Modelwijk
Modelwijklaan
Modelwijkplein
Modelwijksquare
Amethiststraat
Amethistsquare
Amethistplein
Amethistdreef
Amethistpad
Citroenbomendreef
Citroenbomenoprit
Citroenbomenplein
Citroenbomendoorgang
Granaatstraat
Granaatsquare
Onyxstraat
Onyxsquare
Robijnstraat
Robijndreef
Turkooissquare
Turkooispad
Zirkoonpad
Kornalijnpad
Berilpad
Laagplein
Rondplein
Typologie(ën)
sociale woonblok
Ontwerper(s)
Renaat BRAEM – architect – 1956
Victor COOLENS – architect – 1956
Jean VAN DOOSSELAERE – architect – 1956
Raymond STENIER – architect – 1956
Emile PARENT – architect – 1956
René PANIS – architect – 1956
ARCHI + I – architectenbureau – 2005
A33 – architectenbureau – 2005
Jan MAENHOUT – architectenbureau – 2005
Wessel DE JONGE – architect – 2005
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
naoorlogs modernisme
Functionalisme
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Inventaris van het Hedendaags Erfgoed (Urbat - 1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Erfgoedinventaris van de sociale woningbouw (La Fonderie - 2005)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Landschappelijk Een landschap is een gebied, zoals waargenomen door de mens, waarvan het karakter het resultaat is van ondernomen actie en interactie van natuurlijke en/of menselijke factoren. Het is een schaalbegrip bestaande uit verschillende (erfgoed)componenten, die elk, al of niet hun intrinsieke waarde hebben, maar alles samen tot een groter meerwaardegeheel verheffen én dat dit ook zo word gepercipieerd vanop een bepaalde afstand. Wijde stadspanorama’s zijn het landschap bij uitstek, denken we bijvoorbeeld het zicht over de benedenstad van Brussel vanop het Koningsplein, maar ook op kleinere schaal kunnen dergelijke uit verschillende samengestelde componenten landschappen voorkomen.
- Wetenschappelijk Over het algemeen gebruikt om natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden te waarderen in hun botanische kwaliteiten. Binnen de context van een onroerend goed kan het de aanwezigheid van een (bouw)element (bijzonder materiaal, experimenteel materiaal, bouwprocédé of -component) of getuigenis van een ruimtelijk-structurele ruimte (stedenbouwkundig) waarvan het behoud moet worden overwogen met het oog op wetenschappelijk onderzoek.
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - plaats van herinnering van een gemeenschap, van een sociale groep (bijvoorbeeld: potale in Sainte-Agathe, het kerkplein in Berhem-Sainte-Agathe, Vieux Tilleuls de Boendael in Elsene) - een plaats met volkssymboliek (b.v. Café La Fleur en Papier Doré in de Alexiensstraat) - een plaats waar een wijk gegroepeerd of gestructureerd is (bv. de Fer à Cheval-gebouwen in de Floréal-woonwijk).
- Technisch Onder de technische waarde van een onroerend goed kan men het vroeg gebruik van een bepaald materiaal of een bepaalde techniek verstaan (> engineering), ook gebouwen met een constructief of technologisch belang, een technisch hoogstandje of een technologische innovatie kunnen in aanmerking komen. Het kan eveneens industrieel-archeologisch waardevol worden begrepen zoals getuigenissen van verouderde bouwmethodes. Vanzelfsprekend dringt een koppeling zich aan mbt een wetenschappelijke waarde.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2018
id
Urban : 38560
Beschrijving
De Modelwijk ligt op een driehoekig, bijna
zeventien hectare groot terrein en is een complex van sociale woningen gebouwd
voor de Lakense Haard. De wijk wordt in het noorden afgeboord door de Romeinsesteenweg,
in het zuiden door de Dikke Beuklaan en in het oosten door de Citroenbomenlaan.
Dit modernistische geheel werd vanaf 1956 ontworpen door een groep architecten:
Renaat Braem, Victor Coolens, Jean Van Doosselaere, Raymond Stenier van de
Groupe Structures, Emile Parent van de groep L’Equerre, en René Panis.
De wijk is geïnspireerd op het Charter van Athene en bestaat uit grote gebouwen, de meeste opgetrokken op palen die voor een goede bezonning zorgen en de begane grond vrij houden; het geheel ligt op een ruim gebouwde, boomrijke en degelijk uitgeruste site. De gebouwen zijn ingeplant volgens een strak orthogonaal plan dat goed gebruikmaakt van de hellingen van het terrein. Er was voorzien in een radicale scheiding van het voetgangers- en autoverkeer, evenals in een reeks collectieve voorzieningen, zodat de Modelwijk een autarkisch stukje stad zou worden.
De Modelwijk moest tijdens Expo 58 worden ingehuldigd, maar uiteindelijk duurde het meer dan vijftien jaar voordat de wijk voltooid was. De site werd steeds dichter bebouwd en de meeste voorzieningen werden niet gerealiseerd. In de loop der jaren traden allerhande problemen op, zoals technische mankementen en de vroegtijdige veroudering van de materialen. Om dit te verhelpen werd een grootschalig, over twaalf jaar gespreid renovatieplan aangenomen op basis van een Masterplan dat werd opgesteld door een in 2005 aangestelde groep architecten: ARCHI+I, A33 en Jan Maenhout, geassocieerd met Wessel de Jonge. Volgens de Lakense Haard is het doel van de operatie, “de eenheid van de site te versterken door ze voor haar omgeving open te stellen, alsook de expressiviteit van de gebouwen te vrijwaren en ze tegelijk een technische verjongingskuur te geven”.
De wijk is geïnspireerd op het Charter van Athene en bestaat uit grote gebouwen, de meeste opgetrokken op palen die voor een goede bezonning zorgen en de begane grond vrij houden; het geheel ligt op een ruim gebouwde, boomrijke en degelijk uitgeruste site. De gebouwen zijn ingeplant volgens een strak orthogonaal plan dat goed gebruikmaakt van de hellingen van het terrein. Er was voorzien in een radicale scheiding van het voetgangers- en autoverkeer, evenals in een reeks collectieve voorzieningen, zodat de Modelwijk een autarkisch stukje stad zou worden.
De Modelwijk moest tijdens Expo 58 worden ingehuldigd, maar uiteindelijk duurde het meer dan vijftien jaar voordat de wijk voltooid was. De site werd steeds dichter bebouwd en de meeste voorzieningen werden niet gerealiseerd. In de loop der jaren traden allerhande problemen op, zoals technische mankementen en de vroegtijdige veroudering van de materialen. Om dit te verhelpen werd een grootschalig, over twaalf jaar gespreid renovatieplan aangenomen op basis van een Masterplan dat werd opgesteld door een in 2005 aangestelde groep architecten: ARCHI+I, A33 en Jan Maenhout, geassocieerd met Wessel de Jonge. Volgens de Lakense Haard is het doel van de operatie, “de eenheid van de site te versterken door ze voor haar omgeving open te stellen, alsook de expressiviteit van de gebouwen te vrijwaren en ze tegelijk een technische verjongingskuur te geven”.
