographique militaire in 1881 (© Koninklijke Bibliotheek van België, Brussel, Kaarten en Plannen.

Zoals de meeste straten van deze wijk, verwijst de straatnaam naar de geschiedenis van ons land. Hij werd toegekend bij de collegebesluiten van de Stad Brussel van 14.04 en 15.05.1877. De naam verwijst naar de tijd van het bewind van Keizer Karel. De Duitse augustijnermonnik Martin Luther (1483-1546) was een van de grondleggers van het protestantisme.

De loods voor lijkkoetsen gebouwd op het voormalige kerkhof van de Leopoldswijk, detail van het plan [i]Bruxelles et ses environs[/i], in 1894 opgesteld door het Institut cartographique militaire, AVB/TP 16767.

Nadat het kerkhof was ontruimd werd het tweede terrein aan pare kant, begrensd door de Troonsafstandsstraat en Notelaarsstraat en door de Brabançonnestraat, tussen 1893 en 1895 bebouwd met een loods voor lijkkoetsen, naar ontwerp van architect J. H. Waegeneer (zie Notelaarsstraat). Het in onbruik geraakte gebouw werd in de jaren 1950 vervangen door een groot flatgebouw, op het nr. 80-80a-80b in de Brabançonnelaan. Het werd ontworpen door de architecten Alexis Dumont en Paul Goolaerts voor de ‘Société anonyme des Habitations à Bon Marché de l'Agglomération bruxelloise'. Op deze plaats bevond zich op hetzelfde terrein, op de hoek van de Troonsafstandsstraat ook een elektrisch onderstation, in 1931 ontworpen door stadsarchitect François Malfait. Het werd gesloopt om plaats te maken voor een van ingangen van de parking van het flatgebouw.

Elektrisch onderstation (gesloopt) op de hoek van de Troonsafstandsstraat, voorgevel in de Lutherstraat, SAB/PP 3294 (1931).

Aan onpare kant werd het eerste straatgedeelte tussen 1897 en 1899 bebouwd met huizen met neoclassicistische inslag. Enige uitzondering daarop is het hoekgebouw van 1902 op nr. 1-3 op de hoek met de Keizer Karelstraat, dat in 1914 met twee bouwlagen werd verhoogd.

De huizen aan pare kant werden tussen 1896 en 1907 gebouwd in eclectische stijl of met neoclassicistische inslag. Op de hoek van de Keizer Karelstraat bevindt zich een geheel van vijf huizen ontworpen door architect Gaspard Devalck (zie nr. 2, 4, 6). Achter het in 1907 door architect Victor Janssens ontworpen huis met koetspoort op nr. 14-16, bevond zich oorspronkelijk een schrijnwerkersatelier, dat verbonden was met een huis in de naburige straat (zie nr. 19-21 van de Inquisitiestraat).

Lutherstraat 8, ontwerp van een huis, architect Gustave Strauven, 1902 (niet uitgevoerd), opstand, SAB/OW 15242 (1902).

Hoogtepunt van de straat is de opmerkelijke eigen woning van architect Gustave Strauven (zie nr. 28) in art nouveau van 1902. Het is gebouwd op een L-vormig perceel dat aan de achterkant uitgeeft op de Calvijnstraat. Datzelfde jaar tekende Strauven de plannen voor een ander huis dat blijkbaar bestemd was voor nr. 8 van de Lutherstraat, maar nooit werd uitgevoerd.

Bronnen

Archieven
SAB/OW kerkhof: 16520 (1887-1891), 80-80a-80b Brabançonnelaan: 38040 (1931), 77603 (1954); 1-3: 2906 (1902), 15254 (1914); 14-16: 1303 (1907); 8: 15242 (1902).
SAB/PP 953 (1875), 956-957 (1879), 3294 (1931).
SAB/Bulletin communal de Bruxelles, 1877, t. I, p. 316; 1890, t. I, pp. 23-30.