Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenHet Roodhuisplein is een nagenoeg vierkant plein waar verscheidene verkeerswegen samenkomen: de Kerkeveldstraat en de Tivolistraat monden er respectievelijk aan de noord- en aan de zuidkant uit, de Molenbeekstraat doorkruist het plein van oost naar west.
Oorspronkelijk ging het slechts om een kruispunt, dat al was aangegeven op de Ferrariskaart uit 1777. Op dit plan zijn er al enkele gebouwde eigendommen te zien, waaronder een op de hoek van de Kerkeveldstraat en de Molenbeekstraat, aan de noordoostzijde van het kruispunt. Het ging om een huis genaamd Droothuys, de inkorting van Drootbeekhuis (huis aan de Drootbeek). Die naam werd later vervormd tot Rood Huis, misschien wegens de rode kleur van de bakstenen van deze landelijke uitspanning, die haar naam aan het kruispunt gaf en later aan het plein, dat rond 1877 werd aangelegd.
Vóór 1868 werd dit eerste Rood Huis vervangen door een nieuwe gelijknamige uitspanning, maar nu aan de westkant van het kruispunt, op de plaats van het huidige nr.5-5a. Deze uitspanning, een statig gebouw in neoclassicistische stijl met een grote tuin op de hoek met de Gravin Van Vlaanderenstraat, werd door de familie Verhaegen geëxploiteerd, tot ze het gebouw in 1904 verkocht. De nieuwe eigenaar maakte bouwterreinen van de tuin en voorzag de hoofdgevel van het gebouw van een balkon onder een houten pittoreske topgevel. Rond 1909 sloot de uitspanning haar deuren. Vanaf 1912 huisvestte het gebouw de Établissements Lips, gespecialiseerd in brandkoffers. Het bedrijf liet er een hangar bouwen op het aanpalende terrein, nr. 2-4 Gravin Van Vlaanderenstraat. Nadat het gebouw eigendom van de stad was geworden, werd het in de jaren 1970 gesloopt en door een parkeergarage vervangen. In 2003 werden sociale woningen op het terrein gebouwd, met een centrale doorgang naar een achterliggende tuin.
In het zuidoosten van het kruispunt bevond zich buitengoed De Bast, een landelijk eigendom dat daar vóór 1830 was gevestigd en waarvan het huis, het huidige nr.2 van het plein, wellicht een uitbreiding uit de jaren 1840 van het oorspronkelijke gebouw was. In 1906 werd het eigendom ingenomen door de Établissements Pierre Bogaert, gespecialiseerd in “gips voor Kunsten en Nijverheid”. In de jaren 1910 en 1920 werden aan de achterzijde van het huis L-vormige gebouwen opgetrokken, inspringend t.o.v. de rooilijn. Het geheel, afgesloten door een omheining, werd in de jaren 2000 gerenoveerd. Op de geveltop van de woning en van een van de achtergebouwen (Tivolistraat nr.49) prijkt echter nog steeds de naam “BOGAERT”.
Het plein werd bebouwd met woningen in neoclassicistische stijl in de jaren 1870-1880, alsook met gebouwen in eclectische stijl rond 1900, zoals nr.3 en Tivolistraat 52 (n.o.v. architect Charles Vosch, 1903), of het geheel gelegen op de hoek met de Kerkeveldstraat (zie nr.6).
Bronnen
Archieven
SAB/PP 2710 (1868).
SAB/OW 109537 (2000); 2: Laken PV Reg. 93 (11.06.1906), Laken 1154 (1911), 49340 (1922); 3: Laken 5673 (1903); 5-5a: Laken 2533 (1869), Laken 5478 (1901), Laken PV Reg. 80 (11.04.1904), 109891 (2000).
Publicaties en studies
CAPRON, V., Les guinguettes de Laeken et leur disparition, januari 2012, pp. 20-28.
COSYN, A., Laeken Ancien & Moderne, Imprimerie scientifique Charles Bulens, Brussel, 1904, p. 37.
PLATTON, R., Laeken. De Nekkersdal - La Vallée des Nutons (Quartier Drootbeek), 1989-1990, pp. 62-64, 67, 71.
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1668-1669.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Maison Rouge (pl. de la)”, 1906, 1909, 1910, 1912.
Kaarten / plannen
FERRARIS, J. J. F., Carte de Cabinet des Pays-Bas autrichiens et de la Principauté de Liège, 1777.
VANDERMAELEN, Ph., Atlas cadastral du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations jusqu’en 1836.
POPP, P. C., Atlas cadastral de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations, 1866.
VANDERMAELEN, Ph., Atlas cadastral du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations jusqu’en 1877.