Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Terplaststraat verbindt de Alfred Stevensstraat met de Ernest Vander Aastraat en met de Emile Bockstaellaan; ze kruist de Duikerstraat.
De straat vindt haar oorsprong in een oude weg, het Groen Straetje, die in de jaren 1860 een Y-vormig tracé volgde aan weerszijden van de spoorlijn Brussel-Gent: in het zuiden werd de weg gevormd door de huidige Mode Vlieberghstraat en, in het noorden, door de toekomstige Duikerstraat in het oosten en het eerste straatdeel van de huidige Terplaststraat in het westen. Dit gebogen straatdeel werd vóór 1872 omgedoopt tot Gasmeterstraat, verwijzend naar de Gasfabriek van Laken die toen aan pare zijde in het bouwblok was gevestigd. Het verbreden en het rechttrekken in rechte lijn tot aan de Duikerstraat werd verordend bij K.B. van 18.02.1899 en na 1900 uitgevoerd. Het tweede straatdeel werd rond 1906 aangelegd. De straat kreeg haar huidige naam bij besluit van 30.06.1922, verwijzend naar Hof ter Plast, een kasteel dat tot de 14e eeuw terugging en aan de familie Vanderplast toebehoorde. De benaming Ter Plast, wat “aan de plas” betekent, verwijst wellicht naar de vijvers langs de Molenbeek. Het kasteel lag tussen de huidige Duysburghstraat en Ledeganckstraat en maakte deel uit van een domein dat zich uitstrekte tussen deze beek – thans overwelfd onder de Duysburghstraat, de Prins Leopoldsquare en de Charles Ramaekersstraat – en de huidige Gasstraat. Het kasteel werd begin 19e eeuw gesloopt.
Het eerste straatdeel is bebouwd met rijen arbeidershuizen in neoclassicistische stijl die ongeveer de eerste twee derden aan onpare zijde en het eerste derde aan pare zijde innemen. Ze werden vanaf de jaren 1860 tot begin jaren 1900 gebouwd en zijn thans ingrijpend gewijzigd. Vermelden we, op nr.53 tot 65, een geheel gelegen in een doodlopende straat, toegankelijk via de inrijpoort op nr.51. Het laatste derde aan onpare zijde en het tweede straatdeel zijn bebouwd met huizen in eclectische stijl uit de jaren 1900 of 1910, zoals nr.47 en 49 (1909), alsook met gebouwen uit het interbellum, de meeste met invloed van de art deco. Vermelden we, op nr.51, een huis uit 1923, oorspronkelijk met commerciële benedenverdieping, waarvan het hoefijzerboogvormige venster aan de art nouveau herinnert.
Het grootste gedeelte van het eerste straatdeel aan pare zijde wordt ingenomen door een groot geheel van sociale woningen in art-decostijl, ontworpen door de architecten Jean-Baptiste Dewin, Joseph Diongre en Adolphe Puissant i.o.v. de Lakense Haard in 1921 (zie nr.28 tot 44). Dit complex staat op de site van de voormalige gasfabriek, die haar deuren sloot net vóór of tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tot slot werd na de Tweede Wereldoorlog, op de tegenovergelegen hoek met de Duikerstraat, een tweede geheel van de Lakense Haard opgetrokken, ontworpen in 1950 (zie nr. 77).
Bronnen
Archieven
SAB/AR straten, doos 16-19, cote 19, nr.19 (27.06.1922); doos 64-71, cote 70, nr.22 (30.06.1922).
SAB/PP 3429 (1888).
SAB/OW Laken 2733 (1872), Laken 5895 (1906); 47, 49: Laken 1835 (1909); 51: 54430 (1923).
Publicaties en studies
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 24. Laken, Bestuur Monumenten en Landschappen – Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel, 2012, pp. 78-79.
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1033-1036.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Gazomètre (rue du)”, 1880, 1908.
Kaarten / plannen
POPP, P. C., Atlas cadastral de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations, 1866.