Typologie(ën)
sociale woonblok
Ontwerper(s)
Victor BOURGEOIS – 1922
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Modernisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Erfgoedinventaris van de sociale woningbouw (La Fonderie - 2005)
- Het monumentale erfgoed van België. Koekelberg (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - herinneringsplaats van een gemeenschap of van van een sociale groep (bijvoorbeeld de bedevaartskapel op het Kerkplein in Sint-Agatha-Berchem, “de Oude Linde” in Boendael te Elsene); - een plaats met volkssymboliek (bijvoorbeeld het café het “Goudblommeke in papier” in de Cellebroersstraat); - een plaats waar een wijk samenkomt of gestructureerd is (bijvoorbeeld De gebouwen “Fer à Cheval”- in de Floréal tuinwijk); - een goed dat deel uitmaakt van of bestaat uit openbare voorzieningen (scholen, crèches, gemeenschaps- of parochiezalen, sporthallen, stadions, enz.); - goed of ensemble (al dan niet sociale huisvesting) ontworpen om sociale interactie, wederzijdse hulp en buurtcohesie te stimuleren (bijvoorbeeld de woonwijken die na de Tweede Wereldoorlog werden gebouwd in Ganshoren of de wijken die speciaal voor ouderen werden ontworpen); - goed dat deel uitmaakt van een industrieel complex dat een aanzienlijke activiteit heeft gegenereerd in de gemeente waar het zich bevindt of in het Gewest.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2020-2022
id
Urban : 35422
Beschrijving
Ensemble
van vijf kleine woningcomplexen in modernistische stijl, in opdracht van de wooncoöperatie
La Cité Moderne en naar een ontwerp van architect Victor Bourgeois,
1922.
Het geheel omvat tien woningen, gebouwd in opdracht van de wooncoöperatie La Cité Moderne. Elke woning heeft een eigen deur aan de straatkant die ofwel toegang geeft aan een grondgebonden, weliswaar smalle duplexwoning, of aan een bovenhuis op de derde verdieping dat de breedte van twee percelen inneemt. Dit concept van een woning op de verdieping of Bovenhuis ontdekte de architect tijdens een studiereis in Nederland. Dezelfde principes werden later toegepast in bepaalde woninggroepen van de Cité Moderne in Sint-Agatha-Berchem, eveneens naar een ontwerp van Victor Bourgeois voor rekening van dezelfde wooncoöperatie, dewelke werd opgericht door Georges Rens, Pierre en Victor Bourgeois.
Bakstenen gevels met elementen in gewassen beton. Drie bouwlagen onder plat dak. Rechthoekige muuropeningen van verschillende grootte. De dynamische afwisseling tussen uit- en inspringende volumes verraadt de plaats van de trappenhuizenGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht.. Twee ervan, aan de kant van de Kubismestraat, zijn samengevoegd tot een doorlopend balkon op de tweede verdieping, afgesloten met een borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. in metselwerk. Een driehoekig balkon aan de kant van de Stepmanstraat. Boven elke deur een luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in gewassen beton. Voor de achteruitwijkende gevels bevinden zich grote vaste bloembakken. Deuren en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. van de kleine vensters bewaard; kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. van de grote venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. vervangen na recente renovatie.
Het geheel omvat tien woningen, gebouwd in opdracht van de wooncoöperatie La Cité Moderne. Elke woning heeft een eigen deur aan de straatkant die ofwel toegang geeft aan een grondgebonden, weliswaar smalle duplexwoning, of aan een bovenhuis op de derde verdieping dat de breedte van twee percelen inneemt. Dit concept van een woning op de verdieping of Bovenhuis ontdekte de architect tijdens een studiereis in Nederland. Dezelfde principes werden later toegepast in bepaalde woninggroepen van de Cité Moderne in Sint-Agatha-Berchem, eveneens naar een ontwerp van Victor Bourgeois voor rekening van dezelfde wooncoöperatie, dewelke werd opgericht door Georges Rens, Pierre en Victor Bourgeois.
Bakstenen gevels met elementen in gewassen beton. Drie bouwlagen onder plat dak. Rechthoekige muuropeningen van verschillende grootte. De dynamische afwisseling tussen uit- en inspringende volumes verraadt de plaats van de trappenhuizenGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht.. Twee ervan, aan de kant van de Kubismestraat, zijn samengevoegd tot een doorlopend balkon op de tweede verdieping, afgesloten met een borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. in metselwerk. Een driehoekig balkon aan de kant van de Stepmanstraat. Boven elke deur een luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. in gewassen beton. Voor de achteruitwijkende gevels bevinden zich grote vaste bloembakken. Deuren en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. van de kleine vensters bewaard; kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. van de grote venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. vervangen na recente renovatie.
Bronnen
Archieven
GAK/DS 3069-107 (1922), 8030 PU 23.11 (2012).
Publicaties en studies
STRAUVEN, I., De gebroeders Bourgeois. Architectuur en plastique pure, Brussel, AAM éditions, 2005.
