Stenen-Kruisstraat

Van Bronstraat naar H. Dumontplein. Rechtlijnig N-Z tracé.
Kruist in het midden Parmastraat, Metaalstraat, Schotlandstraat en Bordeauxstraat.
Aangelegd bij K.B. van 10.10.1877. Gedeeltelijk op tracé van oude weg, zogenaamde Stenen Kruis. Weg liep naar het zuiden, voorbij het huidige Hermann Dumontplein, volgde de huidige Nieuwburgstraat en kwam uit op de Charleroisesteenweg.

Genoemd naar stenen kruis, dat op kruising van huidige Nieuwburgstraat met Sint-Bernardusstraat stond.

Bebouwd tussen 1870 en jaren 1900 met hoofdzakelijk huizen in neoclassicistische stijl of eclectische stijl. Veel gevels later drastisch verbouwd. In oorsprong talrijke percelen met achterliggende werkplaatsen, meestal in gebruik als schrijnwerkerij (zie nr. 9, 12a-14-14b, 13-17, 25, 29, 41, 48, 52, 61-63, 72, 74). Andere werkplaatsen voor metselaar, aannemer, huisschilder, laarzen- en schoenmaker, bakker (zie nr. 49 en 57), boekbinder (zie nr. 23), steenhouwer of smid (zie nr. 54 en 58-60). Deze werkplaatsen zijn veelal vier tot vijf jaar eerder gebouwd dan de huizen aan de straatzijde.

Aan onpare zijde bevindt zich op nr. 73 Gemeenteschool nr. 5 of Centre communal d'enseignement technique Pierre Paulus, het vroegere Institut Jacques Vranckx. Hier stond vanaf 1902 een school voor toegepaste kunsten, de opvolger van de eerste tekenacademie van de gemeente, die er onder andere op initiatief van schilder Alfred Cluysenaar kwam en gevestigd was in de Bordeauxstraat, in de lokalen van de Gemeenteschool nr. 6. De tweede school voor toegepaste kunsten omvatte 17 klassen, een museum, een overdekte speelplaats, een turnzaal en een atelier voor handwerk. De gebouwen werden in de jaren 1960-1970 gesloopt om plaats te maken voor het huidige complex. Het bestaat uit twee hoofdvolumes die een speelplaats omsluiten, het ene volume komt uit op de Stenen-Kruisstraat (arch. Rémy Van der Looven en Ray Huyghebaert, 1978), het andere op de Overwinningsstraat nr. 126 (arch. Louis H. Kuypers, 1969). Gevel in Stenen-Kruisstraat in baksteen en beton met vier bouwlagen onder mansardedak.


Niet geselecteerde nr.: 6: huis in neoclassicistische stijl, 1878, benedenverdieping sterk gewijzigd (1972); 8: huis in neoclassicistische stijl, 1878, maar met briketten bekleed; 11: kantoorgebouw van Schindler en Belgisch liftmuseum, arch.-bureau Art & Build, 1993; 16: huis in neoclassicistische stijl, 1876, vitrine (1891); 18: huis in neoclassicistische stijl, 1878, maar met brikettenbekleding; 20: huis in neoclassicistische stijl, 1879, maar met brikettenbekleding; 23: huis in neoclassicistische stijl, 1875, bepleisterd met schijnvoegen en voorzien van mansardedak (1925); 27: huis in neoclassicistische stijl, 1875, verhoogd met bouwlaag en voorzien van mansardedak (1928); 28: huis in eclectische stijl met polychroom parement, 1894, benedenverdieping gewijzigd (1901) en verhoogd met bouwlaag (1928); 30: huis in neoclassicistische stijl, 1884; 32: huis in neoclassicistische stijl, 1875, maar met briketten bekleed; 34: hoekpand in neoclassicistische stijl n.o.v. Gilion Wittebort (volgens De Keyser, G., 1996), 1876, op scherp perceel op kruispunt met Parmastraat, Metaalstraat en Schotlandstraat; 35, 37: ensemble van twee huizen in neoclassicistische stijl, 1872, nu bekleed met briketten, op nr. 35 uitstalraam (1926); 36: huis in neoclassicistische stijl, 1877, benedenverdieping gewijzigd (1944); 38: huis in neoclassicistische stijl, 1875, verhoogd met bouwlaag (1931); 39: huis in neoclassicistische stijl, 1883, nu bekleed met briketten; 40, 42: ensemble van twee huizen in neoclassicistische stijl, 1875, nu bekleed met briketten; 43: hoekpand in neoclassicistische stijl, 1876 (volgens De Keyser, G., 1996), maar met briketten bekleed; 45: huis in neoclassicistische stijl, 1875, benedenverdieping gewijzigd (1946); 47: huis in neoclassicistische stijl, 1886, fraaie bewaarde houten winkelpui; 49: huis in neoclassicistische stijl, 1881, uitstalraam (1961); 51: huis in eclectische stijl met polychroom parement n.o.v. arch. Pierre De Gieter, 1924; 57: huis in neoclassicistische stijl, 1895, nu bekleed met briketten; 58-60: afsluitingsmuur met achterliggend huis (1900); 60a: appartementsgebouw uit interbellum, bakstenen gevel met twee traveeën met erkers; 65: huis in neoclassicistische stijl, 1875, maar met brikettenbekleding; 67: huis in neoclassicistische stijl, 1875 (vlg De Keyser, G., 1996); 66-68: industrieel gebouw, 1928, in oorsprong schrijnwerkerij ter vervanging van atelier uit 1908, nu verbouwd tot woningen; 70: nu beschilderd bakstenen huis n.o.v. Albert Ricaud, 1899 (volgens De Keyser, G., 1996), deur onder bovenlicht met roedeverdeling verwant met die op nr. 74; 81, 83: ensemble van twee huizen in neoclassicistische stijl; 85: huis in neoclassicistische stijl, 1876, nu bekleed met briketten; 87: huis in eclectische stijl met polychroom parement, 1896, nu bekleed met briketten.