Onderzoek en redactie

2013-2014

 

Bekijk de weerhouden gebouwenDe Wijnheuvelenstraat is een lange straat die de Molenstraat, op grondgebied Sint-Joost-ten-Node, verbindt met de kruising van de Louis Bertrandlaan, de Paul Deschanellaan en de Edouard Fiersstraat, op grondgebied Schaarbeek. Vanaf nr. 38 en 43 liggen de gebouwen op grondgebied Schaarbeek. De straat kruist talrijke verkeerswegen, waaronder de Rogierlaan.

De veertien meter brede Wijnheuvelenstraat werd aangelegd op een overwelfd stuk van de Maalbeek, aldaar ook de Molenbeek genoemd. Het tracé van de straat, tussen de gemeentegrens en de Kesselsstraat, werd bekrachtigd bij K.B. van 19.12.1863. De aanleg van het laatste straatgedeelte, op vraag van de heer Watteeu en op zijn terreinen, werd bekrachtigd bij K.B. van 21.11.1864. De weg werd in twee fases bestraat, in 1864-1866 en in 1876-1878. Vóór de aanleg van de Louis Bertrandlaan in de jaren 1900 mondde de Wijnheuvelenstraat uit in de Korte Bosstraat, de latere Fiersstraat, waar ze op de Jeruzalemstraat aansloot.

Het Schaarbeekse deel van de straat kreeg officieel zijn naam tijdens de gemeenteraadszitting van 21.06.1864, verwijzend naar de ligging van de straat in de Maalbeekvallei, waar op de flanken al sinds de middeleeuwen wijngaarden lagen.

De eerste gebouwen in de straat verschenen eind jaren 1860. In de jaren 1880 en 1890 werd de bebouwing intensiever. Verscheidene percelen, evenals de meeste terreinen gelegen aan pare zijde tussen de Trooststraat en de Rogierlaan, werden echter pas in de jaren 1900 bebouwd. De meeste woningen zijn in neoclassicistische stijl, sommige ontworpen als geheel. Andere huizen, vooral die uit de jaren 1890 en 1900, zijn in eclectische stijl: nr. 240 tot 254 (jaren 1880), 299 (jaren 1890), 301 (1897) en 292 (na 1899). Tal van huizen in de straat zijn in de loop der jaren verbouwd. Verscheidene kunstenaars woonden in de straat, zoals Constantin Meunier, Louis Dubois en Louis Delbeke.

Wijnheuvelenstraat 254 tot 240 (foto 2014).

In de straat bevindt zich ook een groot aantal opslagplaatsen en werkplaatsen binnen het huizenblok. Zo werden nr. 141 (1911), 194-196 (tussen 1867 en 1876) en 305 (na 1899) elk aangevuld met een achtergebouw. In de drie tegenover elkaar liggende huizenblokken voorbij de Rogierlaan bevonden zich terreinen van de firma Lochten, een houthandel gesticht in 1880. Aan pare zijde bevonden zich de eerste gebouwen van het bedrijf (nr. 192 Wijnheuvelenstraat en 116-118 Rogierlaan), dat aldaar Maison François Lochten werd in 1947. Aan onpare zijde werd de binnenzijde van het eerste huizenblok tot in 2011 grotendeels ingenomen door de schrijnwerkfirma Lochten & Germeau, voorheen Bois Henri Lochten, die in de loop van de 20e eeuw verscheidene gebouwen had laten optrekken aan de Van Hoordestraat, alsook een kantoorgebouw in de Wijnheuvelenstraat, in 1986 (zie nr. 223-225). De familie Lochten bezat eveneens terreinen in het tweede huizenblok aan deze zijde: op nr. 249 werden begin 20e eeuw voor het bedrijf hangars gebouwd die in 1940 werden verkocht en in 1997 tot een supermarkt werden verbouwd, terwijl op nr. 259-261 en 263-265 in 1909 twee huizen werden ontworpen voor Edmond Lochten. Vermelden we tot slot op nr. 40-42 een voormalige garage uit 1929 in art-decostijl (n.o.v. architect Marcel Peeters).

Bronnen

Archieven
GAS/DS 40-42: 58-40-42; 141: 58-141; 249: 58-249; 259-261, 263-265: 58-259-261; 301: 58-301.
GAS/OW Infrastructuur 46, 186.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, 1864, p. 185.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1863-1864, pp. 350-351.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1864-1865, pp. 343-344.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1865-1866, pp. 46-47.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1876-1877, 1877, p. 42.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1878-1879, 1880, p. 38.

Publicaties en studies
CULOT, M. [red.], Schaerbeek. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1982, fiches 30, 31.
DEKOSTER, J.-A., Les rues de Schaerbeek, Brussel, 1981, p. 28.
DENHAENE, G., L'expansion de Bruxelles au XIXe siècle. Naissance du Faubourg de Schaerbeek: histoire et images, vzw PatriS, Brussel, 2002, p. 62.
VAN BEMMEL, E., Histoire de Saint-Josse-ten-Noode et de Schaerbeek, uitgever E. Van Bemmel, Sint-Joost-ten-Node, 1869, p. 207.

Tijdschriften
La Revue Documentaire, 9, 1931, p. 146.

Kaarten / plannen
POPP, P. C., Atlas du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Schaerbeek, ca. 1858.
BESME, V., Plan parcellaire des environs de Bruxelles, Saint-Josse-ten-Noode et Schaerbeek, 1867.
Plan de la commune de Schaerbeek 1876, Nationaal Geografisch Instituut.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1893.