Josaphatstraat

De lange en bochtige Josaphatstraat verbindt de Molenstraat, op grondgebied Sint-Joost-ten-Node, met de Louis Bertrandlaan. Het eerst deel, tot net voor de Philomènestraat, ligt op grondgebied Sint-Joost. De Josaphatstraat ontmoet talrijke verkeerswegen, waaronder het kruispunt van de L'Olivierstraat, de Geefsstraat en de Thiéfrystraat, vanwaar ze verbreedt, evenals de Rogierlaan.

De straat, die al was aangegeven op het plan van Jacob van Deventer uit 1550-1565, verbond, evenwijdig met de Haachtsesteenweg, de gemeente Sint-Joost met de toenmalige Teniersstraat, het hart van het oude dorp Schaarbeek. De straat, die vroeger Neer Weg of weg nr. 17 heette, kreeg haar huidige naam in 1851, verwijzend naar de gelijknamige vallei waarlangs ze loopt. Volgens de overlevering kreeg de vallei van de Roodenbeek in de 16e eeuw de Bijbelse naam Josaphat, een vallei nabij Jeruzalem, van een pelgrim die uit het Heilige Land terug was gekeerd en die naar verluidt was getroffen door de overeenkomsten tussen de twee plaatsen. Bij K.B. van 04.07.1865 werd de straat rechtgetrokken en verbreed tot twaalf meter vanaf de L'Olivierstraat; ze vormde toen twee bijna rechte wegen die in een stompe hoek met elkaar waren verbonden aan weerszijden van de Rogierstraat, de toekomstige gelijknamige laan. Het laatste straatdeel, voorbij de Ooststraat, werd in 1894 opnieuw rechtgetrokken. Vóór 1908 werd dit deel, in het kader van de aanleg van de Louis Bertrandlaan op de plaats van de Teniersstraat, een beetje verlengd tot aan de nieuwe verkeersweg.

Tot in de jaren 1840 stonden slechts enkele gebouwen langs de straat, bijna uitsluitend aan onpare zijde, de meeste nabij de gemeentegrens. De bebouwing ging pas tegen het midden van de eeuw echt van start, op de straatdelen vóór de L'Olivierstraat en de Geefsstraat. Het ging om neoclassicistische woningen, hoofdzakelijk bescheiden huizen, zoals nr. 61 en 63 (ca. 1850), naast enkele meer gegoede huizen. Eind jaren 1870 was de straat bijna volledig bebouwd tot aan de Rogierlaan. De meeste oorspronkelijk neoclassicistische huizen zijn thans grondig verbouwd – verhogingen, plaatsing van etalages, nieuwe gevelbekledingen – of volledig opnieuw gebouwd. Tussen de Seutinstraat en de Rogierlaan vestigde zich in 1875 Gemeenteschool nr. 7 voor meisjes, in eclectische stijl (zie nr. 105-109, 115a-d). Vermelden we daarnaast, op nr. 39, een gebouw met een zaal dat in 1919 op een braakliggend perceel werd opgetrokken. De zaal, de Salle de la Paix genaamd, werd in 1921 tot een bioscoop omgevormd, City Ciné, die in 1972 zijn deuren sloot en tot moskee werd omgebouwd.

De bebouwing van de straatdelen voorbij de Rogierlaan verliep geleidelijk vanaf de jaren 1880 tot de jaren 1900, in neoclassicistische of eclectische stijl. Vermelden we twee gehelen in de eerste stijl: het eerste werd gebouwd tussen 1881 en 1894 op nr. 168 tot 186, bestaande uit huizen, wellicht arbeiderswoningen, van één travee; het tweede geheel werd in 1900 op de hoek met de Ooststraat ontworpen, voor eenzelfde eigenaar, en omvat veertien woningen (nr. 193 tot 201 en Ooststraat 77, 79, nr. 203 tot 213 en Ooststraat 66 tot 70).


Het laatste straatdeel aan onpare zijde werd pas in de jaren 1900 bebouwd en bevat twee bijzonder homogene huizenrijen in eclectische stijl en art-nouveaustijl. De eerste huizenrij, van nr. 217-219 tot nr. 241, werd gebouwd na de sloop van diverse bouwwerken, waaronder de arbeidersgang Vanden Bemden, die vóór 1836 werd aangelegd. Ze omvat de gebouwen van de voormalige scholengroep Josaphat (zie nr. 229 en 241), ingehuldigd in 1907, geflankeerd door twee gehelen van opbrengstgebouwen ontworpen voor eenzelfde opdrachtgever in 1911-1912 (zie nr. 217-219 tot 227a-227b en 229a-231 tot 237-239). De tweede huizenrij, van nr. 255-257 tot nr. 275-277 (zie deze nummers), omvat woningen die overwegend in 1906 werden ontworpen, aan het oostelijke uiteinde van de pastorietuin van de Sint-Servaaskerk (zie Louis Bertrandlaan nr. 37). Vijf ervan zijn het werk van architect Gustave Strauven, die ook in 1906 een breed opbrengstpand ontwierp met op de benedenverdieping de “Magasins schaerbeekois”. Het werd gesloopt en vervangen door het Vrouwenhuis (zie nr. 247-253).

Ten noorden van voormalige Gemeenteschool nr. 7 (zie nr. 105-109, 115a-d) ligt het Rasquinetpark (architectuurbureau CAE-Stricklesse), dat in 1999 werd ingehuldigd op de site van de voormalige gelijknamige fabriek gespecialiseerd in de productie van fietspedalen, gesloten in 1968.