close the map
Brussel Vijfhoek, Brussel Vijfhoek, Brussel Vijfhoek

Anspachlaan

Onderzoek en redactie

1989-1994

 

Bekijk de weerhouden gebouwenVan De Brouckèreplein naar Fontainasplein. Middenas binnen het geheel der centrale lanen, in 1867-1871 onder het beleid van burgemeester Jules Anspach aangelegd op de overwelfde Zenne, naar ontwerp van architect L.P. Suys.

Monumentale doorbraak naar Haussmanniaans model die de stad van noord naar zuid doorkruist (Zie Adolphe Maxlaan). Oorspronkelijke benaming ‘Boulevard Central’, in 1879 vervangen door de huidige, ter ere van Jules Anspach (1829-1879), burgemeester van Brussel van 1863 tot 1879, onder wiens beleid een uitgebreid programma van openbare werken werd gerealiseerd waaronder de Zennesanering, de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuwwijk en diverse openbare gebouwen.

De Anspachlaan vormt samen met de Adolphe Maxlaan en het De Brouckèreplein het meest voorname gedeelte van de centrale lanen. Het tracé wordt centraal onderbroken door de ruime aanleg van het Beursplein en de Auguste Ortsstraat, gedomineerd door de Beurs. De bebouwing is, met uitzondering van de noordelijke bouwblokken vrij intact bewaard, en vertoont een afwisseling van monumentale panden met rijk gedetailleerde gevelafwerking en bescheidener rijhuizen met eenvoudig stucdecor. Overwegend huur- en handelshuizen met gemiddeld vijf bouwlagen, opgetrokken in de jaren 1870 en begin 1880. Een drieëntwintigtal huurhuizen zijn onder te brengen bij de groep gebouwen van de Parijse ondernemer J.-B.A. Mosnier uit 1874-1878 (nr. 30-36, 41-55, 46-50, 95,108, 121, 125-127, 126-138, 129-139, 140-158). Tot de minder markante bebouwing behoort een reeks rij- en hoekhuizen met neoclassicistische inslag, voornamelijk gegroepeerd in het zuidelijk gedeelte, gekenmerkt door een meer of minder rijk uitgewerkt stucdecor - schijnvoegen, middenrisaliet, vensteromlijstingen, penant- en borstweringversiering -, gevelbrede of centrale balkons met balustrade of gietijzeren borstwering, een klassiek hoofdgestel en dakkapellen met fronton; cf. nr. 76 (1880), 77, 94-96 (1883), 102-104 (1882), 119 (1872), 141- 143 (1873), 174-176 (1873), 175-177 (1874), 178 (1873), 179-181 en 183-185 (1872), 187-189 (1872, architect F. Abeels).

Het straatbeeld, voornamelijk de omgeving van het De Brouckèreplein en het Beursplein, werd van meet af aan bepaald door grote hotels, café’s, brasseries en tavernes, met typische architectuur gemarkeerd door een ijzeren luifel, veelal vernieuwd tijdens het interbellum, een traditie die zich doorzet tot op heden. Verder door de grootwarenhuizen Grands Magasins de la Bourse en Grand Bazar Anspach. Café- en winkelpuien werden in een doorlopend proces aangepast aan de mode van het moment, art nouveau en neo-Lodewijk XVI in de jaren 1900 en 1910, art deco en Nieuwe Zakelijkheid in de jaren 1920 en 1930, veelal met een doorlopende beglazing vanaf de jaren 1950 tot heden.

Van de oorspronkelijke bebouwing verdwenen onder meer de imposante Postdoorgang door architect L. De Curte (1875), in hybride neogotisch en neorenaissance getinte stijl met beeldhouwwerk door Carrier-Belleuse en Ch. Vander Stappen, en het Grand-Hotel door architect E. L’Homme (1875), in Second-Empirestijl. Voorts het Café Sesino door architect D. De Keyser (1873), en huurhuizen door architecten E. Flanneau (1872) en A. Samyn (ca. 1875), bekroond met de vijfde, zesde en twaalfde prijs tijdens de gevelwedstrijd van 1872-1876.
Uit het interbellum verdwenen het warenhuis Samy door architect W. Michel (1928) - interessante betonconstructie - en het café Aux Augustins door architecten Joseph Diongre en M. Gridaine (1934). De noordelijke bouwblokken worden ingenomen door de grootschalige nieuwbouw van het Administratief Centrum van de Stad Brussel (1967-1971, architecten Jacques Cuisinier, Joseph Gilson, André en Jean Polak, Robert Schuiten; zie Munt) en de Philipstoren (1967-1969, architecten Structures) met U-vormige bovenbouw van staal en glas op opengewerkte sokkel. De Residentie Gretry (1979-1983, architecten André en Jean Polak) volgt het bestaande gabariet; twee gietijzeren beelden voorstellend Water en Aarde, door beeldhouwer L. Samain uit 1874, afkomstig van de vroegere Centrale Hallen, op het voorplein.


Bronnen

Archieven
SAB/OW 36703, 29829 et 44044.
SAB/OW 343 (1880), 467 (1883), 817 (1882), 281(1872), 326(1873), 297 (1873), 325 (1874), 348 (1873), 324 (1872), 322 (1872), 877 (1875), 222 (1875). 217 (1873). 317(1872). 35653(1928), 46389 (1934).

Publicaties en studies
G. ABEELS, Une opération immobilière de grande envergure : l’assainissement du bas de la ville, dans Pierres et rues, 1982, pp. 153-202; La Senne, Bruxelles, 1983.
E. RICCARDI, La création des boulevards centraux à Bruxelles et La Construction sur les boulevards. Analyse typologique des façades créées, Mémoire de licence dactylographié, U.L.B., 1979-1980.
L.P. SUYS, Bruxelles, Senne et boulevards. Solution du problème hygiénique et monumental, Bruxelles, 1865.
Album photographique des maisons primées aux nouveaux boulevards à Bruxelles. 1872-1876, s.l., s.d.