Harmoniestraat

De Harmoniestraat verbindt de Antwerpsesteenweg met de Frontispiesstraat. De Hoekstraat en de Pijlstraat monden erop uit.

De straat, die tot in 1921 op grondgebied Sint-Jans-Molenbeek lag, in de wijk faubourg de Laeken of Klein Molenbeek, werd in 1829 aangelegd tussen de Antwerpsesteenweg en wat toen de promenade van de Groendreef was, langs het Kanaal van Willebroek. Ze liep op de terreinen van de Société Royale de la Grande Harmonie de Bruxelles, die in 1811 was opgericht en waarvan de gebouwen toegankelijk waren via de Antwerpsesteenweg, net voorbij de Antwerpsepoort. De naam van de straat verwijst naar die maatschappij. Toen de straat werd aangelegd, bleef een deel van haar lokalen in het midden van het eerste straatdeel aan pare zijde bewaard, en dit tot eind 19e eeuw.

De Harmoniestraat bestond dus oorspronkelijk uit twee lange straatdelen, gescheiden door de Frontispiesstraat. In 1835 vestigde zich het Groendreefstation, toen nog een eindstation, in het tweede straatdeel aan pare zijde. Het station ontwikkelde zich dermate in de tweede helft van de 19e eeuw dat het dit straatdeel rond 1890 deed verdwijnen.

Wat het eerste oorspronkelijke straatdeel betreft, verordende het K.B. van 21.10.1864 de verbreding tot twaalf meter door een onteigening aan onpare zijde, en een splitsing in twee door de verlenging van de Hoekstraat en de Pijlstraat. Inzake die verlenging werd het besluit gewijzigd door dat van 29.04.1879; de werken werden in 1881-1882 uitgevoerd. De verbreding aan onpare zijde werd voor een tweede maal verordend op 14.04.1881. In de praktijk verliepen de werken slechts geleidelijk, en de gebouwen gelegen op de hoek met de Frontispiesstraat werden trouwens nooit volgens de nieuwe rooilijn herbouwd. In het kader van het Manhattanplan werd dit huizenblok uiteindelijk volledig met de grond gelijkgemaakt, rond 1970, en vervangen door een complex van sociale woningen (n.o.v. architecten Rémy Van Der Looven en Ray. Huyghebaert, 1970). Ertegenover werd de pare zijde begin jaren 1990 door een woningcomplex vervangen.

Thans weerspiegelt enkel de bebouwing van het eerste straatdeel nog gedeeltelijk het uitzicht dat de straat rond de wisseling van de 19e en 20e eeuw moet hebben gehad: woningen met overwegend neoclassicistische inslag, uit de jaren 1860 tot 1880 aan pare zijde, en omstreeks 1900 aan onpare zijde. Vermelden we hier het geheel gevormd door nr.1 tot 9 (zie nr.9), evenals het geheel in eclectische stijl van nr.17 en 19, ontworpen in de jaren 1880 samen met nr.11 tot 15 (gesloopt) en nr.18 Pijlstraat. Vermelden we tot slot een gemeenteschool die in 1858 werd geopend ter hoogte van de huidige nr.6 tot 10, wellicht in oudere lokalen, maar die vóór 1881 werd gesloopt.