Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Liverpoolstraat ligt in de aslijn van de aanzet van de Manchesterstraat en verbindt de Nijverheidskaai met de Bergensesteenweg, waarachter ze door de Dokter De Meersmanstraat wordt verlengd. Ze kruist de Heyvaertstraat, de Scheikundigestraat, de Odonstraat, de Pastoor Cuylitsstraat en tot slot de Broyèrestraat. Het eerste deel (nr. 1 tot 41 en 2 tot 54) ligt op het grondgebied van Sint-Jans-Molenbeek, het tweede op het grondgebied van Anderlecht; de grens tussen de twee gemeenten volgt het oude tracé van de Kleine Zenne, waarover de straat via een brug liep.
De straat was al in de ontwerpfase te zien op het Plan géometrique de la Ville de Bruxelles van W. B. Craan uit 1835, tussen de Bergensesteenweg en de Kleine Zenne en samen met haar bouwpercelen aan onpare zijde. Net als de Habermanstraat, de Zeemtouwersstraat en de Gosseliesstraat wordt ze nadien in haar geheel aangegeven op het plan voor een nieuwe wijk met straten in stervorm dat Charles Vanderstraeten in 1846 opstelde. Deze verkeersaders verbonden de Bergensesteenweg met de wijk van het Hertogin van Brabantplein, aan de andere kant van het Kanaal van Charleroi, waarin door hetzelfde plan werd voorzien. De straat werd vóór 1852 aangelegd en heette aanvankelijk Molenbeekstraat op Anderlecht en rue de l’Alliance of Verbondsstraat op Molenbeek; vanaf 1865 wordt ze als rue Liverpool vermeld in de Almanachs du Commerce, voordat ze ca. 1880 de rue de Liverpool werd.
De straat werd hoofdzakelijk van de jaren 1860 tot de jaren 1880 bebouwd, met woningen in neoclassicistische stijl. Daaronder een geheel van acht huizen (nr. 96 tot 110) dat in 1886 werd ontworpen voor een particulier, tegelijkertijd met een school aan de achterzijde, op een terrein op de hoek met de Odonstraat en de huidige Pastoor Cuylitsstraat. De school, die het huizenblok doorkruiste, werd in 1994 gesloopt en door appartementsgebouwen vervangen. In de straat vestigden zich ook talrijke bedrijven, waaronder een chocoladefabriek, vóór 1877, langs de Zenne aan pare zijde, en een marokijnfabriek (zie nr. 61-61a). Op nr. 69 tot 97 werd een reeks woningen van rond 1880 of de jaren 1900, met achtergebouwen, geleidelijk opgeslokt en volledig verbouwd door de in buizen, fittings en kranen gespecialiseerde firma Sobecomin. Deze onderneming, die zich begin jaren 1930 op nr. 77 tot 81 vestigde, liet in 1940 een eerste magazijn bouwen door architect M. Peeters (huidige nr. 77). Nadien werd architect Maurice Delange belast met de verbouwingen en de heropbouw, in dezelfde stijl, tussen 1951 en 1962.
In 1910 schreef de gemeente Anderlecht een wedstrijd uit voor de bouw in de straat van een school voor 600 meisjes. Uiteindelijk vestigde er zich een kleuterschool, die tussen 1912 en 1924 op nr.65-67 wordt vermeld in de Almanachs du Commerce. In 1930-1931 werden de lokalen kortstondig ingenomen door de Ecole Centrale Pratique de Maréchalerie de l’Etat, voordat die zich in de Léon Delacroixstraat vestigde (zie nr. 26-28). Op het huidige nr. 65-67 bevindt zich het Liverpoolplein, in 2014 aangelegd door studiebureau Arter, dat het van recreatieve ruimten en een passiefgebouw met cafetaria voorzag. Op deze plaats bevond zich een eigendom dat al op een plan uit 1881 voorkwam: in het midden achteraan domineerde een woning in eclectische stijl met twee torentjes een met geometrische plantsoenen gestructureerde tuin. De woning, waarvan de tuin tot speelplein werd omgevormd, werd in de tweede helft van de 20e eeuw gesloopt.
Het grote huizenblok dat door de Heyvaertstraat, de Zeemtouwersstraat en de Scheikundigestraat wordt afgebakend en door de oude bedding van de Kleine Zenne werd doorkruist, werd het voorwerp van een pilootproject opgestart in het kader van het wijkcontract Passer. Dit project, in het kader van de aanleg van het park van de Kleine Zenne op het oude tracé van de rivier tussen de Ropsy Chaudronstraat en de Ninoofsepoort, behelst de herbestemming tot socioculturele pool van een oude drukkerij gelegen nr. 66-70 Liverpoolstraat, langs het toekomstige park.
Bronnen
Archieven
GAA/DS 69 tot 97: 31102 (30.08.1940), 31138 (12.11.1940), 35272 (25.03.1952), 36573 (29.06.1954), 36766-36767 (19.10.1954), 37193-37194 (12.07.1955), 40249 (25.10.1960), 40779 (06.02.1962); 96 tot 110: 3550 (06.11.1886).
SAB/PP 2876 (s. d.), 3413 (1852).
Publicaties en studies
CULOT, M. [red.], Anderlecht 1. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 49.
JACOBS, Th., Halles Sobecomin, Brusselfabriek-Urban.brussels, 2019.
VAN AUDENHOVE, J., Les rues d’Anderlecht, Herdenking van de twintigste verjaardag van de oprichting van Anderlechtensia, C.A.F.H.A, 1995, pp. 159-160, 175.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Broyer (rue)”, 1859-1860.
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Liverpool (rue)”, 1865, 1878.
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Liverpool (rue de)”, 1880, 1912, 1924, 1930, 1931, 1935.
SIMON, O., VAN NECK, J., “Concours d’Anderlecht”, L’Emulation, 3, 1910, pp. 69, 79.
Kaarten / plannen
CRAAN, W. B., Plan géométrique de la Ville de Bruxelles, 1835.
Carte topographique des environs de Bruxelles, Etablissement géographique de Bruxelles, 1840.
VANDERSTRAETEN, Ch., Extrait du plan général des faubourgs de Bruxelles comprenant le Cirque dont l’établissement sur le territoire des Communes de Molenbeek St Jean et d’Anderlecht à été sanctionné par l’arrêté royal du 5 Août 1842, Etablissement géographique de Bruxelles, 1846.
MOMMAERTS, G., HAUBRECHTS, E., Dérivation du Canal de Charleroy à Bruxelles. Avant-projet, 1864 (SAB/PP 2890).
ROSSCHAERT, J., Projet d’un nouveau quartier à Cureghem avec bassin pour bains publics, 01.05.1877.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.