close the map
Brussel Vijfhoek

Beenhouwersstraat

Onderzoek en redactie

1989-1994

 

Bekijk de weerhouden gebouwenVan Greepstraat naar Bergstraat.
Aloude straat, voorheen met concentratie van beenhouwerijen en Lange Beenhouwersstraat genoemd, in tegenstelling tot de Korte Beenhouwersstraat. Heden drukke, sinds 1960 autovrije wandelstraat met behouden commercieel karakter door de thans overwegend op het toerisme afgestemde horecabedrijven (cf. puien).

Oorspronkelijk opgenomen in het Bijzonder Plan van Aanleg 30/10 van de wijk gevormd door de Grote Markt en haar omgeving (ook bekend als Ilôt Sacré). Dit BPA werd opgesteld door de Stad Brussel, Technische Dienst van Openbare Werken, afdeling Stedenbouw; en door de Gemeenteraad goedgekeurd op 21 maart 1960 en bij KB erkend op 24 augustus 1960. Dit impliceerde een bijzondere reglementering met stedenbouwkundige voorschriften tot behoud en herstel van het ‘oudheidkundig en folkloristisch karakter’ van deze wijk. De op het toenmalige plan met kleur aangeduide gevels werden aan bepaalde erfdienstbaarheden onderworpen onder meer door de gevels te behouden en/of te herstellen op basis van oorspronkelijke getuigen of archiefgegevens, op te richten in 17e en 18e eeuwse historiserende stijl, aangepast aan de traditionele architectuur, met behoud en beperking van gevelbreedte en -hoogte. Het oorspronkelijke gebied werd begrensd door de Schildknaapsstraat en Arenbergstraat (ten noorden), de Keizerinlaan (ten oosten), door de Sint-Jansstraat, Sint-Jansplein en Lombardstraat tot aan Zuidstraat (ten zuiden) en door de Zuidstraat, Taborastraat en Kleerkopersstraat (ten westen). Vervolgens gewijzigd bij KB van 13 september 1984 door het BPA 30/40 van de Putterijwijk.

In 1998, tijdens de inschrijving van de Grote Markt op de Lijst van Werelderfgoed van de Unesco, is de Ilôt Sacré opgenomen in de perimeter tot bescherming van de Grote Markt, als 'bufferzone'. De Unesco-perimeter is sinds 2009 onderworpen aan specifieke regels inzake stedenbouw. Het is een middel om een harmonieus evenwicht na te streven tussen vrijwaring van de wijk, toerisme, handel en bewoning. Met deze bedoeling werd een gemeentelijk stedenbouwkundig reglement 'Unesco-zone' (GRUZ) ingevoerd. Dit GRUZ werd definitief aangenomen in de Brusselse Gemeenteraad van 15/12/2008, goedgekeurd door het Brussels Hoofdstedelijk Regeringsbesluit van 26/03/2009 en verscheen vervolgens in het BS van 19/05/2009. De afbakening van deze perimeter komt grotendeels overeen met het voormalige Ilôt Sacré uit 1960, doch met inbegrip van de huizenrijen aan beide zijden van de Schildknaapstraat, de Bergstraat, het Europakruispunt, de Magdalenasteenweg, de Lombardstraat, de Zuidstraat, de Taborastraat en de Kleerkopersstraat. Een bijkomende en aanzienlijke uitbreiding hebben betrekking tot de Henri Maussstraat, het Beursplein en de Boterstraat waardoor de Beurs volledig in de perimeter wordt inbegrepen. Daartegenover staat dat de huidige perimeter enkele huizenrijen gelegen op de Magdalenasteenweg en in de Duquesnoystraat uitsluit. De doelstellingen van dit GRUZ zijn o.a. bij te dragen tot de bescherming en de waardering van de gebouwen door de commerciële uitdrukking, de esthetische en de architecturale kwaliteit van de gebouwen te verbeteren, door een mixiteit te verzekeren tussen winkels en de woningen en om de hinder binnen de huizenblokken zoveel mogelijk te beperken.

Heden nog behouden scenografie met topgevels uit de 17e en 18e eeuw, veelal met 19e eeuwse aanpassingen; een aantal werden in de loop van de 20e eeuw grondig of fantasierijk gerestaureerd. Groot aantal oudere kernen (zie muurankers, nokrichting, algemeen volume) in de 19e eeuw verbouwd tot gevels met neoclassicistisch uitzicht zoals op nr. 8, 59 (met derde bouwlaag van 1951), 61-61A (1847?). Straatbeeld verder bepaald door neoclassicistische doorsneegevels uit ca. 1825-1850, met drie tot vier bouwlagen, eenvoudige gevelordonnantie en meestal verbouwde benedenverdieping, zoals op nr. 6, 25-27, 55 (1855; huidige benedenbouw van 1941, architect E. Gerard), 64, 75, 77 (met bewaarde vitrine uit 1899), 79.
Daarnaast schaal verbredende ingreep met de stijlvolle gevels nr. 38-46 en 43-53 van de in 1846-1847 opgerichte Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen (zie beschrijving); voortzetting van of reminiscenties aan historische stijlen in enkele gevels uit het interbellum of de naoorlogse periode, zoals op nr. 13-15 (1953,1963, architect A. Nottebaert), 41 (1933-1935, architect R.Vranckx), 57 (1945, architecten A. Courtens en R. Michiels), 58-62 en 66-66A (1943, architect E. Linssen, zie ook Bergstraat nr. 52).
Straatverbreding aan pare zijde door verlegging van de rooilijn ter hoogte van nr. 12 (1889), 24A (zie Predikherenstraat nr. 1), 48-56, aangezet in de 19e eeuw, heden stopgezet.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 60189 (1951), 8124 (? 1847), 8124 en 57066 (1855, 1941), 74042 (1899), 61536 en 72945 (1953, 1963), 46391 en 43404 (1933-1935), 56326 (1945), 57350 (1943), 8134 (1889).

Websites
BALat KIK-IRPA