Onderzoek en redactie
1997-2004
Bekijk de weerhouden gebouwen
Van Julien Dillensplein naar Charleroisesteenweg. Kruist van oost naar west Schotlandstraat, Loixplein, Lausannestraat en Capouilletstraat.
Deels op tracé van voormalige buurtweg, zogenaamde Zandstraat, van hoger in de wijk gelegen zandgroeves naar Gewijde Boom in Elsene. Huidige benaming naar Elsbeekbron, die bovenaan de straat, ongeveer ter hoogte van kruispunt met Capouilletstraat, ontspringt.
Eerste bouwfase van 1865 tot 1877 beperkt tot eerste helft van straat, met huizen in neoclassicistische stijl, sommige nu grondig verbouwd.
Tweede bouwfase aan onpare zijde met fraaie reeks gebouwen in eclectische stijl met neo-Vlaamse renaissance-inslag, gebouwd tussen 1884 en 1894.
Laatste fase tussen 1923 en 1935 met voornamelijk woningen in laat-eclectische stijl, Beaux-Artsstijl of art-decostijl aan pare straatzijde.
In 1869 laat arch. Jean-Pierre Cluysenaar op nr. 68 zijn eigen woning met verscheidene kunstenaarsateliers, waaronder dat van zijn zoon Alfred Cluysenaar, bouwen (zie nr. 70-72); de architect zal er in 1880 sterven; in 1909 vestigt decorateur Charles Gustave Saintenoy er een tweede schilderatelier.
Niet geselecteerde nr.: 3-5: appartementsgebouw n.o.v. arch. W. Doorenbos-Boucq, 1935, benedenverdieping bekleed met cimorné; 12-14, J. Dillensplein nr. 1 en Berckmansstraat nr. 128: groot hoekgebouw met kantoren, woningen en hotel in postmoderne stijl n.o.v. arch. Janssens & Associés, 1990, vervangt in Bronstraat verscheidene huizen in neoclassicistische stijl; 29, 31, 33: ensemble van drie oorspronkelijk identieke huizen met neoclassicistische inslag, 1875, garage op nr. 29 (1973); 30: huis met vier traveeën, links geflankeerd door schrijnwerkeratelier, 1869, later herbekleed en met één bouwlaag verhoogd, nu woning; 32, 34: twee huizen in eclectische stijl met polychroom parement, 1896, op nr. 32 sterk gewijzigd; 35: huis in neoclassicistische stijl, 1874, nu gedecapeerd; 38: huis in neoclassicistische stijl van vóór 1880, bewaard schrijnwerk; 39, 41 en Schotlandstraat nr. 59: twee huizen in neoclassicistische stijl i.o.v. en n.o.v. arch. Alexandre Vallée, gewijzigde handelsruimte op nr. 41 en Schotlandstraat nr. 59, nr. 39 nu bepleisterd met schijnvoegen, verhoogd met bouwlaag (1928); 44-46 en Schotlandstraat nr. 62: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1874 (volgens De Keyser, G., 1996), gewijzigd op benedenverdieping; 48: huis in neoclassicistische stijl, 1876, nu bepleisterd met schijnvoegen; 50: huis in neoclassicistische stijl, 1876, nu bepleisterd met schijnvoegen; 54, 58: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1879, nr. 54 verhoogd met bouwlaag (1928); 56: huis, 1875, maar sterk gewijzigd (1961); 62: huis in neoclassicistische stijl, 1869, verhoogd met bouwlaag, nieuwe borstweringen en bepleistering met schijnvoegen (1930); 63, 65: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1870, nr. 63 verhoogd met bouwlaag (1895) en nr. 65 met gewijzigde benedenverdieping (1937); 64: huis in neoclassicistische stijl, gewijzigd op benedenverdieping en bekleed met briketten; 66: appartementsgebouw n.o.v. arch. bureau TAO, 1993, ter vervanging van huis uit 1874; 67: appartementsgebouw n.o.v. arch. J. Wilquet, 1963, ter vervanging van huis uit 1871; 69: huis in neoclassicistische stijl, 1873, nu bekleed met briketten; 70-72: groot kantoor- en woongebouw n.o.v. architectenbureau VD VH & Associés, ter vervanging van huis met kunstenaarateliers i.o.v. en n.o.v. arch. Jean-Pierre Cluysenaar, 1869 en gewijzigd door architect Gustave Saintenoy tussen 1903 en 1909; 73: huis in neoclassicistische stijl, 1871, gewijzigde handelsruimte, met behoud van bewaard deur en impostraam in glas-in-lood; 75: huis in neoclassicistische stijl, 1871; 88: opbrengsthuis n.o.v. arch. Édouard Draps, 1959.
Deels op tracé van voormalige buurtweg, zogenaamde Zandstraat, van hoger in de wijk gelegen zandgroeves naar Gewijde Boom in Elsene. Huidige benaming naar Elsbeekbron, die bovenaan de straat, ongeveer ter hoogte van kruispunt met Capouilletstraat, ontspringt.
Eerste bouwfase van 1865 tot 1877 beperkt tot eerste helft van straat, met huizen in neoclassicistische stijl, sommige nu grondig verbouwd.
Tweede bouwfase aan onpare zijde met fraaie reeks gebouwen in eclectische stijl met neo-Vlaamse renaissance-inslag, gebouwd tussen 1884 en 1894.
Laatste fase tussen 1923 en 1935 met voornamelijk woningen in laat-eclectische stijl, Beaux-Artsstijl of art-decostijl aan pare straatzijde.
In 1869 laat arch. Jean-Pierre Cluysenaar op nr. 68 zijn eigen woning met verscheidene kunstenaarsateliers, waaronder dat van zijn zoon Alfred Cluysenaar, bouwen (zie nr. 70-72); de architect zal er in 1880 sterven; in 1909 vestigt decorateur Charles Gustave Saintenoy er een tweede schilderatelier.
Niet geselecteerde nr.: 3-5: appartementsgebouw n.o.v. arch. W. Doorenbos-Boucq, 1935, benedenverdieping bekleed met cimorné; 12-14, J. Dillensplein nr. 1 en Berckmansstraat nr. 128: groot hoekgebouw met kantoren, woningen en hotel in postmoderne stijl n.o.v. arch. Janssens & Associés, 1990, vervangt in Bronstraat verscheidene huizen in neoclassicistische stijl; 29, 31, 33: ensemble van drie oorspronkelijk identieke huizen met neoclassicistische inslag, 1875, garage op nr. 29 (1973); 30: huis met vier traveeën, links geflankeerd door schrijnwerkeratelier, 1869, later herbekleed en met één bouwlaag verhoogd, nu woning; 32, 34: twee huizen in eclectische stijl met polychroom parement, 1896, op nr. 32 sterk gewijzigd; 35: huis in neoclassicistische stijl, 1874, nu gedecapeerd; 38: huis in neoclassicistische stijl van vóór 1880, bewaard schrijnwerk; 39, 41 en Schotlandstraat nr. 59: twee huizen in neoclassicistische stijl i.o.v. en n.o.v. arch. Alexandre Vallée, gewijzigde handelsruimte op nr. 41 en Schotlandstraat nr. 59, nr. 39 nu bepleisterd met schijnvoegen, verhoogd met bouwlaag (1928); 44-46 en Schotlandstraat nr. 62: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1874 (volgens De Keyser, G., 1996), gewijzigd op benedenverdieping; 48: huis in neoclassicistische stijl, 1876, nu bepleisterd met schijnvoegen; 50: huis in neoclassicistische stijl, 1876, nu bepleisterd met schijnvoegen; 54, 58: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1879, nr. 54 verhoogd met bouwlaag (1928); 56: huis, 1875, maar sterk gewijzigd (1961); 62: huis in neoclassicistische stijl, 1869, verhoogd met bouwlaag, nieuwe borstweringen en bepleistering met schijnvoegen (1930); 63, 65: twee huizen in neoclassicistische stijl, 1870, nr. 63 verhoogd met bouwlaag (1895) en nr. 65 met gewijzigde benedenverdieping (1937); 64: huis in neoclassicistische stijl, gewijzigd op benedenverdieping en bekleed met briketten; 66: appartementsgebouw n.o.v. arch. bureau TAO, 1993, ter vervanging van huis uit 1874; 67: appartementsgebouw n.o.v. arch. J. Wilquet, 1963, ter vervanging van huis uit 1871; 69: huis in neoclassicistische stijl, 1873, nu bekleed met briketten; 70-72: groot kantoor- en woongebouw n.o.v. architectenbureau VD VH & Associés, ter vervanging van huis met kunstenaarateliers i.o.v. en n.o.v. arch. Jean-Pierre Cluysenaar, 1869 en gewijzigd door architect Gustave Saintenoy tussen 1903 en 1909; 73: huis in neoclassicistische stijl, 1871, gewijzigde handelsruimte, met behoud van bewaard deur en impostraam in glas-in-lood; 75: huis in neoclassicistische stijl, 1871; 88: opbrengsthuis n.o.v. arch. Édouard Draps, 1959.
Bronnen
Publicaties en studies
BERNIER, F., Monographie de Saint-Gilles-les-Bruxelles, Histoire et description illustrée, Brussel, 1904, p. 272.
CLUYSENAAR, F., Une famille d'artistes, Les Cluysenaar, éd. M. Weissenbruch, Brussel, 1928, pp. 5-6, 11-132.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., ORTIGOSA, C., et al., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 13. Sint-Gillis, Brussel, 2004, pp. 38, 78.
LOZE, P., (o.l.v.), Poelaert en zijn tijd (Tentoonstellingscatalogus), Gemeentekrediet van België, Brussel, 1980, pp. 153-163.
Saint-Gilles Ensembles urbanistiques et architecturaux remarquables, ERU asbl, Brussel, 1988, p. 68.
VAN SANTVOORT, L., Het 19de-eeuwse kunstenaarsatelier in Brussel (doctoraal proefschrift, sectie Kunstwetenschappen en Archeologie, VUB), Brussel, 1995-1996.
Tijdschriften
DONS, R., ‘ Les voies de communication à Obbrussel-Saint-Gilles jusqu'au début de 1840 (2e partie) ', Le Folklore brabançon, 272, 1991, pp. 328-356.
Archieven van de niet geselecteerde nr.
GASG/DS 5, 7: 113 (1935); 12, 14: zie J. Dillensplein nr. 1: 1989-129 (1990); 29, 31, 33: 2947 (1875); 29: 7 (1973); 30: 596 (1869); 32, 34: 577 (1896); 35: 2380 (1874); 38: 6650 (1880); 39, 41: 2585 (1874), 61 (1928); 50: 3544 (1876); 54, 58: 6132 (1879); 54: 139 (1928); 56: 1775 (1875), 140 (1961); 62: 7111 (1869), 213 (1930); 63, 65: 737 (1870); 63: 213 (1895); 65: 109 (1937); 66: 2410 (1874), 1992-250 (1993); 67: 1005 (1871), 94 (1963); 70-72: 4194 (1869), 312 (1903), 11 (1905), 324 (1909), 1990-15 (1991); 69: 1995 (1873); 73: 1579 (1887); 75: 8579 (1871); 88: 90 (1959).