Onderzoek en redactie
1989-1994
Bekijk de weerhouden gebouwenVan Gerechtsplein naar Grote Zavel.
Brede gebogen straat met sterk hellend niveau, aangelegd op de terreinen van het oude Justitiepaleis. Tracé goedgekeurd en aanbesteed in 1891, voltooid en verkaveld in 1893.
Het eerste Brusselse Justitiepaleis werd in 1816-1820 n.o.v. de Rijselse architect François Verly ingericht in het voormalige jezuïetenklooster. De Jezuïeten die zich hier in 1589 vestigden, verwierven tegen begin 17e eeuw vrijwel het gehele bouwblok gevormd door de Ruisbroekstraat, Guldenstraat, Strostraat en Rollebeekstraat. Oprichting van het college in 1604, bouw van de kerk in 1606-1627/1660 n.o.v. architect Jacob Francquart. Na de opheffing van de orde in 1773, in gebruik als Theresiaans college van 1779 tot 1797, vervolgens als militair hospitaal tot 1816; ter plaatse van de in 1812 gesloopte kerk werd in 1820-1821 het Gerechtsplein aangelegd. De laatste resten van het complex verdwenen in 1892.
Door de aanleg van de Lebeaustraat, die het terrein diagonaal doorkruiste, kwam een rechtstreekse verbinding tot stand tussen de Grote Zavel in de bovenstad en het Sint-Jansplein in de benedenstad. De noordwestelijke hoek van de Grote Zavel werd hierbij opengebroken.
Genaamd naar Joseph Lebeau (1794-1865), medeopsteller van de Belgische grondwet en Minister van Staat.
Intacte westelijke gevelwand met een aaneenschakeling van burgerhuizen met verhoogde begane grond, en opbrengsthuizen met winkelpui en veelal tussenverdieping, in eclectische stijl uit de jaren 1890 en begin 1900, het geheel geritmeerd door erkers en balkons met ijzeren borstwering. Overwegend gevelfronten met neorenaissancedecor en veelal kleurrijk materiaalgebruik, waaronder de zeer eenvoudige nr. 9-11 (1893) met opeengestapelde pilasterordonnantie en klassieke winkelpui, en de nr. 53 (1901) met zijrisaliet en deur onder entablement met bovenlicht. Voorts klassieke bepleisterde opstanden met kordongeleding, hoofdgestel en summier decor, zoals op nr. 19-21 (1894), 27 (1894, architect Edouard Parys), 29-31 (1894, architect Ernest Delune), 69-71 (1894) en 73-75 (1893). Markant accent van de woning Frison door architect Victor Horta (zie nr. 37).
Oorspronkelijk gelijkaardige oostelijke gevelwand, met onder meer de voormalige apotheek Peeters door architect Paul Hankar (1895-1896), gesloopt in 1954 voor de bouw van het RTT-complex. Heden drukke verkeersader, schakel in het circuit dat de Regentschapsstraat via onder meer de Grote Zavel, Gasthuisstraat en Lombardstraat verbindt met de centrale lanen.
Bronnen
Archieven
SAB/OW16770 (1891-1893), 2571 (1893), 5982 (1901), 5995 (1894), 5990 (1894), 5976 (1894), 5983 (1894), 5966 (1893), 5975 (1895- 1896); P.P., 1508.